[eMagazine] Cổng FTAP tuyên truyền, kết nối xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA

Trong thời gian qua, Cổng thông tin điện tử về các FTA (FTAP - fta.gov.vn) đã dành dung lượng, vị trí quan trọng để tuyên truyền đậm nét về hoạt động xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA nhằm kết nối nguồn lực, thúc đẩy khai thác các FTA hiệu quả hơn.

Việc tích cực tham gia các Hiệp định thương mại tự do (FTA) giúp Việt Nam đạt được những thành tựu nổi bật trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội trong những năm gần đây, đặc biệt sự bứt phá về xuất khẩu nhờ lợi thế từ các FTA. Tuy nhiên, quá trình thực thi và tận dụng các FTA cho thấy những điểm hạn chế, thách thức và còn nhiều dư địa, không gian để tận dụng hiệu quả hơn các lợi thế từ việc thực thi các FTA này.

Trong bối cảnh đó, mô hình Hệ sinh thái tận dụng các FTA được Bộ Công Thương chủ trì triển khai xây dựng chính là một giải pháp hướng tới tối đa hóa các lợi thế do FTAs mang lại.

Với ưu thế “tất cả trong một”: tổng hợp tất cả thông tin cần thiết về những vấn đề, nội dung được quan tâm tại một nơi, thay vì phải tìm kiếm từ nhiều nguồn và cơ quan khác nhau, thông qua việc đăng tải thông tin đầy đủ về các hoạt động, Cổng thông tin điện tử về các FTA (FTAP - fta.gov.vn) giúp các doanh nghiệp có thể dễ dàng tìm hiểu, cập nhật về quá trình tham vấn, lấy ý kiến xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA.

Theo đó, từ kết quả thực thi các FTA, tại Văn bản số 6824/BCT-DB ngày 3/10/2023, Bộ Công Thương đã tổng hợp, báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ: “Giao Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội ngành hàng liên quan để chủ động xây dựng hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA, tập trung ban đầu vào một số sản phẩm chủ lực của từng địa phương”. Tại Văn bản số 8043/VPCP-QHQT ngày 17/10/2023 của Văn phòng Chính phủ, lãnh đạo Chính phủ đã đồng ý với kiến nghị này. Ngày 08/01/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 01/NĐ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2025, trong đó giao Bộ Công Thương xây dựng Đề án “Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA”.

Nhằm xây dựng Hệ sinh thái FTA một cách khoa học, mang tính thực tiễn và ứng dụng cao, thời gian qua Bộ Công Thương đã phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương tổ chức nhiều chương trình hội thảo, tọa đàm trao đổi trực tiếp với Lãnh đạo các doanh nghiệp trong các lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của Việt Nam và đại diện cơ quan quản lý tại các địa phương về kế hoạch cụ thể để xây dựng Hệ sinh thái này, trước mắt hướng tới 06 nhóm ngành hàng gồm: cà phê, thủy sản, hạt điều, quế, dệt may và da giày. Mục tiêu của các buổi trao đổi, thảo luận nhằm tổng hợp ý kiến về mô hình Hệ sinh thái tận dụng FTA để làm cơ sở xây dựng Đề án, lấy ý kiến các cơ quan liên quan trình Thủ tưởng Chính phủ phê duyệt trong năm 2025 theo nhiệm vụ mà Chính phủ đã giao cho Bộ Công Thương tại Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 08/01/2025.

Các hội thảo lấy ý kiến về xây dựng Hệ sinh thái tận dụng FTA được Cổng FTAP đăng tải, tuyên truyền

Thông tin trên Cổng FTAP cho biết, những hội thảo, tọa đàm nhận được nhiều sự quan tâm của Cơ quan quản lý địa phương cũng như các doanh nghiệp xuất nhập khẩu, logitics, tư vấn phát triển thị trường... Thông qua các buổi trao đổi trực tiếp, doanh nghiệp các địa phương đã cùng đánh giá về những kết quả đạt được cũng như những vấn đề tồn tại, vướng mắc gặp phải trong quá trình tận dụng FTA. Trong đó, những ý kiến phản ánh hầu hết các doanh nghiệp đều gặp những khó khăn chung như thiếu thông tin về thị trường và quy định nước ngoài; khó khăn tiếp cận vốn, tín dụng; khó đáp ứng các tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu; chưa xây dựng được thương hiệu, đặc biệt là thiếu sự tư vấn và hỗ trợ về chính sách và tiếp cận thị trường nước ngoài…

Tại bài viết: “Hội thảo Trao đổi trực tiếp với lãnh đạo các doanh nghiệp trong ngành tinh dầu quế về kế hoạch cụ thể để tận dụng các FTA thế hệ mới” (link truy cập: fta.gov.vn/index.php?r=site%2Fdetail&id=1979), Cổng FTAP phản ánh: “…Thời gian qua, ngành chế biến quế, hồi, và tinh dầu quế đã được đẩy mạnh sản xuất theo chuỗi giá trị, tạo thương hiệu từng bước đưa Việt Nam trở thành nguồn cung quan trọng trên thế giới, phát triển thành một ngành kinh tế có giá trị. Các mặt hàng, sản phẩm từ quế hồi cũng đang ngày càng được quan tâm nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu. Tuy nhiên, các mặt hàng tinh dầu quế vẫn chủ yếu được xuất khẩu sang các thị trường truyền thống. Trong bối cảnh Việt Nam tham gia các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới, khả năng tinh dầu quế tiếp cận các đối tác thương mại mới sẽ gia tăng do tác động từ các cam kết ưu đãi về thuế xuất nhập khẩu và nhu cầu từ các thị trường mới”.

