Những ngày qua, nền kinh tế thế giới đang nằm trong thời điểm hết sức nhạy cảm. Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung, Mỹ - EU, Mỹ - Canada, Mỹ - Mehico đã gây những xáo trộn đáng kể. Trên thị trường chứng khoán, từ Mỹ tới châu Âu, qua Trung Quốc đến vùng Đông Nam Á ngập tràn trong sắc đỏ.
Mặc dù đến đầu tháng 7 mới là ngày Mỹ chính thức áp thuế trị giá 50 tỷ USD với Trung Quốc; Canada áp thuế 12,6 tỷ USD với Mỹ, hay EU áp thuế đối với Mỹ, nhưng trước đó cả quý thị trường thế giới đã rung lắc. Từ tháng 4 đến 28 tháng 6, các công ty Trung Quốc đã bán 6,8 tỷ USD ở Mỹ. Các công ty Mỹ thì lo ngại “dính đòn” trừng phạt từ Trung Quốc. Hiện Trung Quốc đang đe dọa sẽ mua máy bay Airbus thay vì máy bay Boeing nếu Mỹ khiêu chiến thương mại, trong lúc Hãng Boeing nuôi hy vọng Trung Quốc chi gần 1.100 tỷ USD trong 20 năm tới để mua hơn 7.200 máy bay mới.
Ngày 26/6, Hãng Davidson chuyên sản xuất xe mô tô phân khối lớn mang nhãn hiệu Harley Davidson tuyên bố dời dây chuyền sản xuất ra khỏi Mỹ, vì lo ngại EU trả đũa, đánh thuế 25%. Hãy hình dung xem, 25% tức là trên mỗi chiếc mô tô cõng thêm trên 2.200 USD tiền thuế.
Một tuần trước, chỉ số chứng khoán Thượng Hải (Shanghai) rời mốc 3.000 điểm - ngưỡng “nhạy cảm” mà ba năm trước nó đã chạm đến; đến 29/6 đã xuống còn 2.847 điểm. Để cứu nguy, Trung Quốc đã đưa ra những biện pháp chưa từng có: cho phép các quỹ đầu tư nhà nước tham gia mua hàng trăm tỉ USD cổ phiếu.
Tại Hoa Kỳ, kết thúc phiên giao cuối cùng của quý II, ngày 29/6, chỉ số Dow Jones giảm 1,8%, đánh dấu đà giảm tệ nhất kể từ năm 2010. Ở châu Âu, chỉ số Stoxx 600 (một chỉ số của Chứng khoán châu Âu) lao dốc 2.04% xuống 377.17 điểm khi tất cả lĩnh vực đều nhuốm sắc đỏ; chỉ số FTSE 100 của Anh sụt 172.43 điểm; Chỉ số CAC của Pháp lùi 103.52 điểm; chỉ số FTSE MIB của Italy trượt dốc 533.28 điểm…
Thị trường thế giới đã thực sự xáo trộn khi Mỹ tuyên bố đánh thuế trị giá 50 tỷ USD với hàng hóa Trung Quốc; Trung Quốc đáp trả bằng việc đánh thuế 50 tỷ USD vào hàng hóa Mỹ; Mỹ áp thuế 25% đối với thép và 10% với nhôm nhập khẩu trên thế giới; đáp lại, các nước bị ảnh hưởng gồm EU, Canada, Mexico áp thuế trị giá gần 30 tỷ USD với hàng hóa Mỹ…
Liệu kinh tế nước ta có rơi vào vòng cuốn leo thang căng thẳng
thương mại từ các nước lớn? Khi bùng phát chiến tranh thương mại, cả thế giới bị
ảnh hưởng. Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp không xảy ra chiến tranh thương
mại, thì sự xáo trộn, bất ổn do sự chuyển dịch trong chính sách ngoại thương của
các nước lớn cũng làm tổn hại thị trường và hoạt động tài chính toàn cầu, trong
đó, với nền kinh tế có độ mở rộng, lên tới 193% xuất nhập khẩu/GDP, Việt Nam sẽ
bị ảnh hưởng mạnh mẽ.
