Chiều ngày 20/5/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Trưởng Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt, đã chủ trì cuộc họp với các bộ ngành, đơn vị liên quan để rà soát việc triển khai các dự án đường sắt kết nối với Trung Quốc.
Cùng dự có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Chỉ đạo; các bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ; lãnh đạo các bộ, ngành liên quan.
Tập trung chốt hướng tuyến để triển khai giải phóng mặt bằng
Sau khi nghe báo cáo tình hình triển khai 3 tuyến đường sắt, gồm tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, tuyến Hà Nội - Đồng Đăng và tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao Bộ Xây dựng và các cơ quan liên quan đã nỗ lực triển khai các nhiệm vụ được giao, đạt được một số kết quả cụ thể.
Để khởi công tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng vào ngày 19/12 tới tại 5 điểm, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng căn cứ mục tiêu này để xây dựng đường găng tiến độ chi tiết, báo cáo Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà phân công công việc cụ thể cho từng bộ, ngành liên quan, tổ chức thực hiện khoa học, bài bản để triển khai dự án và góp phần hình thành, phát triển ngành công nghiệp đường sắt của Việt Nam.
Về các nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành tập trung xây dựng bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn; chốt hướng tuyến gửi các địa phương để triển khai giải phóng mặt bằng.
Về nguồn vốn, Thủ tướng yêu cầu cần có nhiều phương án, huy động đa dạng nguồn vốn như vốn vay, vốn ngân hàng, vốn trái phiếu, đầu tư công, vốn hợp tác công tư.
Về chuyển giao công nghệ, Thủ tướng nhấn mạnh, đây là vấn đề rất cốt lõi, phải tiếp tục đàm phán với phía đối tác để tập trung chuyển giao vào 2 lĩnh vực quan trọng là sản xuất đầu máy kéo và hệ thống thông tin tín hiệu.
Về đào tạo nguồn nhân lực, phải xây dựng phương án đào tạo cả ngắn hạn, trung hạn, dài hạn theo 3 mức công nhân kỹ thuật, kỹ sư, tiến sĩ.
Thủ tướng yêu cầu các bộ ngành, địa phương phối hợp xử lý các vấn đề, vướng mắc liên quan đến kỹ thuật, địa chất, đất đai, mặt bằng. Bộ Ngoại giao tiếp tục thúc đẩy việc hợp tác triển khai các tuyến đường sắt kết nối theo tinh thần Tuyên bố chung Việt Nam - Trung Quốc.
Cũng tại cuộc họp, liên quan việc triển khai tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, Thủ tướng yêu cầu Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan nghiên cứu các đề xuất của Công ty Vinspeed và báo cáo cấp có thẩm quyền.
Thủ tướng nhấn mạnh, các bộ ngành phải triển khai công việc khẩn trương, nghiêm túc, khoa học, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, phân công "rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ kết quả, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền", dưới sự chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, báo cáo tiến độ với Thủ tướng vào thứ 2 hằng tuần.
Đảm bảo triển khai các nhiệm vụ để khởi công dự án theo tiến độ yêu cầu
Trước đó, ngày 13/5/2025 Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 127/NQ-CP triển khai Nghị quyết số 187/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội về chủ trương đầu tư dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Nghị quyết nêu rõ: Dự án có quy mô lớn, phạm vi trải dài, áp dụng công nghệ kỹ thuật mới, tích hợp nhiều chuyên ngành, là dự án đường sắt điện khí hóa triển khai đầu tiên tại Việt Nam trong điều kiện nguồn nhân lực đường sắt còn mỏng, yếu và thiếu với thời gian nghiên cứu, thực hiện ngắn; Dự án được Quốc hội cho phép áp dụng nhiều cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để triển khai thực hiện. Để việc tổ chức thực hiện Dự án đáp ứng chất lượng, tiến độ yêu cầu, bên cạnh các nhiệm vụ thường xuyên, Chính phủ giao các bộ, cơ quan ngang bộ, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức triển khai thực hiện 3 nhiệm vụ cụ thể.
Bộ Xây dựng là cơ quan chủ quản, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương có liên quan, tổ chức lập, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Dự án và tổ chức triển khai đáp ứng tiến độ yêu cầu. Chính phủ yêu cầu cần thực hiện một số nhiệm vụ chủ yếu sau:
Bộ Xây dựng trình Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho Bộ trưởng Bộ Xây dựng thực hiện các nội dung thuộc thẩm quyền của người quyết định đầu tư, bao gồm nhưng không giới hạn các nội dung sau: Quyết định giao chủ đầu tư thực hiện dự án; Phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu trong quá trình thực hiện; Chấp thuận Danh mục tiêu chuẩn áp dụng cho Dự án; Chấp thuận hồ sơ thiết kế các yếu tố cơ bản của Dự án trong quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi (hướng tuyến, nhà ga,…) làm cơ sở để Chủ đầu tư phê duyệt hồ sơ cắm cọc giải phóng mặt bằng, bàn giao cho địa phương thực hiện.
