Hang động Hắt Chuông
Hang động tọa lạc trên dãy núi đá vôi có tên là Pom Hắt Chuông (Theo giải thích của người dân địa phương: Cửa hang hướng ra một dòng suối lớn, ngay cửa hang có một thác nước rất đẹp, thác nước có hình vòng cung, trông giống chiếc Sa quay sợi (Hắt chuông) của dân tộc Thái nên hang được dân địa phương gọi là Hắt Chuông. Hiện nay thác nước đã ngập trong lòng hồ thuỷ điện Trung Thu).
Hang động có 04 cửa, 01 cửa chính quay về hướng Đông Nam, 03 cửa phụ quay về hướng Đông Bắc; hang có chiều dài khoảng 254m, chia làm 03 khoang lớn và 03 ngách nhỏ. Nằm ở độ cao gần 350m so với mực nước biển, cảnh hang động Hắt Chuông (bản Huổi Cang, xã Pa Ham, huyện Mường Chà, tỉnh Điện Biên) là nơi hội tụ nhiều tính chất đa dạng của thiên nhiên.
Để đến được hang động Hắt Chuông, du khách di chuyển bằng ô tô hoặc xe máy theo 3 tuyến đường: Từ thành phố Điện Biên Phủ, theo quốc lộ 12, qua thị xã Mường Lay, ngược lên quốc lộ 6A khoảng 26km đến xã Pa Ham. Từ thành phố Điện Biên Phủ, xuôi theo quốc lộ 279 khoảng 80km qua thị trấn Tuần Giáo, ngược lên quốc lộ 6A khoảng 54km đến xã Pa Ham.
Khi đến xã Pa Ham, du khách sẽ đi xuồng ngược thượng nguồn sông Nậm Mức khoảng 5km sẽ đến địa phận bản Huổi Cang, sau đó đi bộ khoảng 300m là đến được hang động. Trước khi trải nghiệm Hang động bạn sẽ được chiêm ngưỡng bạt ngàn rừng tái sinh, khung cảnh thiên nhiên xung quanh hang động.
Hang động Hắt Chuông có một cửa chính (cao 1,5m, rộng gần 5m) quay về hướng Đông Nam, ba cửa phụ quay về hướng Đông Bắc, tổng chiều dài của hang động gần 260m, chia làm ba khoang với nhiều ngách nhỏ.
Đặc biệt, hang động Hắt Chuông nằm trên tuyến liên kết phát triển du lịch, kết nối với hệ thống các điểm di tích khác, với tiềm năng du lịch sinh thái, du lịch trên sông Nậm Mức hùng vĩ và các bản văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc nằm trên quốc lộ 6 còn bảo tồn được những giá trị văn hóa phi vật thể mang đậm nét văn hóa dân tộc vùng Tây Bắc.
Hang động Chua Ta
Nằm trong quần thể núi đá vôi có thảm thực vật phong phú, khí hậu trong lành, hang động Chua Ta là nơi hội tụ đầy đủ các yếu tố, tính chất đa dạng của tự nhiên như địa chất, địa mạo, địa hình, khí hậu, sinh thái, cảnh quan môi trường…Với vẻ đẹp kỳ vĩ, hang động Chua Ta được ví như là tuyệt tác nghệ thuật của tạo hóa, trở thành địa điểm du lịch, khám phá, trải nghiệm nổi tiếng trên địa bàn tỉnh Điện Biên.
Cách trung tâm thành phố Điện Biên Phủ (tỉnh Điện Biên) khoảng 40km, hang động Chua Ta nằm ở bản Na Côm (xã Hẹ Muông, huyện Điện Biên) được người dân phát hiện vào năm 2010. Hang động Chua Ta là 1 trong 4 điểm di tích trên địa bàn huyện Điện Biên thuộc hệ thống các điểm di tích trong toàn tỉnh Điện Biên.
Năm 2015, hang động Chua Ta được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia. Theo cộng đồng dân tộc Mông ở bản Na Côm, hang động có tên gọi “Chua Ta” bởi trước đây xung quanh hang động có rất nhiều ong khoái, tiếng bản địa của người Mông, “Chua” có nghĩa là núi, “Ta” có nghĩa là ong, "Chua Ta" là "Núi ong khoái.". Ngoài ra, hang động còn có tên gọi khác là hang động Na Côm, gắn với tên bản làng Na Côm.
Hang động Chua Ta dài gần 600m, gồm hai khoang chính uốn cong theo hình chữ S, nơi rộng nhất trong lòng hang động từ 25-30m, chỗ cao nhất của vòm hang động khoảng 18 đến 20m.
Hang động Thẳm Khến
Nằm ở độ cao gần 1.000m so với mực nước biển, hang động Thẳm Khến, (bản Nà Xa, xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên) là nơi hội tụ nhiều đặc tính đa dạng độc đáo từ thiên nhiên về địa chất, địa mạo, địa hình, khí hậu, sinh học, sinh thái và cảnh quan môi trường.
Cùng với nhiều cảnh đẹp thơ mộng và khung cảnh núi non hùng vĩ của xã Mường Đun, hang động Thẳm Khến là điểm du lịch trong hệ thống di tích, thắng cảnh thuộc huyện vùng cao Tủa Chùa - một “tiểu Hà Giang” có sức hút đối với du khách thập phương.