Từ những vấn đề tồn tại của các ngành xuất khẩu chủ lực ở mỗi địa phương trong việc khai thác FTAs, các bài viết, thông tin trên Cổng FTAP cho biết: những hội thảo, tọa đàm xây dựng Hệ sinh thái tận dụng FTA do Bộ Công Thương phối hợp tổ chức thời gian qua tập trung làm rõ khái niệm, tầm quan trọng, các thành phần cốt lõi và tiêu chí, cách thức doanh nghiệp có thể tham gia, hưởng lợi từ mô hình này.

Những thông tin phổ biến, trao đổi của đại diện Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cùng các cơ quan liên quan nêu rõ, các FTA thế hệ mới như CPTPP, EVFTA, UKVFTA mang lại ưu đãi lớn nhưng đi kèm với các tiêu chuẩn cao và yêu cầu phức tạp (nhất là quy tắc xuất xứ, lao động, môi trường..). Hệ sinh thái tận dụng các FTA là một mô hình/nền tảng tổng thể, tập trung và kết nối các chủ thể và nguồn lực, được xây dựng để hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA.

Tham gia Hệ sinh thái này có thể giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích, tận dụng triệt để các ưu đãi (thuế quan, phi thuế quan, quy tắc xuất xứ,...) từ các FTA; thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan (doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị hỗ trợ, tổ chức tài chính); tạo cầu nối giữa cơ quan quản lý và cộng đồng doanh nghiệp để giải quyết vướng mắc, nâng cao hiệu quả thực thi FTA.

Thông qua nội dung các hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến được Cổng FTAP tuyên truyền, đăng tải, có thể nhận thấy Hệ sinh thái tận dụng các FTA được xây dựng dựa trên sự tương tác và hỗ trợ lẫn nhau của các chủ thể chính (các thành phần cốt lõi):

Theo phản ánh của Cổng FTAP, những hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến xây dựng Hệ sinh thái tận dụng các FTA do Bộ Công Thương phối hợp tổ chức thời gian qua được cộng đồng doanh nghiệp, cơ quan quản lý địa phương đánh giá cao bởi tính thiết thực và sự chuyên sâu theo từng lĩnh vực, ngành hàng và những vấn đề đang được doanh nghiệp quan tâm.

Đơn cử, bài viết: “Hội thảo Trao đổi trực tiếp với lãnh đạo các doanh nghiệp trong lĩnh vực da giày về kế hoạch tận dụng ưu đãi của các FTA thế hệ mới” (link truy cập: fta.gov.vn/index.php?r=site%2Fdetail&id=1975) nêu rõ: “Hội thảo đã được các doanh nghiệp và đại biểu tham dự đánh giá cao về chất lượng, thể hiện đúng tinh thần kết nối, hỗ trợ của chuỗi các hội thảo về Kế hoạch tận dụng các FTA, góp phần quan trọng vào quá trình xây dựng Hệ sinh thái giúp tận dụng FTA cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian tới, trong đó có Hệ sinh thái tận dụng FTA cho lĩnh vực da giày của Hải Phòng”.

Bên cạnh đó, các buổi thảo luận trực tiếp đã tạo cơ hội cho đại diện các cơ quan quản lý nhà nước trung ương và địa phương cùng lãnh đạo doanh nghiệp chia sẻ khuyến nghị, đóng góp ý kiến về mục tiêu, phương thức kết nối, vai trò, lợi ích của các bên tham gia và phương thức vận hành của Hệ sinh thái FTA; những thuận lợi, khó khăn trong việc xây dựng Hệ sinh thái tận dụng FTA; lộ trình và các bước để hiện thực hóa Hệ sinh thái này...

Bài viết “Hội thảo Trao đổi trực tiếp với lãnh đạo các doanh nghiệp trong lĩnh vực thủy sản về kế hoạch tận dụng ưu đãi của các FTA thế hệ mới tại Thành phố Cần Thơ” (link truy cập: https://fta.gov.vn/index.php?r=site%2Fdetail&id=987) cho biết: “…Phần thảo luận của Hội thảo đã diễn ra với tinh thần trao đổi thẳng thắn, cởi mở để xác định các vấn đề tồn tại và cần phải giải quyết của ngành thủy sản; xác định bước đầu các giải pháp khả thi trong việc kết nối, xử lý các vấn đề tồn tại nêu trên; thúc đẩy các chủ thể có liên quan trong ngành thủy sản kết nối với nhau, đồng hành cùng nhau để xây dựng Kế hoạch cụ thể của Hệ sinh thái tận dụng FTA của ngành thủy sản Cần Thơ nhằm tận dụng hiệu quả các FTA”.

Thông qua việc tuyên truyền về các hoạt động hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến, các bài viết trên Cổng FTAP một lần nữa giúp cộng đồng doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng nắm rõ về mục tiêu, lợi ích và quy trình vận hành, hoạt động của Hệ sinh thái tận dụng các FTA mà Bộ Công Thương đang xây dựng, hoàn thiện. Qua đó nhấn mạnh kỳ vọng Hệ sinh thái này sẽ tạo ra cơ sở kết nối, không chỉ giữa các chuỗi trong doanh nghiệp mà còn giữa các doanh nghiệp với nhau, cũng như với cơ quan địa phương, cơ quan quản lý trung ương, và cả các nhà nhập khẩu, nhà phân phối nước ngoài. Từ đó, tạo ra sự liên kết, huy động sức mạnh tập thể và nâng cao văn hóa, kết nối văn hóa chia sẻ, tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có của tất cả các chủ thể liên quan trong việc thực thi và tận dụng các FTA mà Việt Nam tham gia.