Ủy ban nhân dân các địa phương: chủ trì tổ chức thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư trên cơ sở hồ sơ từng phần trong phương án giải phóng mặt bằng do Chủ đầu tư bàn giao; Chủ tịch Ủy ban nhân dân các địa phương quyết định đầu tư hoặc giao người đứng đầu cơ quan trực thuộc của địa phương quyết định đầu tư các dự án liên quan trong công tác giải phóng mặt bằng, tái định cư, di dời hạ tầng kỹ thuật (điện, nước, viễn thông,…) phục vụ Dự án và không phải lập chủ trương đầu tư.
Các tỉnh, thành phố chủ động ứng trước vốn ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cho Dự án.
Về tiến độ thực hiện, Chính phủ yêu cầu hoàn thành thủ tục phê duyệt dự án hỗ trợ kỹ thuật, lựa chọn nhà thầu tư vấn để thực hiện công tác khảo sát, lập Báo cáo nghiên cứu khả thi và thực hiện các công việc liên quan trong tháng 5 năm 2025.
Thực hiện các thủ tục chỉ định thầu liên danh tư vấn khảo sát, lập thiết kế kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật tổng thể trong tháng 5 năm 2025.
Khảo sát, lập, phê duyệt thiết kế kỹ thuật, thiết kế kỹ thuật tổng thể (bao gồm dự toán) từ tháng 6 năm 2025 và hoàn thành một số gói thầu trong tháng 9 năm 2025.
Phối hợp với các cơ quan liên quan của Trung Quốc để đàm phán, ký kết Hiệp định xây dựng cầu chung tại biên giới hai nước trong tháng 7 năm 2025; phấn đấu hoàn thành công tác lập Báo cáo nghiên cứu khả thi và thực hiện các công việc liên quan trong tháng 7 năm 2025.
Hội đồng thẩm định Nhà nước thẩm định, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định phê duyệt Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án trong tháng 8 năm 2025.
Tổ chức lựa chọn nhà thầu giai đoạn thực hiện dự án theo hình thức chỉ định thầu, ký kết hợp đồng và đảm bảo các điều kiện để khởi công xây dựng trong tháng 12 năm 2025.
Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố lập, phê duyệt dự án xây dựng các khu tái định cư đảm bảo tổ chức khởi công đồng loạt các khu tái định cư trong năm 2025; các địa phương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam thực hiện, hoàn thành công tác bồi thường, hỗ trợ, di dời công trình đường điện bị ảnh hưởng bởi Dự án từ tháng 4 năm 2025 đến tháng 9 năm 2026.
Chính phủ yêu cầu triển khai thi công xây dựng, mua sắm, lắp đặt thiết bị, phấn đấu hoàn thành Dự án chậm nhất vào năm 2030.
Bộ Xây dựng rà soát, đăng ký nhu cầu vốn; Bộ Tài chính chủ trì tham mưu Chính phủ cân đối bố trí đủ nguồn vốn để thực hiện.
Đối với việc triển khai thực hiện nhiệm vụ phát triển đô thị theo định hướng phát triển giao thông (TOD) tại các ga đường sắt, Chính phủ yêu cầu các địa phương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành chủ trì rà soát, điều chỉnh quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết vùng phụ cận ga đường sắt, điều chỉnh các chỉ tiêu quy hoạch, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội (nếu cần) để triển khai dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD.
Tổ chức lập, phê duyệt dự án khai thác quỹ đất theo mô hình TOD tại các ga đường sắt; bố trí nguồn vốn ngân sách địa phương để triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và phát triển vùng lân cận và tổ chức đấu giá quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt để phát triển đô thị theo quy định của pháp luật.
Dự án đầu tư tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng được đề xuất đầu tư với tổng chiều dài hơn 403km, đi qua 9 tỉnh, thành phố, gồm: Lào Cai, Yên Bái, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Bắc Ninh, Hưng Yên, Hải Dương và Hải Phòng.
Điểm đầu tại vị trí kết nối ray qua biên giới giữa Ga Lào Cai mới và Ga Hà Khẩu Bắc (Trung Quốc), thuộc địa phận thành phố Lào Cai. Điểm cuối tại khu bến Lạch Huyện, thuộc địa phận thành phố Hải Phòng.
Tính toán sơ bộ, dự án có tổng mức đầu tư khoảng 194.929 tỷ đồng (tương đương khoảng hơn 8 tỷ USD).
