Sáng 31/8, tại Hà Nội, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã chủ trì buổi làm việc với Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT), Cục QLTT và Sở Công Thương 63 tỉnh, thành phố về tình hình cung ứng hàng hóa.
Buổi làm việc diễn ra theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến dưới sự chủ trì của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên. Cùng dự buổi làm việc có Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân, lãnh đạo các Cục, Vụ chức năng có liên quan của Bộ Công Thương như: Cục Xuất nhập khẩu, Cục Công Thương địa phương, Vụ Chính sách pháp chế, Vụ Thị trường trong nước... Cùng lãnh đạo Tổng cục, lãnh đạo các Cục, Vụ trực thuộc Tổng cục và đại diện 63 Cục QLTT và Sở Công Thương các tỉnh, thành phố trong cả nước.
Hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gia tăng
Báo cáo với Bộ trưởng, lãnh đạo Bộ Công Thương về tình hình hoạt động của lực lượng Quản lý thị trường trong 8 tháng năm 2023, Tổng Cục trưởng Trần Hữu Linh cho biết, trong 8 tháng, buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới còn diễn biến phức tạp, nhất là đối với mặt hàng lợn, đường cát, thuốc lá điếu, hàng điện tử đã qua sử dụng...
Không những vậy, Tổng Cục trưởng cho biết, trong 8 tháng năm 2023, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ gia tăng. Những tháng đầu năm 2023, nhiều chủ thể quyền các nhãn hiệu lớn ở các nước như: Mỹ, châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, Đức, Ý... đã có buổi làm việc và phản ánh với Tổng cục.
Theo lãnh đạo Tổng cục, hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ không bày bán tràn lan như trước đây mà sau khi qua biên giới được tập kết tại các kho hàng nơi hẻo lánh, ít người qua lại hoặc nhà riêng, rồi lợi dụng thương mại điện tử để kinh doanh; hàng hóa được chuyển đến người tiêu dùng thông qua dịch vụ chuyển phát nhanh.
Điển hình gần đây lực lượng Quản lý thị trường đã phối hợp với các lực lượng chức năng “truy quét”, “xóa sổ” nhiều tụ điểm kinh doanh hàng hóa có dấu hiệu giả mạo nhãn hiệu, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ... như: vụ đồng loạt kiểm tra 3 tổng kho, cửa hàng kinh doanh hàng giả, hàng lậu lớn tại Tuyên Quang; triệt phá cơ sở kinh doanh có 4 kho hàng chứa chữ nhiều sản phẩm giả mạo nhãn hiệu tại Thanh Hóa; tấn công, kiểm tra thiên đường mua sắm “Sài Gòn Square” tại TP. Hồ Chí Minh và phát hiện hàng ngàn sản phẩm giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng đã được bảo hộ tại Việt Nam...
Cũng trong 8 tháng, các vi phạm an toàn vệ sinh thực phẩm còn diễn biến phức tạp, nhất là dịp Lễ, Tết. Điển hình như: vụ sản xuất, kinh doanh thực phẩm có chứa chất cấm ở Hà Nội; cơ sở lưu giữ, bảo quản hơn 53 tấn chân giò hết hạn sử dụng tại Hà Nội; vụ việc 7 tấn lòng lợn đã hư hỏng tại Bắc Ninh; 10 tấn thịt trâu không rõ nguồn gốc ở Lạng Sơn; 4 tấn thực phẩm không đảm bảo chất lượng tại Thái Nguyên; hàng trăm lít rượu không rõ nguồn gốc tại Hà Nội; gần 10 tấn chân gà, nội tạng động vật không đảm bảo chất lượng tại Bắc Giang...
Điểm nhấn trong hoạt động Quản lý thị trường 8 tháng đầu năm là việc kiểm tra, giám sát toàn bộ các cửa hàng xăng dầu trên cả nước, qua đó góp phần đảm bảo nguồn cung, đáp ứng đủ nhu cầu của người tiêu dùng. Thông qua thanh tra, kiểm tra lực lượng QLTT đã phát hiện nhiều sai phạm, như: vụ việc 15.000 lít xăng không đảm bảo chất lượng tại Bình Dương; vụ việc chuyển cơ quan Công an điều tra dấu hiệu về tội lừa dối người tiêu dùng, thu lợi bất chính trong kinh doanh xăng dầu tại Thạch Thất, Hà Nội...
