Xuất khẩu vào thị trường FTA: Cần thay đổi chiến lược cạnh tranh về giá

Từ đầu năm 2020, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam bị khởi xướng điều tra phòng vệ thương mại không ít, trong đó các vụ việc chống bán phá giá chiếm phần lớn. Có lẽ, đã đến lúc doanh nghiệp nhìn lại chiến lược giá của mình và chuyển hướng sang cạnh tranh về thương hiệu và chất lượng mạnh hơn.

Dịch bệnh Covid-19 bùng phát đã ảnh hưởng mạnh mẽ đến kinh tế toàn cầu. Đặc biệt, những thị trường lớn trên thế giới như Trung Quốc, Mỹ, các nước EU,… lại trở thành hàng loạt tâm dịch lớn, khiến thương mại các quốc gia khác cũng “lao đao”, trong đó có Việt Nam - với nền kinh tế có độ mở lớn lên tới hơn 200%.

Để thúc đẩy sản xuất trong nước phát triển trở lại, nhiều quốc gia đang siết chặt hơn các biện pháp phòng vệ thương mại, bảo vệ thị phần tại thị trường nội địa.

Cùng với đó, khi những Hiệp định Thương mại Tự do như EVFTA, CPTPP có hiệu lực, thương mại hàng hóa giữa hai bên tăng nhanh cũng dẫn tới khả năng tăng số lượng vụ việc phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước trước sự gia tăng hàng hóa nhập khẩu.

Thống kê sơ bộ, từ đầu năm 2020 đến nay, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã bị khởi xướng điều tra 7 vụ việc, chủ yếu là chống bán phá giá, sau đó là chống trợ cấp và tự vệ.

Trong năm 2019, số vụ việc phòng vệ thương mại do nước ngoài khởi xướng điều tra đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam là 15 vụ, gồm 10 vụ việc chống bán phá giá, 2 vụ việc tự vệ, 3 vụ việc chống trợ cấp.

Tiêu biểu, tháng 12/2019, Hàn Quốc đã khởi xướng điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá với sản phẩm gỗ dán (gỗ Plywood) của Việt Nam. Điều đáng nói là, mức thuế đề xuất cho gỗ dán Việt Nam mà Hiệp hội sản xuất gỗ Hàn Quốc đưa ra lên tới 93,5%, trong khi trước đó gỗ nhập từ Malaysia và Trung Quốc cũng đã bị áp thuế chống bán phá giá tại Hàn Quốc nhưng chỉ ở mức từ 3,96% - 38,1%

Trong vụ việc Hàn Quốc điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá với sản phẩm gỗ dán (gỗ Plywood) của Việt Nam, mức thuế đề xuất Hiệp hội sản xuất gỗ Hàn Quốc đưa ra lên tới 93,5%, trong khi trước đó gỗ nhập từ Malaysia và Trung Quốc cũng đã bị áp thuế chống bán phá giá tại Hàn Quốc trước đó, ở mức từ 3,96% - 38,1%
Gỗ dán (gỗ Plywood) của Việt Nam đang bị điều tra chống bán phá giá ở Hàn Quốc

Trong bối cảnh này, Cục Phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cho rằng, các doanh nghiệp cần tăng cường hơn nữa việc tìm hiểu, nắm vững các cam kết trong FTA, cũng như quy định pháp luật, thực tiễn điều tra phòng vệ thương mại tại các nước nhập khẩu để có thể chuẩn bị, khai thác cơ hội đồng thời bảo vệ lợi ích chính đáng của mình.

“Bộ Công Thương (Cục Phòng vệ thương mại) sẵn sàng hỗ trợ các ngành sản xuất trong nước tìm hiểu các nội dung này”, ông Lê Triệu Dũng - Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại khẳng định.

Theo đó, doanh nghiệp cũng cần thường xuyên theo dõi, nghiên cứu các khuyến cáo cảnh báo sớm các biện pháp phòng vệ thương mại từ cơ quan phòng vệ thương mại để có các kế hoạch phù hợp. Đồng thời, nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt là nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, đa dạng hóa thị trường, thường xuyên tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, tránh tăng trưởng xuất khẩu quá nóng vào một số thị trường FTA.