Hang động Thẳm Khến được người dân phát hiện trong quá trình đi nương. Theo tiếng của dân tộc Thái, “Thẳm” là hang động, “Khến” là tên một loại rau mọc nhiều trước cửa hang, “Thẳm Khến” là hang động có nhiều cây rau Khến.
Để đến hang động Thẳm Khến, du khách có thể đi ôtô, xe máy theo tuyến hai đường: Từ thành phố Điện Biên Phủ, du khách đi theo Quốc lộ 12 đến thị xã Mường Lay. Từ đây ngược lên Quốc lộ 6 khoảng 70km đến ngã ba Huổi Loóng thì rẽ phải, tiếp tục đi đến ngã ba Mường Báng lại rẽ phải đi đến trung tâm xã Mường Đun. Từ đây du khách đi vào bản Nà Xa và theo đường mòn để đến được hang động.
Hang động Thẳm Khến du khách sẽ bắt gặp các phiến đá, măng đá, cột đá đường kính từ 1-2m, cao khoảng 4-5m cùng vô số hình thù các con vật như voi, rồng, phượng, rùa, các loại chim… đang ẩn mình trong thảm thực vật mà thạch nhũ đã tạo nên.
Hang động Thẳm Khến chứa đựng nhiều giá trị về mặt lịch sử, văn hóa, khoa học, du lịch, thẩm mỹ… Vì vậy, hang động có thể trở thành địa điểm phục vụ nghiên cứu khoa học, nghiên cứu lịch sử, địa lý, địa chất, địa mạo, môi trường sinh học, sự đa dạng của hệ sinh thái.
Đặc biệt, cùng với hệ thống Di tích kiến trúc nghệ thuật thành Vàng Lồng, danh lam thắng cảnh hang động Xá Nhè, hang động Pê Răng Ky, hang động Khó Chua La, cảnh quan bãi đá tai mèo…hang động Thẳm Khến sẽ tạo nên điểm nhấn quan trọng trong chuỗi liên kết các tour du lịch, góp phần phát triển du lịch, thúc đẩy kinh tế, xã hội địa phương.
Hang động Thẳm Khến được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp hạng Danh lam thắng cảnh cấp quốc gia theo Quyết định số 3086/QĐ-BVHTTDL ngày 27/10/2020.
Hang động Pa Thơm
Nằm ở phía Tây huyện Điện Biên, cách thành phố Điện Biên Phủ hơn 30 km, danh thắng hang động Pa Thơm (còn có tên khác là Thẩm Nang Lai, động Tiên Hoa) thuộc địa bàn 2 xã Na Ư và Pa Thơm. Hang động Pa Thơm được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cấp bằng công nhận danh thắng cấp quốc gia năm 2009.
Đây là một điểm du lịch sinh thái hấp dẫn trong hệ thống hang động trên địa bàn tỉnh Điện Biên. Động Pa Thơm nằm trên độ cao hơn 1.500m so với mực nước biển, bao bọc giữa một khu rừng nguyên sinh với thảm thực vật và sự đa dạng sinh học độc đáo. Ngoài ra, gốc tích danh thắng này còn gắn liền với một huyền thoại về tình yêu đôi lứa lúc khai thiên lập địa, trời đất buổi hồng hoang nên có sức hút kỳ lạ đối với du khách trong và ngoài tỉnh.
Một điểm nhấn khá lý thú nằm trong cung đường du lịch hang động Pa Thơm mà du khách khó có thể bỏ qua, đó là việc tham quan, trải nghiệm văn hóa truyền thống độc đáo của cộng đồng dân tộc trong các dịp lễ, hội và trong đời sống, sinh hoạt hàng ngày của cộng đồng dân tộc người Khơ-mú, Cống, Lào sinh sống ở 6 bản trên địa bàn xã Pa Thơm.
Hang Khó Chua La
Hang động Khó Chua La được hình thành từ những kiến tạo địa chất trong hàng triệu năm, tạo nên một hang động ăn sâu trong núi đá với vẻ đẹp kỳ bí, nguyên sơ với những khối nhũ đá lộng lẫy và hình thù kỳ lạ độc đáo. Hang động cao khoảng 1.000m so với mực nước biển, ăn sâu vào núi hơn 800m, nơi rộng nhất 15 - 18m, vòm cao nhất 18 - 25m. Theo tiếngđịa phương của đồng bào dân tộc Mông thì Khó có nghĩa là là hang động, Chua có nghĩa là núi đá hoặc mỏm đá, La có nghĩa là khỉ, dịch sang tiếng phổ thông Khó Chua La có nghĩa là hang động khỉ. Có lẽ ngày xưa trước khi người Mông phát hiện ra hang động thì loài khỉ đã là những cư dân đầu tiên của nơi này.
Hang Khó Chua La thuộc bản Pàng Dề A1 xã Xá Nhè, huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Cửa hang nằm cheo leo giữa vách núi, hai bên là vách đá nhấp nhô mà người dân tận dụng để trồng ngô, những chiếc lá ngô xanh rì đung đưa trong gió như vẫy gọi du khách mau đến với Khó Chua La. Bước vào trong hang động, du khách ngay lập tức cảm nhận được không khí mát mẻ hơn hẳn so với bên ngoài. Suốt chiều dài hang động có lối đi vững chắc, hang cũng được lắp đặt hệ thống chiếu sáng để du khách có thể dễ dàng chiêm ngưỡng vẻ đẹp huyền ảo của hang.