Trong 8 tháng đầu năm (tính đến 30/8/2023), QLTT cả nước đã kiểm tra 52.613 vụ (tăng 11% so với cùng kỳ năm 2022), phát hiện, xử lý 37.960 vụ vi phạm (tăng 36%), thu nộp NSNN trên 344 tỷ đồng (tăng 59%). Chuyển Cơ quan điều tra 139 vụ có dấu hiệu hình sự (tăng 70%); Trị giá hàng hóa tịch thu gần 143 tỷ đồng; Trị giá hàng hóa tiêu hủy và buộc tiêu hủy 93 tỷ đồng.
Trong đó, lĩnh vực thương mại điện tử, lực lượng QLTT các tỉnh, thành phố đã kiểm tra 523 vụ, xử lý: 497 vụ, phạt tiền trên 7,8 tỷ đồng, trị giá hàng hóa gần 3,6 tỷ đồng. Hành vi vi phạm: kinh doanh hàng hóa xâm phạm quyền Sở hữu trí tuệ trên môi trường Internet, sử dụng Website thương mại điện tử bán hàng mà không thông báo với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền.
Mặt hàng xăng dầu, kiểm tra 2.060 vụ đối với các loại hình thương nhân kinh doanh xăng dầu, xử lý 570 vụ, tổng số tiền xử phạt trên 21 tỷ đồng. Với các hành vi vi phạm chủ yếu như: không đáp ứng điều kiện về hệ thống phân phối; bán xăng dầu ngoài hệ thống phân phối; Buôn bán xăng dầu có chất lượng không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; Kinh doanh xăng dầu mà không có Giấy phép; không đăng ký hệ thống phân phối với cơ quan có thẩm quyền; Nhân viên không được tập huấn, đào tạo và cấp Giấy chứng nhận theo quy định...
Công tác thanh tra chuyên ngành: đã tiến hành thanh tra 83/86 cuộc, đạt 96,5% theo kế hoạch. Số cuộc thanh tra đã ban hành kết luận là 75/83, đạt 90,3%. Số tiền thu được từ xử phạt vi phạm hành chính hơn 6,7 tỷ đồng.
Đối với mặt hàng thuốc lá điếu, thuốc lá thế hệ mới, lực lượng kiểm tra 1.035 vụ, phát hiện, xử lý 869 vụ vi phạm, trong đó, xử lý trên 27.467 bao thuốc lá và tương đương, xử lý trên 4.392 sản phẩm các loại thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng; xử phạt 4.9 tỷ đồng; trị giá hàng hóa vi phạm trên 1,7 tỷ, chuyển hồ sơ 01 vụ cho cơ quan Công an xử lý. Một số địa bàn, điểm nóng về hoạt động nhập lậu, kinh doanh thuốc lá nhập lậu là: Long An, An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh, TP. Hồ Chí Minh, Hà Nội.
Ngoài ra, trong 8 tháng năm 2023, lực lượng QLTT cả nước cũng đã tăng cường kiểm tra, giám sát đối với các mặt hàng khí dầu mỏ hóa lỏng LPG, lĩnh vực an toàn thực phẩm, mặt hàng đường cát...
Song song với hoạt động thanh kiểm tra, giám sát thị trường, trong 8 tháng năm 2023, Tổng cục QLTT cũng đẩy mạnh hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế, ký kết các biên bản hợp tác với các tổ chức, hiệp hội, các tập đoàn lớn trên thế giới nhằm nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ.
Để đạt được các kết quả trên, Tổng Cục trưởng cho rằng, đó là do ngay từ đầu năm, bám sát 6 nhiệm vụ của Bộ trưởng giao tại Hội nghị tổng kết công tác QLTT năm 2022, Tổng cục đã ban hành Kế hoạch công tác năm 2023 và công văn đăng ký chỉ tiêu thi đua năm 2023, theo đó các đơn vị đã nỗ lực, thi đua để hoàn thành kế hoạch, chỉ tiêu đề ra.
