Trao đổi với Tạp chí Công Thương, ông Phạm Văn Cao - Trưởng ban Ban Quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết, trong những năm vừa qua, công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp đã được Bộ Công Thương và các Sở Công Thương tăng cường mạnh mẽ. Hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm được thực hiện thường xuyên. Hầu hết các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã ban hành và triển khai quy chế phối hợp trong công tác giám sát, kiểm tra, xử lý vi phạm trong hoạt động bán hàng đa cấp. Nhiều doanh nghiệp vi phạm đã bị xử phạt nghiêm minh và thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp.
Hiện nay trên cả nước chỉ có 20 doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp. Doanh thu của các doanh nghiệp tương đối ổn định, đóng góp tích cực vào ngân sách nhà nước. Hoạt động của các doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã cơ bản đi vào ổn định, ít xảy ra các vụ việc đa cấp biến tướng gây xôn xao dư luận như giai đoạn trước.
Tuy nhiên, do số lượng người tham gia bán hàng đa cấp rất đông đảo nên vẫn còn những biểu hiện chưa tuân thủ pháp luật trong việc tổ chức các hoạt động hội họp, đào tạo, tập huấn. Bộ Công Thương đã ban hành văn bản yêu cầu các Sở Công Thương tăng cường công tác quản lý tại địa phương và yêu cầu các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc các quy định về tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo.
Để đảm bảo hành lang pháp lý quản lý hoạt động bán hàng đa cấp, Bộ Công Thương cũng liên tục tham mưu xây dựng, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp như Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, Nghị định số 18/2023/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 40/2018/NĐ-CP, Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, Thông tư số 12/2023/TT-BCT của Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 10/2018/TT-BCT.
Đối với nhóm doanh nghiệp vi có giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia triển khai hoạt động thanh tra, kiểm tra hàng năm và xử lý nghiêm minh đối với các hành vi vi phạm.
Năm 2023, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia đã xử phạt vi phạm hành chính đối với 05 doanh nghiệp bán hàng đa cấp và 01 cá nhân người tham gia bán hàng đa cấp tổng số tiền phạt là 1.150.000.000 đồng. Các vi phạm được công bố công khai trên trang thông tin điện tử của Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia. Do đó, việc tuân thủ pháp luật của các doanh nghiệp có phải đã có chuyển biến tích cực.
Với việc hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp có phép bị quản lý chặt chẽ, hoạt động kinh doanh biến tướng dựa trên mô hình kinh doanh đa cấp ngày càng diễn biến phức tạp. Do dễ dàng, nhanh chóng thu được khoản lợi bất chính nên có nhiều đối tượng bất chấp quy định pháp luật để trục lợi.
Do đó, công tác đấu tranh phòng chống loại vi phạm này cũng được chú trọng. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia thường xuyên thu thập thông tin để tiến hành cảnh báo công khai, ngăn ngừa nguy cơ người dân tham gia vào các mô hình kinh doanh đa cấp bất chính. Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cũng phối hợp với các tổ chức đoàn, hội sinh viên, trường đại học… tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến hướng đến các nhóm đối tượng dễ bị lợi dụng như sinh viên, đoàn viên thanh niên.
Bên cạnh đó, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cũng chuyển thông tin, tài liệu cho các cơ quan công an để theo dõi, xử lý theo thẩm quyền (chuyển 5 trường hợp trong năm 2023), đồng thời phối hợp với các cơ quan công an các cấp trong việc xác định mô hình hoạt động đa cấp trong đấu tranh phòng chống tội phạm.
Cũng theo ông Phạm Văn Cao, để tiếp tục duy trì và nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động bán hàng đa cấp trong thời gian tới, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia sẽ tập trung vào một số nhiệm vụ giải pháp chính:
Thứ nhất, thực hiện quyết liệt công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về quản lý bán hàng đa cấp quy định tại Nghị định số 40/2018/NĐ-CP và Nghị định số 18/2023/NĐ-CP đối với doanh nghiệp bán hàng đa cấp; kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp tại các địa phương; tập huấn nâng cao nghiệp vụ của cán bộ công chức thực hiện quản lý nhà nước về bán hàng đa cấp.
Thứ hai, tiếp tục thu thập thông tin, cảnh báo đối với các biểu hiện kinh doanh theo phương thức đa cấp trái phép, biến tướng, trái pháp luật; phối hợp tích cực với các cơ quan công an các cấp trong đấu tranh phòng, chống tội phạm trong hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.
Thứ ba, một trong những giải pháp quan trọng là đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức của người dân, nâng cao cảnh giác trước các thủ đoạn bất chính lợi dụng mô hình kinh doanh đa cấp.
Bên cạnh đó, ông Phạm Văn Cao cho biết, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cũng sẽ tiếp tục rà soát quy định pháp luật hiện hành và nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế để tham mưu sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.
