Theo Luật Điện lực, thị trường điện lực cạnh tranh tại Việt Nam được phát triển qua 3 cấp độ: phát điện cạnh tranh; bán buôn điện cạnh tranh và bán lẻ điện cạnh tranh.
Bộ Công Thương đã đưa Thị trường phát điện cạnh tranh vào vận hành trong giai đoạn năm 2012 đến hết năm 2018, sau đó chuyển đổi lên thị trường bán buôn điện từ ngày 1 tháng 1 năm 2019 và đạt nhiều kết quả tích cực.
Khâu phát điện và khâu mua buôn điện về cơ bản đã hoàn toàn vận hành theo cơ chế thị trường.
Tập đoàn Điện lực Việt Nam không còn giữ vai trò độc quyền trong trong khâu mua buôn điện, thay vào đó đã có thêm 5 Tổng Công ty điện lực (Tổng công ty Điện lực miền Bắc, miền Trung, miền Nam, Thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh) tham gia mua điện trên thị trường điện, cũng như trực tiếp ký hợp đồng song phương với các nhà máy điện.
Thị trường đã tạo động lực để các đơn vị phát điện chủ động hơn trong công tác vận hành, rút ngắn thời gian sửa chữa bảo dưỡng, chủ động trong chào giá nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất của đơn vị, góp phần nâng cao hiệu quả chung của toàn hệ thống.
Trong quá trình thực hiện thị trường điện, công tác vận hành hệ thống điện vẫn tiếp tục vận hành tin cậy, cung cấp đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Số lượng các nhà máy điện tham gia thị trường điện đã tăng dần theo thời gian. Nếu như năm 2012 mới chỉ có 32 nhà máy điện (9.200MW) tham gia thị trường điện, thì đến ngày 30 tháng 9 năm 2020 đã tăng lên 100 nhà máy điện (27.711 MW).
Tuy nhiên, thị trường bán buôn điện cạnh tranh đang vận hành trong giai đoạn đầu, cần tiếp tục theo dõi, giám sát để hoàn thiện, sửa đổi bổ sung các vấn đề thực tế phát sinh, mở rộng phạm vi, đối tượng của thị trường bán buôn điện canh tranh, cũng như nâng cao tính tự động hóa trong công tác điều hành giao dịch trên thị trường điện.
Trong thời gian tới, Bộ Công Thương tiếp tục triển khai các công tác củng cố hoàn thiện thị trường bán buôn điện cạnh tranh:
Thường xuyên giám sát, đánh giá công tác vận hành, để sửa đổi, bổ sung các quy định pháp lý kịp thời xử lý các vấn đề phát sinh trong thực tế vận hành.
Phối hợp với Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp thực hiện tái cấu trúc ngành điện theo quy định tại Quyết định 168/QĐ-TTg ngày 7 tháng 2 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ.
Theo đó, chuyển đổi Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (Đơn vị vận hành hệ thống điện và vận hành thị trường điện) thành đơn vị hạch toán độc lập thuộc EVN để tăng cường tính minh bạch, công bằng, không phân biệt đối xử giữa các thành viên thị trường điện.
Phối hợp với Bộ Tài chính để hướng dẫn về cơ chế thuế VAT đối với các giao dịch qua hợp đồng kỳ hạn CfD trong thị trường bán buôn điện cạnh tranh.