Quản lý thị trường địa phương cam kết tăng cường giám sát, bảo đảm nguồn cung
Là đơn vị đầu tiên có ý kiến tại buổi làm việc, Cục trưởng Cục QLTT Hà Nội Chu Xuân Kiên cho biết, trong 8 tháng, thị trường hàng hóa trên địa bàn Hà Nội cơ bản ổn định, không có biến động lớn; nguồn cung các mặt hàng thiết yếu đáp ứng đủ nhu cầu cho hoạt động sản xuất, tiêu dùng của người dân; giá cả một số mặt hàng có tăng, có giảm phù hợp với quy luật cung cầu thị trường, không có hiện tượng đầu cơ, găm hàng, lợi dụng khan hiếm hàng hóa để trục lợi...
Trong 8 tháng đầu năm 2023, Cục QLTT Hà Nội kiểm tra 3.651 vụ việc; số tiền xử lý trên 48 tỷ đồng; trị giá hàng hóa tịch thu, tiêu hủy trên 46 tỷ đồng; chuyển hình sự 34 vụ việc.
Dự báo trong các tháng cuối năm 2023 tình hình thị trường hàng hóa nói chung và mặt hàng thiết yếu nói riêng còn tiềm ẩn nhiều biến động, nhất là vào các dịp lễ, Tết... do vậy, để ngăn ngừa, các hành vi vi phạm, cũng như đảm bảo nguồn cung ứng hàng hóa ra thị trường ổn định, liên tục, Cục QLTT Hà Nội tiếp tục chỉ đạo các Đội QLTT tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường, nỗ lực bình ổn thị trường, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh cho doanh nghiệp, bảo vệ quyền và lợi ích của người dân.
Tương tự Hà Nội, dù là địa phương có đường biên giới, song trong 8 tháng đầu năm 2023, tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn cơ bản được kiểm soát do các lực lượng chức năng hai bên biên giới tăng cường kiểm tra, kiểm soát, ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.
Phân tích cụ thể, Cục trưởng Cục QLTT Lạng Sơn Đặng Văn Ngọc cho biết, thời gian qua, phía Việt Nam tiếp tục duy trì 49 lán, chốt với 243 cán bộ, chiến sĩ, dân quân để ngăn chặn xuất nhập cảnh trái phép và thực hiện công tác phòng chống dịch Covid-19. Phía Trung Quốc tiếp tục duy trì quân số tại 28/259 lán, chốt trên biên giới, đồng thời các tổ cơ động tuần tra, kiểm soát trên biên giới để ngăn chặn hoạt động xuất, nhập cảnh trái phép, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.
Cuối tháng 7, đầu tháng 8 trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn nổi lên hoạt động vận chuyển thực phẩm đông lạnh, thuốc lá điện tử, từ nội địa lên biên giới tiêu thụ.
Đáng chú ý, theo ông Ngọc, xuyên suốt 8 tháng đầu năm, các vi phạm trên thương mại điện tử vẫn gia tăng, diễn biến phức tạp. Dù đã quyết liệt, tăng cường các hoạt động kiểm tra, kiểm soát nhưng kết quả đạt được chưa tương xứng. Ngày càng có nhiều đối tượng tham gia kinh doanh hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ trên thương mại điện tử. 8 tháng, lực lượng QLTT Lạng Sơn đã kiểm tra gần 200 vụ liên quan đến thương mại điện tử. Tuy nhiên, Cục trưởng Đặng Văn Ngọc cho rằng, con số này chưa phản ánh được hết các vi phạm trên địa bàn.
Trong khi ở phía Bắc nổi lên các hành vi vi phạm liên quan đến hàng giả, hàng xâm phạm quyền SHTT thì ở thị trường phía Nam lại nổi lên hoạt động buôn lậu đường cát, thuốc lá điếu. Ông Chu Thanh Long - Cục trưởng Cục QLTT Tây Ninh cho biết, là tỉnh có đường biên giới dài 240 km với 3 cửa khẩu quốc tế Mộc Bài, Xa Mát và Tân Nam cùng các cửa khẩu quốc gia: Chàng Riệc, Kà Tum, Phước Tân và nhiều cửa khẩu tiểu ngạch... do vậy, trong 8 tháng năm 2023, tình trạng vận chuyển, tàng trữ, buôn bán hàng nhập lậu, hàng cấm, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ, gian lận thương mại và hàng giả diễn biến gia tăng.
