Theo cơ quan soạn thảo, đến thời điểm hiện nay, việc ban hành Nghị định Chính phủ quy định danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại nhằm cụ thể hóa Khoản 4 Điều 6 Luật Thương mại 2005 về “Nhà nước thực hiện độc quyền nhà nước có thời hạn về hoạt động thương mại đối với một số hàng hóa, dịch vụ hoặc tại một số địa bàn để bảo đảm lợi ích quốc gia”. Do vậy, Chính phủ phải ban hành danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại. Đồng thời, việc ban hành Nghị định đã trở nên cấp bách vì các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về độc quyền nhà nước đã được thể hiện rõ ràng và nhất quán.
Việc ban hành Nghị định chỉ đơn thuần liệt kê lại, hệ thống hóa lại tất cả các mặt hàng, dịch vụ hiện nay đang được coi là độc quyền nhà nước đã được quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật khác nhau, mà phần lớn là của Quốc hội, rồi gom những hàng hóa, dịch vụ đó về một nơi nêu trong một nghị định, góp phần tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và tăng cường tính minh bạch trong hệ thống pháp luật để thực hiện các nội dung có liên quan tại các điều ước quốc tế, nâng cao uy tín của Việt Nam trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế và còn tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện bảo lưu quyền khi thực hiện các cam kết quốc tế mở cửa thị trường trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế. Hơn nữa, ban hành Nghị định này sẽ lấp được khoảng trống pháp lý mà các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến độc quyền nhà nước đã được ban hành chưa thể hiện được, góp phần nâng cao tính minh bạch, thống nhất và đầy đủ của hệ thống pháp luật về độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại.
Đồng thời, trong dự thảo Nghị định cũng đưa ra quy trình để từ nay trở đi muốn thay đổi, bổ sung, sửa đổi danh mục đó phải đi theo danh mục này. Bộ Công Thương hoàn toàn không đưa ra danh mục hàng hóa, dịch vụ nào mới.
Trên cơ sở chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương ban hành mới dự thảo Nghị định trình Chính phủ cho ý kiến.
Theo đó, dự thảo Nghị định quy định Danh mục hàng hóa, dịch vụ thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại sẽ có 20 loại hàng hóa, dịch vụ thực hiện độc quyền nhà nước, gồm:
1. Hàng hóa, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh (Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể)
2. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu vật liệu nổ công nghiệp
3. Sản xuất vàng miếng
4. Xuất khẩu, nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng
5. Phát hành xổ số kiến thiết
6. Nhập khẩu thuốc lá điếu, xì gà (trừ hàng miễn thuế)
7. Hoạt động dự trữ quốc gia
8. In, đúc tiền
9. Phát hành tem bưu chính Việt Nam
10. Sản xuất, mua bán, xuất nhập khẩu, vận chuyển, tàng trữ pháo hoa và các dịch vụ liên quan
11. Truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia, xây dựng, vận hành thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế-xã hội
12. Vận hành hệ thống đèn biển, hệ thống luồng hàng hải công cộng
13. Quản lý, vận hành, khai thác đài thông tin duyên hải
14. Dịch vụ không lưu, dịch vụ thông báo tin tức hàng không, dịch vụ tìm kiếm cứu nạn
15. Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư
16. Quản lý, khai thác hệ thống công trình thủy lợi, thủy nông liên tỉnh, liên huyện, kè biển trong trường hợp giao kế hoạch
17. Cung ứng dịch vụ lâm nghiệp tại rừng đặc dụng (trừ khu rừng bảo vệ cảnh quan được Nhà nước giao cho tổ chức kinh tế)
18. Xuất bản (không bao gồm in và phát hành)
19. Duy trì, quản lý, khai thác mạng bưu chính công cộng
20. Cung ứng dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí
