Khi smartphone “gác ca” cho quạt thông gió: Câu chuyện chuyển mình của ngành truyền tải điện tại Ninh Thuận

Khí hậu Ninh Thuận vốn khắc nghiệt với nền nhiệt cao, đặc biệt vào mùa khô từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm. Nhiệt độ ngoài trời thường vượt ngưỡng 37–39°C, kéo theo sự gia tăng nhiệt độ bên trong các tủ thiết bị và tủ trung gian tại trạm biến áp, gây ảnh hưởng lớn đến tuổi thọ và độ ổn định của các thiết bị điện tử. Trước đây, các tủ thiết bị thường được thiết kế kín để ngăn côn trùng và bụi xâm nhập, dẫn đến nhiệt độ bên trong luôn cao.

Để giảm nhiệt độ, các tủ thiết bị đã được cải tiến bằng cách gắn thêm quạt thông gió. Tuy nhiên, theo ông Phan Xuân Sĩ – Phó Giám đốc Truyền tải điện Ninh Thuận, người đồng sáng tạo ra giải pháp, thì việc quạt hoạt động liên tục 24/24 giờ lại phát sinh nhược điểm mới.

"Mặc dù giúp giảm nhiệt độ, nhưng việc để quạt chạy liên tục không chỉ tiêu tốn nhiều điện năng mà còn làm giảm tuổi thọ của chính quạt và hệ thống cấp nguồn. Trong nhiều thời điểm nhiệt độ không quá cao, việc quạt vẫn hoạt động là lãng phí và không cần thiết", ông Sĩ chia sẻ.

Nhằm tối ưu hóa hiệu quả vận hành, nhóm kỹ sư của Truyền tải điện Ninh Thuận đã đề xuất và triển khai sáng kiến: Ứng dụng smartphone để giám sát nhiệt độ, độ ẩm và điều khiển quạt thông gió trong tủ thiết bị. Giải pháp này tích hợp 4 công nghệ chính gồm:

Thứ nhất, lắp cảm biến nhiệt độ và độ ẩm bên trong tủ giúp đo nhiệt độ môi trường bên trong tủ, có độ chính xác cao, phản hồi nhanh với sự thay đổi của nhiệt độ; đo độ ẩm không khí bên trong tủ.

Thứ hai, lắp bộ điều khiển quạt thông gió tích hợp module kết nối mạng không dây, giải pháp này đóng vai trò trung tâm trong việc nhận tín hiệu từ các cảm biến và điều khiển hoạt động của quạt thông gió. Có thể bật/tắt quạt từ xa thông qua wifi/mạng 4G. Đồng thời, cho phép các cảm biến và bộ điều khiển kết nối với mạng không dây, truyền dữ liệu đến ứng dụng trên điện thoại smartphone.

Thứ ba, tách và đấu nối mạch điện cấp nguồn cho quạt thông gió qua bộ điều khiển.

Thứ tư, cài đặt ứng dụng trên điện thoại smartphone sử dụng nền tảng ứng dụng Blynk.

Nhờ đó, quạt chỉ hoạt động khi thực sự cần thiết, khi nhiệt độ và độ ẩm vượt ngưỡng cho phép giúp tiết kiệm điện năng đáng kể và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

Giải pháp được áp dụng lần đầu tại Truyền tải điện Ninh Thuận từ tháng 1/2024. Theo báo cáo từ đơn vị, chỉ sau vài tháng áp dụng, hệ thống mới đã mang lại nhiều kết quả tích cực.

Ông Dũng cũng cho biết thêm, nhờ khả năng điều khiển từ xa qua smartphone, đội ngũ vận hành giảm được tần suất di chuyển đến hiện trường, đặc biệt hữu ích trong những ngày nắng nóng đỉnh điểm, khi mỗi lần mở tủ để kiểm tra có thể gây sốc nhiệt cho nhân viên kỹ thuật.

Đặc biệt, một trong những lợi ích nổi bật mà sáng kiến mang lại là khả năng giảm đáng kể lượng điện tự dùng tại trạm biến áp. Do quạt không còn hoạt động liên tục mà được kích hoạt theo nhu cầu thực tế, lượng điện tiêu hao giảm rõ rệt, đặc biệt trong các khung giờ nhiệt độ thấp.

Bênh cạnh đó, một trong những ưu điểm lớn của sáng kiến này là khả năng áp dụng dễ dàng tại các đơn vị khác trong ngành điện, với chi phí đầu tư không cao và quy trình lắp đặt đơn giản.

Theo mô tả kỹ thuật, toàn bộ hệ thống chỉ cần lắp đặt cảm biến nhiệt độ,  độ ẩm, bộ điều khiển tích hợp wifi hoặc module 4G, và cấu hình ứng dụng trên smartphone là có thể vận hành ổn định.

Sáng kiến này là một ví dụ tiêu biểu trong hành trình chuyển đổi số của ngành truyền tải điện, nơi các giải pháp công nghệ mới không chỉ cải tiến hiệu quả vận hành mà còn góp phần xây dựng hệ thống lưới điện thông minh, hiện đại và tiết kiệm năng lượng.

Ông Nguyễn Phùng Dũng nhấn mạnh: “Chúng tôi xác định rằng, chuyển đổi số không chỉ nằm ở những phần mềm lớn, mà bắt đầu từ những thay đổi nhỏ trong tư duy và ứng dụng thực tiễn. Việc đưa smartphone công cụ phổ biến hiện nay vào điều hành kỹ thuật là bước đi thiết thực, dễ tiếp cận và mang lại hiệu quả ngay.”

Sáng kiến “Giám sát nhiệt độ, độ ẩm và điều khiển quạt thông gió tủ thiết bị bằng smartphone” là minh chứng cho thấy những sáng tạo từ thực tiễn sản xuất, với sự phối hợp chặt chẽ giữa công nghệ và nhu cầu vận hành, có thể tạo nên giá trị lớn lao.

Từ một vấn đề tưởng chừng nhỏ như việc “bật/tắt quạt”, nhóm kỹ sư Truyền tải điện Ninh Thuận đã tìm ra một hướng tiếp cận thông minh và hiệu quả. Không những giúp bảo vệ thiết bị, giảm điện năng tiêu thụ, tăng tính chủ động cho vận hành, mà còn góp phần đưa ngành truyền tải điện đến gần hơn với mục tiêu số hóa, tự động hóa toàn diện.