Năm 1974, với sự giúp đỡ của các nước XHCN anh em, một nhà máy cơ khí sản xuất và sửa chữa vòng bi tiêu chuẩn mang tên Nhà máy Cơ khí Phổ Yên được thành lập. Trải qua 50 năm thăng trầm cùng nền kinh tế đất nước, đến nay, FOMECO đã không ngừng vươn lên trở thành một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong ngành cơ khí Việt Nam.
Nửa thế kỷ xây dựng và phát triển
Nhà máy Cơ khí Phổ Yên là một cụm nhà máy cơ khí trong Cụm công nghiệp Bãi Bông, được Nhà nước giao nhiệm vụ sản xuất, sửa chữa phục hồi vòng bi, viên bi, dụng cụ đồ nghề, cân đo tiêu chuẩn, một số loại quy chế và một số thiết bị, phụ tùng cơ khí khác phục vụ cho các ngành kinh tế quốc dân. Nhà máy ban đầu hoạt động với quy trình khép kín từ khâu tạo phôi, gia công, đến lắp ráp hoàn chỉnh, và chủ yếu sản xuất loạt nhỏ, thủ công các sản phẩm như vòng bi, dụng cụ cầm tay và các sản phẩm cơ khí.
Từ khi thành lập đến năm 1985, trong bối cảnh thiết bị không đồng bộ, xuống cấp, CBCNV Nhà máy đã nỗ lực khắc phục khó khăn, từng bước phục hồi thiết bị và đưa vào sản xuất. Bằng việc áp dụng các cơ chế quản lý như “Ba kế hoạch”, “khoán sản phẩm”, “Khoán vật tư” “Chấm công bằng thẻ”, CBCNV Nhà máy Cơ khí Phổ Yên đã tạo bước đột phá trong sản xuất, trở thành điểm sáng trên toàn quốc trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp. Trong những năm bao cấp Nhà máy luôn sản xuất vượt chỉ tiêu kế hoạch nhà nước giao đồng mở rộng sản xuất thêm nhiều chủng loại sản phẩm.
Giai đoạn này Nhà máy đạt đỉnh cao về sản lượng không chỉ sản phẩm vòng bi mà còn các sản phẩm khác như dũa, cân bàn, dụng cụ đồ nghề (gồm Kìm, cờ lê, Mỏ lết); Dụng cụ cầm tay (1058 tấn/năm); Bu lông, đai ốc các loại (2844 tấn/năm); Dũa các loại (2 triệu chiếc/năm). Cùng với vòng bi, dụng cụ đồ nghề, cân bàn, dũa của Nhà máy Cơ khí Phổ Yên không chỉ nổi tiếng trong nước mà còn xuất khẩu đi các nước Đông Âu như Tiệp Khắc, Bungari, Hungari với số lượng lớn.
Giai đoạn từ 1987 đến 2002, khi bước vào cơ chế thị trường với sự thiếu hụt về vốn, thị trường và công nghệ, FOMECO gặp khó khăn trong việc cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập, nhiều lần đứng trên bờ vực phá sản. Vượt qua những khó khăn ban đầu, Nhà máy dần thích nghi đã thành công trong việc chuyển đổi mô hình sản xuất, từ một Nhà máy cơ khí tập trung trở thành một doanh nghiệp cơ khí hoạt động theo cơ chế thị trường, tự chủ trong sản xuất và kinh doanh.
Năm 2002, Nhà máy Cơ khí Phổ Yên đổi tên thành Công ty Cơ khí Phổ Yên và năm 2003, Công ty tiến hành cổ phần hóa. Năm 2004, Công ty Cổ phần Cơ khí Phổ Yên (FOMECO) chuyển sang loại hình doanh nghiệp nhiều chủ sở hữu. Sau khi chuyển đổi loại hình hoạt động, Công ty có điều kiện đổi mới thiết bị công nghệ, đổi mới phương thức quản lý, nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong tiến trình hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới. Cổ phần hóa đã mở ra một thời kỳ phát triển rực rỡ của Công ty. Từ khi cổ phần hóa, FOMECO đã phát triển vượt bậc cả về qui mô doanh nghiệp, doanh thu, lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu, hệ thống nhà xưởng trang thiết bị hiện đại, đáp ứng nhu cầu sản xuất và kinh doanh trong nước cũng như quốc tế, đời sống của người lao động ngày càng nâng cao…
Phát huy các thế mạnh trong thời kỳ hội nhập
Trong bối cảnh Việt Nam không ngừng phát triển ngành Công nghiệp, đặc biệt là ngành công nghiệp ô tô, xe máy và công nghiệp phụ trợ, FOMECO đã xác định đây là những lĩnh vực chiến lược, mang lại tiềm năng phát triển lớn. Để tham gia mạnh mẽ vào các lĩnh vực này, FOMECO đã không ngừng đầu tư cơ sở vật chất, đổi mới trang thiết bị, phát triển công nghệ, đồng thời tập trung xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường thông qua một hệ thống phân phối bài bản. Những nỗ lực này đã giúp FOMECO không những khẳng định vị thế trong ngành Cơ khí, mà còn trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp Ô tô, Xe máy và các ngành Công nghiệp phụ trợ.
