Mùa hè 2023 được ví như "Mùa hè của Saudi Pro League" không chỉ đối với bóng đá mà còn đối với thể thao nói chung, từ việc PIF sáp nhập LIV Golf/PGA Tour cho đến việc mua lại cổ phần của MMA, một giải đấu võ tổng hợp lớn của Hoa Kỳ.
Suốt mùa hè dài, cho đến khi thị trường chuyển nhượng Saudi đóng cửa vào ngày 7 tháng 9, tràn ngập tin tức về ngôi sao này hay ngôi sao kia “đến Saudi” với mức phí chuyển nhượng khổng lồ và mức lương hấp dẫn hoặc thường là cả hai.
Một số giám đốc điều hành các CLB Champions League dự đoán rằng giải VĐQG Ả Rập Saudi sẽ sớm trở thành một trong ba hoặc bốn giải đấu quốc nội hàng đầu thế giới khi chứng kiến khoản chi ròng 889 triệu euro (950 triệu USD) cho chuyển nhượng cầu thủ của Saudi Pro League mùa hè 2023.
Con số này chỉ đứng sau 1,6 tỷ euro (1,38 tỷ USD) của Premier League. Con số này còn trở nên xa hoa hơn khi đặt cạnh chi tiêu thực tế của ba giải đấu lớn khác của châu Âu là LaLiga của Tây Ban Nha, Bundesliga của Đức và Serie A của Ý. Trong các vụ chuyển nhượng mùa hè vừa qua, số tiền họ bán cầu thủ nhiều hơn là họ chi để mua cầu thủ.
Con số 889 triệu euro không chỉ là phí chuyển nhượng mà còn là chi phí “lót tay” bởi vì các CLB Ả Rập Xê Út vung tiền vào những hợp đồng khổng lồ để chiêu mộ những cầu thủ tự do, chẳng hạn như Karim Benzema, Roberto Firmino và N'Golo Kanté.
Vấn đề là có đến 93% trong số 889 triệu chi tiêu ròng được đề cập là của các CLB thuộc sở hữu của PIF. Do đó, không phải là "siêu sao bóng đá chuyển đến Saudi Pro League", mà thực tế là "siêu sao chuyển đến đội của Quỹ đầu tư công (PIF). Bởi vì PIF, một trong những quỹ đầu tư quốc gia của Saudi là chủ sở hữu bốn câu lạc bộ nổi tiếng nhất của Saudi Pro League (Al Nassr, Al Ittihad, Al Ahli và Al Hilal).
Trong số 14 CLB còn lại, có hai CLB chi tiêu dè dặt hơn là Al Ettifaq (chi ròng: 36 triệu euro/38,5 triệu USD) để chiêu mộ Jordan Henderson, Georginio Wijnaldum hoặc Moussa Dembele và Al Shabab (chi tiêu ròng: 15 triệu euro/16 triệu đô la) để đưa về Habib Diallo và Yannick Carrasco.
Và 12 CLB còn lại không ký hợp đồng với cầu thủ nào có giá hơn 2,8 triệu euro (3 triệu đô la). Trong số này có nhiều cầu thủ tự do đến từ bên ngoài các giải đấu Big Five của Châu Âu. Điều đó cho thấy kế hoạch của PIF cho Saudi Pro League không vượt ra ngoài bốn đội của họ.
Rất nhiều câu hỏi được đặt ra là tại sao PIF lại chọn đầu tư vào bóng đá. Đó có phải là cách để đa dạng hóa nền kinh tế vốn phụ thuộc rất nhiều vào tài nguyên thiên nhiên như khí đốt và dầu mỏ, một ngày nào đó sẽ cạn kiệt?
Giáo sư Đại học Princeton, Bernard Haykel cho rằng đó là sự chuyển đổi nhằm đa dạng hóa nền kinh tế không chỉ phụ thuộc vào tài nguyên thiên nhiên mà còn phụ thuộc vào nhà nước (70% dân số trong độ tuổi lao động của Saudi Arabia làm việc cho khu vực công) bằng cách phát triển các hoạt động kinh tế khác.
Vậy bóng đá có phải là hoạt động kinh tế không? Liệu các CLB bóng đá có thể là một doanh nghiệp phát triển bền vững, có lợi nhuận, sử dụng một lượng lớn nhân công, đặc biệt khi phần lớn các CLB hàng đầu đều thua lỗ hoặc hoạt động ở mức hòa vốn?
Liệu canh bạc của Ả Rập Saudi có thành công? Về cơ bản, bốn CLB đều thuộc sở hữu của cùng một tổ chức, chi tiêu như những đối thủ nặng ký ở châu Âu, hai CLB nữa chi tiêu như những đội bóng nhỏ thuộc giải đấu Big 5 và phần còn lại gần như tự cung tự cấp.
Điều này thực sự không có gì đáng ngạc nhiên, Ả Rập Saudi, nền kinh tế lớn thứ 17 trên thế giới với GDP bình quân đầu người cao thứ 23 thế giới. Trong đó, một nửa GDP phụ thuộc vào dầu mỏ với giá lên xuống thất thường.
Ngược thời gian một năm trước đây khi giải Saudi Pro League chưa nhận trợ cấp từ PIF. Al Nassr, CLB của Cristiano Ronaldo có các khoản nợ chuyển nhượng chưa thanh toán đến mức FIFA cấm họ đăng ký cầu thủ mới (PIF đã giải quyết vấn đề đó một cách nhanh chóng). Saudi Pro League mùa giải 2022/23 có trung bình chỉ dưới 10.000 khán giả/trận. Liệu PIF có thể biến Saudi Pro League thành một hoạt động kinh doanh với khoản chi khổng lồ?
Đó có lẽ là một trong hàng loạt canh bạc lâu dài mà Ả Rập Xê Út đang thực hiện, không chỉ trong thể thao mà còn từ du lịch, bất động sản đến công nghệ.