Trước mắt thị trường chứng khoán bị ảnh hưởng trực tiếp nhất. Nếu thị trường chứng khoán Mỹ và Trung Quốc đều giảm điểm do lo ngại chiến tranh thương mại, thì thị trường chứng khoán Việt Nam cũng giảm mạnh trong xu thế chung. Chỉ số VN-Index xuyên thủng 1.000 điểm hôm 18/6, từ đó đến nay vẫn chưa vượt qua ngưỡng 980 điểm.
Đối với thương mại hàng hóa, trước mắt nước ta chưa chịu tác động gì nhiều, nhưng về lâu dài, nếu các cường quốc leo thang trả đũa qua lại sẽ dẫn đến rủi ro theo kiểu cháy thành vạ lây mà hiển nhiên nhất là xu thế bảo hộ sẽ được đẩy lên một tầm mức mới.
Căng thẳng thương mại quốc tế cộng với độ mở của nền kinh tế
khiến điều Việt Nam quan tâm hàng đầu lúc này là tăng cường quản trị rủi ro, chống
chọi với các cú sốc từ bên ngoài. Một động thái khá “lạ” của Chính phủ là ngày
2/6 trong phát biểu mở đầu phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 5/2018, Thủ tướng
Nguyễn Xuân Phúc rất nhiều lần trở đi trở lại với yêu cầu kiểm soát lạm phát.
“Lạ” là vì CPI bình quân 5 tháng đầu năm 2018 tăng 3,01% so với cùng kỳ năm 2017. Điều này là bình thường, bởi tại cuộc họp của Ban chỉ đạo điều hành về giá ngày 29/5 đã đánh giá “Diễn biến CPI trong 5 tháng đầu năm cho thấy mặt bằng giá về cơ bản biến động tương đối sát với kịch bản dự báo. Hơn nữa, việc kiểm soát CPI 5 tháng đầu năm nay tốt hơn so với cùng kỳ năm 2017. Cụ thể, CPI bình quân 5 tháng đầu năm tăng 3,01% so với cùng kỳ năm 2017; thấp hơn so với mức tăng 4,47% của bình quân 5 tháng đầu năm 2017 so với cùng kỳ năm 2016.
Yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt lạm phát của Thủ tướng vào đầu tháng 6, trước cả khi Mỹ và Trung Quốc tuyên bố áp thuế lên hàng hóa của nhau trong ngày 15 và 18 tháng 6 cho thấy, vấn đề sống còn trong kiểm soát rủi ro thông qua hàng loạt các biện pháp kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, áp dụng tỷ giá linh hoạt, giám sát tín dụng vào bất động sản, phấn đấu thặng dự thương mại… đã được đặt ưu tiên hàng đầu khi kinh tế thế giới đang ở vào thời điểm biến động mạnh.
Ở cấp độ doanh nghiệp, vấn đề quản trị rủi ro được quan tâm nhiều hơn. Hàng loạt các chương trình đào tạo về xây dựng khung quản trị rủi ro doanh nghiệp, quy trình quản trị rủi ro, bộ chỉ số rủi ro chính (KRI), hay xây dựng kế hoạch phản hồi với rủi ro cũng như quy trình giám sát và tích hợp quản trị rủi ro trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin,… được doanh nghiệp đón nhận tích cực.
Sau 1 tháng kể từ khi Chính phủ thúc giục các bộ ngành, địa phương ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, kết quả đạt được khá rõ ràng. CPI bình quân 6 tháng đầu năm tăng 3,29% so với cùng kỳ 2017, thấp hơn mức tăng 4,15% của 6 tháng đầu năm 2017 so với cùng kỳ 2016; xuất siêu 2,57 tỷ USD; chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 10,5% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức tăng 7% của cùng kỳ năm 2017…
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, thông thường Việt Nam làm rất tốt khi đối mặt với sức ép hay nguy cơ. Trong trường hợp này là kinh tế giới biến động, sự vào c...