Đến nay FOMECO sở hữu hệ thống sản xuất đồng bộ, đối ứng linh hoạt với các loại hình đa dạng như rèn, dập, gia công cơ khí, xử lý nhiệt, xử lý bề mặt. Với đội ngũ hàng trăm kỹ sư được đào tạo từ các trường đại học hàng đầu Việt Nam và quốc tế, FOMECO luôn chủ động trong hoạt động sản xuất từ khâu thiết kế đến chế tạo khuôn mẫu, đấu gá, rích kiểm do vậy đảm bảo được chất lượng ổn định. Các máy dập, máy ép từ 100 tấn - 1.000 tấn và các máy búa thủy lực 16kj, 25kj, 32kj đáp ứng các sản phẩm có khối lượng kích thước đa dạng, FOMECO có đầy đủ các máy bán tự động, và tự động để thực hiện các công đoạn gia công cần thiết.
Các sản phẩm sau khi lắp ráp qua công đoạn làm sạch kiểm tra tổng thể, bao gói sẽ được chuyển giao cho khách hàng chất lượng cao nhất. Bên cạnh đó FOMECO có khả năng tự chế tạo máy chuyên dụng cho hiệu suất gia công cao, hệ thống các phôi tự động và bán tự động, cải tiến liên tục để tăng năng suất, rút ngắn thời gian nhân công khai thác tại các công đoạn. Xử lý nhiệt là công đoạn không thể thiếu trong gia công kim loại, FOMECO sở hữu hơn 10 thiết bị xử lý nhiệt như tôi, ủ, ram, thấm các bon, thấm ni tơ, tự động trên lò băng tải, xử lý để sản phẩm đạt độ cứng lên tới 65hrc, có độ bền cơ học và độ chịu mài mòn cơ học cao.
FOMECO xây dựng hệ thống quản lý và trang bị các thiết bị xử lý bề mặt đặc biệt, dây chuyền sơn tĩnh điện nhuộm đen, sơn Dacromet, sơn gel mét đặc biệt thân thiện với môi trường, đáp ứng các tiêu chuẩn Reach RoHS, dây chuyền mạ kẽm nhúng nóng ngay tại Công ty tạo ra các sản phẩm đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn xuất khẩu. Ngoài ra FOMECO còn hợp tác với các Công ty liên kết cùng khu vực trong lĩnh vực mạ liken, crôm, giúp đối ứng toàn diện nhu cầu khách hàng về xử lý sau gia công.
Trung tâm đa kiểm của FOMECO có cơ sở hạ tầng và trang thiết bị hiện đại như máy đo 3D, máy đo biên dạng, máy quyét biên dạng, máy đo độ dài vạn năng, máy đo chiều dày lớp phủ, máy chiếu quang học, máy đo độ nhám, máy kéo nén, máy đo độ cúng tế vi, máy đo độ cứng VICKERS, máy đo độ cứng ROCKWELL, máy đo tuổi thọ, máy đo khe hở hướng kính…
Hệ thống sản xuất đồng bộ, máy móc tự động hoá cao, lĩnh vực gia công đa dạng đã tạo ra các sản phẩm đặc trưng của FOMECO như các loại vòng bi, linh kiện ô tô, linh kiện xe máy, sản phẩm dùng trong máy nông nghiệp, sản phẩm cơ khí xây dựng, sản phẩm của FOMECO được cung cấp đến các doanh nghiệp Nhật Bản, doanh nghiệp Nhật tại Việt Nam và các doanh nghiệp Châu Âu và nhiều thị trường lớn khác trên thế giới.
FOMECO liên tục tạo ra các sản phẩm có chất lượng ổn định, giá thành hợp lý thông qua việc tuân thủ chặt chẽ hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001;50001; IATF 16949 đồng thời quan tâm tới bảo vệ môi trường, tiết kiệm năng lượng từ đó đã đóng góp vào sự phát triển chung của xã hội. Kinh nghiệm truyền thống được kế thừa sau nửa thế kỷ phát triển, kết hợp với kỹ thuật gia công hiện đại FOMECO đã trở thành doanh nghiệp dẫn đầu trong lĩnh vực cơ khí chế tạo tại Việt Nam và đang ngày càng tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng linh kiện toàn cầu. FOMECO cam kết sẽ không ngừng cải tiến để đưa các sản phẩm Made in Việt Nam vươn ra thị trường thế giới.
Hiện nay, FOMECO định hình các nhóm sản phẩm như Nhóm phụ tùng xe gắn máy lắp ráp; Nhóm sản phẩm linh kiện ô tô; Nhóm sản phẩm cơ khí xây dựng, máy công trình, máy nông nghiệp; Nhóm sản phẩm phụ tùng xe máy thay thế nội địa. Với hàng trăm khách hàng, sản phẩm của Công ty đã có mặt tại khắp cả nước. Đồng thời, xuất khẩu đến nhiều quốc gia, góp phần khẳng định thương hiệu Việt trên bản đồ công nghiệp thế giới như Nhật Bản, châu Âu và Hoa Kỳ.
