Ngày 5/6/2018, tại Hà Nội, Liên hiệp các Hội Khoa học Kỹ thuật Việt Nam phối hợp với Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh (GreenID) tổ chức Hội thảo “Phát triển năng lượng gắn với bảo vệ môi trường vì phát triển bền vững ở Việt Nam” nhằm công bố “Bản Thiết kế cho tương lai năng lượng sạch của Việt Nam”.
Bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc GreenID cho biết: “Bản Thiết kế cho tương lai năng lượng sạch của Việt Nam” là kết quả từ nghiên cứu “Các kịch bản phát triển nguồn điện tại Việt Nam” do chuyên gia hàng đầu của Trung tâm Phát triển sáng tạo xanh thực hiện theo hướng có lợi cho sức khỏe, hợp lý về chi phí và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.
Mặc dù đưa ra nhiều con số, số liệu ở dạng tiềm năng và chưa được các cơ quan chức năng của Việt Nam chứng thực, song Bản Thiết kế cho thấy khả năng phát triển năng lượng tái tạo trở thành nguồn năng lượng quan trọng trong Tổng sơ đồ điện quốc gia.
Bản Thiết kế cho thấy khả năng phát triển năng lượng tái tạo trở thành nguồn năng lượng quan trọng trong Tổng sơ đồ điện quốc gia
Bản Thiết kế đưa ra 05 kịch bản đáp ứng nhu cầu năng lượng ngày càng tăng cao của Việt Nam với hướng tiếp cận tối ưu hóa chi phí, đồng thời xem xét chi phí ngoại biên từ tác động của ô nhiễm không khí và phát thải các bon. Nghiên cứu chỉ ra rằng sau năm 2020, Việt Nam có khả năng không cần xây dựng nhà máy nhiệt điện than mới mà vẫn duy trì hệ thống năng lượng an toàn với giá cả hợp lý.
Giải thích thêm về Bản Thiết kế này, bà Khanh chia sẻ, quy hoạch điện 7 điều chỉnh đã cắt giảm khoảng 20.000 MW điện than, nhưng nguồn điện này vẫn chiễm khoảng 43% cơ cấu nguồn vào năm 2030. Hiện tại, giá nhiệt điện than được cho là rẻ hơn năng lượng tái tạo vì chưa bao gồm chi phí ngoại biên (là chi phí môi trường, xã hội, sức khoẻ…).
“Nếu xem xét chi phí này thì ngay tại thời điểm nghiên cứu năm 2017, tất cả các công nghệ năng lượng tái tạo đều trở nên cạnh tranh hơn về chi phí so với các công nghệ nhiệt điện than. Bản Thiết kế đề xuất năm 2030 tăng tỷ trọng năng lượng tái tạo của Việt Nam từ khoảng 21% lên 30%; tăng tỷ trọng nhiệt điện khí từ 14,7% lên 22,8% và giảm tỷ trọng của nhiệt điện than từ 42,6% xuống chỉ còn 24,4%. Do vậy, Việt Nam có thể có đủ điện dùng mà vẫn đảm bảo môi trường và sức khoẻ cho người dân”, bà Khanh nói.
Nhấn mạnh thêm về lợi ích của Bản Thiết kế, ông Đào Trọng Tứ, thành viên Liên minh Năng lượng bền vững Việt Nam, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tài Nguyên nước và Biến đổi Khí hậu (CEWAREC) cho biết, Bản Thiết kế sẽ giúp Việt Nam tăng cường an ninh năng lượng do giảm được tỷ lệ nhập khẩu than, giảm xây dựng các nhà máy điện mới, giảm áp lực huy động khoảng 60 tỷ USD vốn đầu tư cho những dự án nhiệt điện than này. Đặc biệt, là giảm phát thải khoảng 116 triệu tấn CO2, giảm ô nhiễm không khí và nguồn nước. Quan trọng nhất, kịch bản này ước tính tránh được khoảng 7.600 ca tử vong sớm hàng năm vào năm 2030.
Các chuyên gia cũng cho rằng, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả không chỉ bằng khuyến khích mà phải hướng tới bắt buộc
Ông Nghiêm Vũ Khải, Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam nhận định, chuyển dịch sang năng lượng xanh là rất quan trọng và cần thiết. Bởi Việt Nam là một trong số ít các quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất bởi biến đổi khí hậu. Hơn nữa, phát triển xanh là hướng đi thông minh cho Việt Nam, một quốc gia có tiềm năng năng lượng tái tạo dồi dào, đặc biệt là năng lượng mặt trời và gió.
Phát triển năng lượng tái tạo cũng là một hướng đi hợp lý để Việt Nam tránh phụ thuộc vào năng lượng nhập khẩu. Tuy nhiên, hiện vẫn còn nhiều thách thức đòi hỏi nỗ lực lớn và bước đi phù hợp của tất cả các bên liên quan để công nghệ năng lượng tái tạo được đi vào thực tế phát triển và áp dụng.
Các chuyên gia cũng cho rằng, việc sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả không chỉ bằng khuyến khích mà phải hướng tới bắt buộc, như sử dụng năng lượng mặt trời tại các toà nhà, mái nhà. Đồng thời, xem xét đến các công nghệ mới trong năng lượng tái tạo. Ngoài ra, thực hiện quy hoạch điện 7 cũng cần tham vấn rộng rãi với các bên liên quan; linh hoạt, rà soát và cập nhật quy hoạch điện để bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ.
