Sáng ngày 10/4/2025, Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt về chính sách thuế quan của Hoa Kỳ đã được tổ chức theo hình thức trực tuyến, dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia với tư cách là nước Chủ tịch ASEAN năm 2025.
Hội nghị có sự tham dự của Bộ trưởng Kinh tế các nước ASEAN, Tổng Thư ký ASEAN và Timor-Leste với tư cách là quan sát viên. Đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị do Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên làm Trưởng đoàn, cùng đại diện của Bộ Ngoại giao và các đơn vị thuộc Bộ Công Thương.
Hội nghị được tổ chức trong bối cảnh chính quyền Hoa Kỳ công bố áp dụng thuế nhập khẩu đối ứng ở mức cơ bản 10% đối với toàn bộ hàng hóa nhập khẩu từ ngày 05/4/2025 và mức thuế bổ sung đối với các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Hoa Kỳ từ ngày 09/4/2025.
Tại Hội nghị, các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đánh giá cao sáng kiến của Malaysia - nước Chủ tịch ASEAN 2025 trong việc chủ động đề xuất và tổ chức Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN đặc biệt để cùng nhau trao đổi, đánh giá tình hình và thảo luận cách tiếp cận chiến lược của ASEAN (với tư cách là một khối đoàn kết, thống nhất) đối với việc Hoa Kỳ đơn phương áp thuế các nước (trong đó có ASEAN) nhằm bảo vệ lợi ích kinh tế khu vực, giảm tác động tiêu cực đến doanh nghiệp và cuộc sống của người dân.
Về phía Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên chia sẻ quan điểm của Việt Nam đối với chính sách thuế quan đối ứng của Hoa Kỳ. Theo đó, Việt Nam đã chủ động trong trao đổi, đối thoại và đàm phán với Hoa Kỳ. Việt Nam cho rằng ASEAN cần đoàn kết, bình tĩnh, bản lĩnh trong hợp tác với Hoa Kỳ; ưu tiên thúc đẩy hợp tác với các đối tác ngoại khối nói chung cũng như Hoa Kỳ nói riêng trong các lĩnh vực mà hai bên cùng quan tâm, qua đó thực hiện các mục tiêu pháp triển dài hạn, vừa nâng cao vị thế của ASEAN trong bối cảnh mới.
Đồng thời, Bộ trưởng cũng ghi nhận và ủng hộ nội dung Tuyên bố chung đã được Việt Nam và các nước ASEAN thảo luận, nhấn mạnh Tuyên bố thể hiện sự đoàn kết và vai trò chủ động của ASEAN trong bối cảnh thương mại toàn cầu diễn biến phức tạp, khó lường. Việt Nam ủng hộ việc ASEAN có cách tiếp cận toàn diện, linh hoạt và thực tế trong việc tăng cường sự tự chủ của nền kinh tế cũng như đẩy mạnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng thông qua việc tận dụng hiệu quả các FTA mà ASEAN hiện có, trong đó, kể cả thông qua nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA).
Sau khi trao đổi trên tinh thần thẳng thắn, cởi mở và hợp tác, các Bộ trưởng đã nhất trí thông qua Tuyên bố chung của các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN, thể hiện lập trường chung của cả khối đối với việc Hoa Kỳ áp dụng thuế quan đối ứng với một số nội dung chủ yếu sau:
- Khẳng định tầm quan trọng của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện ASEAN - Hoa Kỳ đối với tăng trưởng kinh tế khu vực, góp phần thúc đẩy hòa bình, ổn định, mang lại lợi ích thiết thực cho cả khu vực và Hoa Kỳ (hiện ASEAN là đối tác thương mại lớn thứ 5 của Hoa Kỳ, Hoa Kỳ hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai và nhà đầu tư lớn nhất của ASEAN);
- Bày tỏ quan ngại sâu sắc của ASEAN về tác động tiêu cực của chính sách thuế mới của Hoa Kỳ; chính sách này có thể gây ra thách thức to lớn cho cộng đồng doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có khả năng làm suy giảm triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu, đứt gãy chuỗi cung ứng cũng như dòng chảy thương mại và đầu tư;
- Tái khẳng định cam kết của ASEAN với hệ thống thương mại đa phương dựa trên luật lệ, có thể dự đoán được, minh bạch, tự do, công bằng, toàn diện và bền vững với Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) đóng vai trò trung tâm và kêu gọi Hoa Kỳ tham gia vào đối thoại mang tính xây dựng, thẳng thắn để giải quyết các mối quan ngại liên quan đến thương mại, đảm bảo mối quan hệ cân bằng và bền vững;
- Cam kết tiếp tục hợp tác với Hoa Kỳ trong thương mại, đầu tư và các lĩnh vực giá trị gia tăng cao mà hai bên cùng quan tâm; sẵn sàng tăng cường hợp tác với Hoa Kỳ trên cơ chế hợp tác hiện có như Hiệp định khung về thương mại và đầu tư giữa ASEAN và Hoa Kỳ (TIFA) và Kế hoạch công tác về cam kết kinh tế mở rộng (E3) để tìm kiếm giải pháp phù hợp cho các vấn đề cùng có lợi.
Ngoài ra, Hội nghị cũng nhất trí một số nội dung như thành lập nhóm đặc trách về địa kinh tế ASEAN nhằm đánh giá tác động đối với chính sách thuế của Hoa Kỳ và đề xuất những khuyến nghị kịp thời nhằm hỗ trợ nỗ lực của ASEAN trong quá trình trao đổi, giải quyết những quan ngại của hai bên, tìm kiếm cơ hội hợp tác trong lĩnh vực mới mà hai bên cùng quan tâm.