Đưa thương hiệu FOMECO ngày càng phát triển
Ngành cơ khí đang đứng trước những thuận lợi và thách thức đan xen. Trong giai đoạn từ năm 2022 – 2018, hàng loạt chủ trương, chính sách được Đảng và Nhà nước ban hành đều hướng tới tạo thuận lợi cho phát triển công nghiệp nói chung và ngành cơ khí chế tạo nói riêng. Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Trong đó ngành cơ khí chế tạo là một trong những ngành trọng điểm ưu tiên phát triển.
Với nền tảng 50 năm của một đơn vị sản xuất cơ khí, FOMECO đã tích lũy được kinh nghiệm sản xuất, nguồn vốn, hệ thống sản xuất hiện đại. Hiện công ty đang có nguồn tài chính ổn định. Năm 2022 đã đạt doanh thu trên 1000 tỷ; doanh thu năm 2023 dù khó khăn cũng đạt xấp xỉ 1000 tỷ.
Đội ngũ nhân sự trẻ hoá với trình độ ngày càng nâng cao, có khả năng tự chủ nghiên cứu chế tạo ra những thiết bị tự động hoá cao. Công ty có năng lực gia công khép kín, chủ động từ tạo phôi đến một số quy trình mạ, sơn phủ. Năng lực thiết bị đồng bộ, từng bước tự động hoá và đầu tư máy móc hiện đại.
Tuy nhiên, giai đoạn tới, FOMECO cũng dối diện với những thách thức không nhỏ cả ở thế giới và nội tại. Tuy nhiên, xác định mục tiêu tận dụng tối đa cơ hội và tháo gỡ khó khăn, FOMECO xác định sẽ nỗ lực để trở thành một mắt xích trong chuỗi cung ứng linh kiện cơ khí cho ngành sản xuất ô tô nội địa trước năm 2035.
Theo đó, về cơ cấu sản phẩm, FOMECO nỗ lực giữ tỷ trọng hàng linh kiện xe máy ổn định ở 40% theo cơ cấu sản phẩm. Bên cạnh đó, tăng thị phần của hàng phụ tùng xe máy nội địa. Đảm bảo mỗi tỉnh thành có ít nhất một đại lý. Tăng chủ đạo mặt hàng batphot, nhông xích các loại, và các loại linh kiện khác.
Xác định nhu cầu thị trường, FOMECO cũng đẩy mạnh khai thác thị trường linh kiện cho xe máy điện - Tương lai mới của vận tải đô thị. Tăng trưởng sản phẩm này kỳ vọng đạt 100 triệu chiếc đến năm 2027. Thị trường lớn nhất là Trung Quốc (chiếm 53% toàn cầu), tiếp theo là Ấn Độ cũng là thị trường của xe máy điện với 30% lượng tiêu thụ. Ngoài ra các nước Đông Nam Á cũng tăng trưởng đáng kể số lượng xe máy điện.
FOMECO còn nỗ lực tiếp cận và khai thác thêm thị trường xuất khẩu cho linh kiện xe máy. Tiếp tục tăng sản lượng hàng kết cấu xây dựng: Các sản phẩm chủ đạo như chống sàn, nêm kẹp, giá để xe. Các mặt hàng mà FOMECO đang có thế mạnh về công nghệ hàn Robot, mạ kẽm nhúng nóng.
FOMECO cũng nỗ lực tăng tỷ trọng hàng phụ tùng máy nông nghiệp lên 45%. Tiếp cận các thị trường có nhu cầu cao như Trung Quốc và Nhật Bản, chiếm hơn 55% quy mô thị trường, Bắc Mỹ 17%. Các thị trường tiếp theo là ở Châu Á - Thái Bình Dương như Ấn Độ, Hàn Quốc, Úc.
Đồng thời tăng tỷ trọng hàng linh kiện ô tô, tập trung vào các sản phẩm nhôm, chi tiết cơ khí khác có độ chính xác cao. Đồng thời, tiếp cận các thị trường mới: UAE, Hoa Kỳ, Đức.
Để hoàn thành các mục tiêu này, Công ty sẽ đẩy mạnh nâng cao năng lực của đội ngũ, tiếp cận trực tiếp các công nghệ sản xuất trình độ cao, có khả năng khai thác triệt để tính năng của các thiết bị; Đầu tư trang thiết bị phục vụ sản xuất hiện đại, đáp ứng các đơn hàng yêu cầu tiến độ và độ chính xác cao.
Những đóng góp của Nhà máy Cơ khí Phổ Yên trước đây và Công ty Cổ phần Cơ khí Phổ Yên ngày nay đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì (năm 1982); Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 2004); Huân chương Độc lập hạng Ba (năm 2008); Huân chương Độc lập hạng Nhì (năm 2013); Huân chương Lao động hạng Nhất (năm 2019).
