5 điểm mới có lợi cho người bị thu hồi đất
Luật Đất đai 2024 có hiệu lực sẽ tránh thu hồi đất tràn lan, hài hòa lợi ích các bên (việc thu hồi đất vì lợi ích quốc gia, công cộng mang tính công khai, minh bạch, dễ giám sát; khắc phục được tình trạng có một số trường hợp địa phương thu hồi đất tràn lan; bảo đảm hài hòa lợi ích của người sử dụng đất bị thu hồi, nhà đầu tư, Nhà nước; đảm bảo bảng giá đất tiệm cận với giá đất trên thị trường...); Luật có hiệu lực sớm sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người dân.
Cụ thể, đối với người dân, người dân sẽ được hưởng thêm quyền lợi về bồi thường, đền bù tái định cư khi bị thu hồi đất. Được biết, việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi thu hồi đất luôn là một trong những vấn đề “nóng”.
Được tăng giá đất bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất
Luật Đất đai 2024 đã bỏ quy định về khung giá đất và đất sẽ được định giá theo nguyên tắc thị trường. Theo đó, khi bỏ khung giá đất, mỗi địa phương sẽ tự quyết định Bảng giá đất và điều chỉnh Bảng giá mỗi năm 01 lần để phù hợp với giá đất thị trường (thay vì 05 năm/ lần và căn cứ vào giá đất tối thiểu - tối đa do Chính phủ ban hành như hiện nay).
Bảng giá đất mới được quy định cần tiệm cận với giá đất thị trường mà giá đền bù được tính theo giá đất cụ thể. Như vậy sẽ kéo theo giá đền bù đất tăng so với hiện nay. Hiện nay, Luật Đất đai 2024 đã quy định các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương sẽ thực hiện việc công bố Bảng giá đất mới từ ngày 01/01/2026.
Tuy nhiên, nếu Luật Đất đai có hiệu lực từ 01/7/2024 thì rất có thể, Bảng giá đất của các tỉnh, thành sẽ được UBND cập nhật sớm hơn dự kiến. Kéo theo đó, người dân sẽ được thu hẹp khoảng thời gian được nhận bồi thường cao hơn khi Nhà nước thu hồi đất.
Thu hồi đất nông nghiệp có thể sớm được bồi thường bằng đất ở, nhà ở
Theo quy định tại khoản 6, Điều 111, Luật Đất đai 2024, người dân bị thu hồi đất nông nghiệp mà đủ điều kiện được bồi thường mà có nhu cầu bồi thường bằng đất ở/nhà ở và địa phương có điều kiện về quỹ đất ở, nhà ở thì sẽ được bồi thường bằng đất/nhà ở tái định cư.
Như vậy, nếu Luật Đất đai có hiệu lực sớm hơn dự kiến thì từ 01/7/2024, hộ gia đình, cá nhân bị thu hồi đất nông nghiệp có thể được bồi thường bằng đất ở/nhà ở nếu có nhu cầu và quỹ đất địa phương cho phép.
Được bố trí tái định cư xong mới được ra quyết định thu hồi đất
Đây là quy định hoàn toàn mới tại khoản 5, Điều 91, Luật Đất đai 2024 thực hiện theo tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW.
Theo đó, thay vì chỉ cần hoàn thành việc xây dựng nhà hoặc cơ sở hạ tầng khu tái định cư như hiện nay thì từ 01/7/2024 (nếu Luật Đất đai chính thức được thi hành), việc phê duyệt phương án cũng như thực hiện bố trí tái định cư sẽ phải được hoàn thành trước khi thực hiện thu hồi đất.
Hộ gia đình nhiều thế hệ bị thu hồi đất sẽ được giao thêm đất
Theo khoản 4, Điều 111, Luật Đất đai 2024, nếu hộ gia đình có nhiều thế hệ/nhiều cặp vợ chồng cùng sống trên một thửa đất ở bị thu hồi mà đủ điều kiện để tách thành từng hộ riêng hoặc có nhiều hộ gia đình chung quyền sử dụng 01 thửa đất bị thu hồi mà diện tích đất được bồi thường không đủ để giao riêng cho từng hộ gia đình thì:
Sẽ được xem xét hỗ trợ giao đất ở có thu tiền sử dụng đất/bán, cho thuê hoặc cho thuê mua nhà ở đối với các hộ gia đình còn thiếu.
Thêm nhiều khoản hỗ trợ cho người bị thu hồi đất
Nếu Luật Đất đai có hiệu lực sớm hơn dự kiến thì từ 01/7/2024, bên cạnh các khoản hỗ trợ được quy định tại Luật Đất đai thì người dân cũng sẽ được hưởng thêm một số khoản chi phí như: Chi phí hỗ trợ di dời vật nuôi; Chi phí hỗ trợ tháo dỡ, di dời tài sản gắn liền với đất…
Bên cạnh đó, người dân trong trường hợp thuộc đối tượng sử dụng đất không giấy tờ cũng sẽ được tạo thêm điều kiện để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất. Theo Luật Đất đai 2024, 03 mốc thời gian sẽ được xét cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất gồm: Từ trước 18/12/1980, từ 18/12/1980 - trước 15/10/1993 và từ 15/10/1993 - trước 01/7/2014.
Theo đó, mốc thời gian sử dụng đất không có giấy tờ được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất được mở rộng thêm 10 năm: từ 01/7/2004 thành 01/7/2014 theo Luật mới. Có thể nếu Luật Đất đai 2024 có hiệu lực sớm thì từ thấy từ tới đây, đất không giấy tờ sử dụng trước 01/7/2014 cũng được tăng cơ hội cấp Giấy chứng nhận.
Việt kiều có thêm cơ hội mua đất tại Việt Nam
Theo quy định tại Luật Đất đai 2024, quyền mua đất của Việt kiều chỉ hạn chế đối với đối tượng “người gốc Việt định cư ở nước ngoài”.
Còn “người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam” hoàn toàn có thể được nhận quyền sử dụng đất, được tham gia giao dịch bất động sản trong nước trực tiếp … khi Luật Đất đai 2024 có hiệu lực mà không cần phải nhờ người thân trong nước đứng tên giao dịch.
Bổ sung quyền lợi trong quan hệ đất đai cho phụ nữ và đồng bào dân tộc thiểu số
Bổ sung quy định so với Luật Đất đai số 45/2013/QH13, Luật Đất đai 2024 đã hướng tới lồng ghép vấn đề cấm phân biệt giới nhằm góp phần trong công cuộc thúc đẩy tiến bộ xã hội, hướng tới sự bình đẳng, công bằng trong quyền quản lý và sử dụng đất dù là nam hay nữ.
Theo đó, khoản 11 Điều 11 Luật Đất đai 2024 quy định, một trong những hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực đất đai bao gồm “Cấm phân biệt đối xử về giới trong quản lý, sử dụng đất đai”.
Bình đẳng giới đã được quan tâm hơn khi đã có quy định liên quan đến quyền lợi của phụ nữ trong vai trò là người sử dụng đất. Bên cạnh đó, Luật Đất đai cũng bổ sung quy định về nghiêm cấm vi phạm chính sách về đất đối với đồng bào dân tộc thiểu số.