“Doanh nghiệp hãy chuyển dần từ chiến lược cạnh tranh bằng giá sang cạnh tranh bằng chất lượng và thương hiệu; có chiến lược rà soát giá bán một cách phù hợp để tránh bị coi là bán phá giá và phối hợp chặt chẽ với các bạn hàng tại nước sở tại để cập nhật thông tin”, Cục Phòng vệ thương mại khuyến nghị.

Khi đã có thông tin về vụ việc điều tra áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa liên quan, doanh nghiệp cần cập nhật tin tức và tích cực tham gia, hợp tác trong quá trình điều tra để tránh việc bị cơ quan điều tra sử dụng số liệu sẵn có bất lợi khi đưa ra kết luận về vụ việc.

Trong các vụ việc điều tra chống trợ cấp, doanh nghiệp cần tích cực phối hợp cung cấp thông tin để Bộ Công Thương tổng hợp trả lời bản câu hỏi dành cho Chính phủ, cũng như phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương, Hiệp hội, các doanh nghiệp trong ngành trong quá trình ứng phó vụ việc.

Đặc biệt, về dài hạn, cộng đồng doanh nghiệp trong nước sẽ cần xây dựng cho mình chiến lược phát triển nguồn nguyên liệu phù hợp để nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, giảm thiểu rủi ro bị điều tra “chống lẩn tránh” biện pháp phòng vệ thương mại hoặc gian lận xuất xứ.

Mới đây, mức thuế chống bán phá giá cá tra sang Hoa Kỳ dành cho các doanh nghiệp hợp tác đã giảm đáng kể, cho thấy tầm quan trọng của việc hợp tác điều tra để được giảm, miễn thuế phòng vệ thương mại
Mức thuế chống bán phá giá cá tra tại Hoa Kỳ dành cho các doanh nghiệp hợp tác vừa giảm đáng kể, cho thấy tầm quan trọng của việc hợp tác điều tra để được giảm, miễn thuế phòng vệ thương mại

Trên thực tế, với sự ra đời của Luật quản lý ngoại thương và các văn bản hướng dẫn về các biện pháp phòng vệ thương mại như Nghị định 10/2018/NĐ-CP ngày 15/1/2018 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý ngoại thương về các biện pháp phòng vệ thương mại và Thông tư 37/2019/TT-BCT ngày 29/11/2019 của Bộ Công Thương quy định chi tiết một số nội dung về các biện pháp phòng vệ thương mại, Việt Nam đã hoàn thiện tương đối đầy đủ, toàn diện cơ sở pháp lý cho các hoạt động điều tra, xử lý các vụ việc phòng vệ thương mại.

Riêng trong Kế hoạch hành động thực hiện Hiệp định EVFTA sắp tới, đối với nội dung phòng vệ thương mại, ngoài việc sẽ ban hành Thông tư để thực hiện các cam kết, quy định về phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương cũng chú trọng việc đẩy mạnh cung cấp thông tin phòng vệ thương mại cho các doanh nghiệp dưới các hình thức đa dạng như xây dựng, phổ biến các tài liệu về phòng vệ thương mại (kể cả dưới hình thức trực tuyến), tổ chức các chương trình đào tạo, hướng dẫn để các doanh nghiệp nắm vững, chủ động thực hiện các quy định về phòng vệ thương mại để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình theo đúng các quy định trong Hiệp định.

Để đảm bảo các cơ quan quản lý, các doanh nghiệp có đủ năng lực về phòng vệ thương mại khi tham gia các FTA, Bộ Công Thương đang xây dựng Đề án nâng cao năng lực và hiệu quả của công tác phòng vệ thương mại trong bối cảnh Việt Nam tham gia các Hiệp định Thương mại tự do thế hệ mới để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Đề án sẽ đưa ra các định hướng toàn diện, dài hạn cũng như các nhiệm vụ cụ thể về phòng vệ thương mại để đảm bảo lợi ích của nền kinh tế, các doanh nghiệp trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.

Thy Thảo