[eMagazine] Hệ sinh thái FTA: Mô hình cộng hưởng nguồn lực khai thác các FTA

Trong bối cảnh dư địa lợi thế của các Hiệp định thương mại tự do (FTA) rất tiềm năng, nhưng thực tiễn tận dụng còn hạn chế và không đồng đều, mô hình Hệ sinh thái tận dụng các FTA được đánh giá là giải pháp cộng hưởng và tối ưu nguồn lực thúc đẩy khai thác các FTA hiệu quả hơn.

Thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể về xuất khẩu nhờ lợi thế từ các FTA. Tuy nhiên, mức độ tận dụng FTA có sự khác nhau đáng kể giữa khu vực kinh tế trong nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài, đặc biệt doanh nghiệp nhỏ và vừa đang gặp phải một số thách thức lớn trong việc tận dụng các ưu đãi từ các FTA.

Một giải pháp tổng thể, toàn diện để hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng được hiệu quả hơn nữa các lợi thế từ việc thực thi các FTA và đem lại nhiều giá trị gia tăng là bài toán được đặt ra.

Ngày 03/11/2025 tại Hà Nội, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo tham vấn xây dựng Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA với sự tham dự của đại diện các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội ngành hàng, chuyên gia trong nước và quốc tế và đông đảo cộng đồng doanh nghiệp trong nhiều lĩnh vực nhằm thông tin và trao đổi các ý kiến đóng góp đa chiều, mang tính khoa học, xây dựng đối với Đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA (gọi tắt là Hệ sinh thái FTA).

Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh: Hiệu quả của các FTA được thể hiện qua các số liệu về xuất nhập khẩu, đầu tư, hợp tác phát triển và đang ghi nhận những dấu hiệu tích cực.

Theo Thứ trưởng, các FTA là sự bổ trợ lẫn nhau giữa các nền kinh tế, nhờ sự đa dạng về chuỗi cung ứng sản phẩm, dịch vụ của từng quốc gia. Chính sự phối hợp có chiều sâu này đã giúp doanh nghiệp Việt Nam phát triển vượt bậc.

Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đã xây dựng, triển khai các chính sách nhằm tăng cường năng lực thực thi và khai thác các cơ hội hợp tác quốc tế của doanh nghiệp. Bộ Công Thương hiện đang chủ trì xây dựng đề án Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA, trên cơ sở đó sẽ tổ chức nhiều hội nghị nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp trao đổi nội dung về các ngành hàng dịch vụ, đầu tư dựa trên nền tảng thương mại quốc tế đa phương.

Giới thiệu về dự thảo Mô hình Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA của Việt Nam, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) cho biết: Không chỉ dừng lại ở việc tuyên truyền nội dung các FTA, mục tiêu cốt lõi của hệ sinh thái là tạo ra một mạng lưới kết nối toàn diện giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị - từ sản xuất, chế biến, logistics, tài chính, hiệp hội đến cơ quan quản lý - nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tối ưu hóa lợi ích từ các FTA, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy hợp tác giữa khu vực công - tư.

Đồng thời mô hình này hướng đến hình thành văn hóa kết nối, chia sẻ thông tin, hỗ trợ lẫn nhau tạo nền tảng giúp doanh nghiệp tận dụng hiệu quả hơn các cơ hội từ các FTA mà Việt Nam đã tham gia, mở rộng phát triển thị trường.

Bên cạnh lợi ích của các chủ thể thuộc cấu phần cơ quan quản lý nhà nước trong Hệ sinh thái FTA, việc tham gia mô hình này dự kiến sẽ mang lại nhiều lợi ích các chủ thể thuộc cấu phần doanh nghiệp.

Đối với nông dân/doanh nghiệp cung cấp nguyên phụ liệu, tham gia hệ sinh thái FTA sẽ được hỗ trợ tiếp cận các nguồn tín dụng với các điều kiện
thuận lợi từ các tổ chức tín dụng tham gia Hệ sinh thái; được hỗ trợ tư vấn nhanh chóng, kịp thời về việc đáp ứng và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu, tiếp cận được các nguồn và chính sách hỗ trợ của Chính phủ cũng như địa phương; được bảo đảm đầu ra theo hợp đồng đã ký với doanh nghiệp trong Hệ sinh thái; được hỗ trợ xử lý các vướng mắc gặp phải trong quá trình sản xuất kinh doanh…

Đối với doanh nghiệp sản xuất, chế biến, tham gia Hệ sinh thái sẽ giúp các doanh nghiệp được hỗ trợ tiếp cận các nguồn tín dụng với các điều kiện thuận lợi từ các tổ chức tín dụng tham gia Hệ sinh thái; hỗ trợ tư vấn nhanh chóng, kịp thời về việc đáp ứng và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu, tiếp cận được các nguồn và chính sách hỗ trợ của Chính phủ cũng như địa phương; được hỗ trợ thông tin về thị trường, kết nối khách hàng, ký kết hợp đồng, xây dựng và bảo vệ thương hiệu tại nước ngoài, hỗ trợ xử lý các vướng mắc gặp phải trong quá trình kinh doanh, bao gồm xử lý vướng mắc tại thị trường nước ngoài…

Đối với các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp (tổ chức tín dụng, tổ chức logistics, tư vấn…), tham gia Hệ sinh thái FTA giúp tăng cường hiệu quả kinh doanh, đa dạng khách hàng, mở rộng việc kết nối với các tổ chức, doanh nghiệp khác cũng như kết nối với các tổ chức, cơ quan địa phương và trung ương, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động.

Đối với các hiệp hội ngành hàng, hiệp hội hỗ trợ doanh nghiệp, tham gia Hệ sinh thái, có thêm sự hỗ trợ, phối hợp của nhiều tổ chức, cơ quan trung ương, địa phương, các tổ chức, doanh nghiệp liên quan giúp cho hoạt động của các hiệp hội hiệu quả hơn, thực chất hơn. Các hiệp hội ngành hàng giữ vai trò chủ đạo trong việc điều phối hoạt động của Hệ sinh thái trong ngành hàng của mình, không chỉ điều phối các doanh nghiệp trong ngành hàng như hiện nay mà30 còn điều phối các doanh nghiệp, tổ chức khác, từ đó giúp củng cố và nâng cao vai trò của các hiệp hội hơn nữa. Việc tham gia Hệ sinh thái FTA cũng sẽ giúp các hiệp hội ngành hàng, hiệp hội hỗ trợ doanh nghiệp kết nối chặt chẽ hơn với nhau và với các cơ quan quản lý trung ương, địa phương…

Đại diện Bộ, ngành, cơ quan, địa phương, doanh nghiệp đóng góp ý kiến đối với mô hình Hệ sinh thái tận dụng các FTA

Hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng các FTA được kỳ vọng mang lại nhiều tác động tích cực cho nền kinh tế Việt Nam, đặc biệt trong việc mở rộng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài, nâng cao năng suất và thúc đẩy quá trình chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, bền vững.

Theo kế hoạch, Bộ Công Thương sẽ tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội và chuyên gia để hoàn thiện Đề án, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ trong năm nay.