Trong 8 tháng năm 2023, Cục QLTT Tây Ninh đã kiểm tra 613 vụ, phát hiện 330 vụ vi phạm, tổng số tiền nộp ngân sách trên 5,6 tỉ đồng; trong đó nổi lên các hành vi vi phạm về đường cát, thuốc lá điếu nhập lậu.
Tương tự, ông Phạm Đức Chinh - Cục trưởng Cục QLTT Long An cũng cho biết, là tỉnh có đường biên giới dài 134km, 8 tháng năm 2023, tình hình buôn lậu trên địa bàn diễn ra tương đối phúc tạp với các mặt hàng như thuốc lá điếu, đường cát... trên biên giới nổi lên vụ việc lợn nhập lậu. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, của các Bộ, ngành, QLTT Long An đã phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức Đoàn kiểm tra, giám sát các địa bàn huyện biên giới. Qua kiểm tra, tình hình nhập lậu lợn trên tuyến biên giới đã được kiểm soát. Song song với công tác kiểm tra, Đoàn kiểm tra cũng chú trọng tuyên truyền pháp luật, vận động người dân không tiếp tay cho các hành vi vi phạm.
Cùng chia sẻ tại buổi làm việc, đại diện Sở Công Thương các tỉnh, thành phố: Nghệ An, Phú Yên, Tiền Giang, Kon Tum, Tuyên Quang... cũng báo cáo với Bộ trưởng các giải pháp, định hướng đảm bảo nguồn cung hàng hóa trong những tháng cuối năm, nhất là trong cao điểm các dịp lễ, Tết của đất nước.
Đánh giá cao những kết quả của lực lượng QLTT trong 8 tháng đầu năm, song ông Nguyễn Đình Thắng - Phó Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội kiến nghị, thời gian tới, lực lượng QLTT mở rộng hơn nữa các mặt hàng kiểm tra, kiểm soát, trong đó chú trọng đến hàng hóa liên quan đến công tác phòng cháy chữa cháy, các mặt hàng liên quan đến ngành điện...
Ngoài ra, trong buổi làm việc, đại diện lãnh đạo các Cục, Vụ trực thuộc Bộ Công Thương đã báo cáo tình hình cung ứng hàng hóa trong 8 tháng đầu năm và đề xuất các giải pháp, cam kết đảo bảo đủ nguồn cung hàng hóa trong những tháng cuối năm, đặc biệt là mặt hàng xăng dầu và gạo.
Hướng đến xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo động lực cho doanh nghiệp
Cũng tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh, 2023 là năm kỷ niệm 5 năm Tổng cục hoạt động theo mô hình ngành dọc, vì vậy, Tổng cục cần tổng kết mô hình hoạt động 5 năm, qua đó báo cáo Chính phủ xem xét điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ.
“QLTT là lực lượng vất vả, là lực lượng tiên phong, hàng đầu trong công tác đấu tranh phòng chống hàng giả, gian lận thương mại, buôn lậu, do vậy, chúng ta phải nỗ lực vươn lên, hoàn thành, hoàn thành tốt nhiệm vụ. Khó khăn ở đâu, tháo gỡ đó”, Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân đánh giá và yêu cầu lực lượng QLTT trong 3 tháng cuối năm quyết liệt tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường. Hàng hóa tập kết ở đâu, địa bàn nào, kho nào... phải nắm được ngay, để ngăn chặn các vi phạm từ gốc.
Đánh giá cao những kết quả mà lực lượng QLTT làm được, đạt được trong 8 tháng năm 2023, Bộ trưởng trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, trong 8 tháng qua, toàn lực lượng đã chú trọng triển khai nghiên cứu, quán triệt và tổ chức thực hiện khá nghiêm túc cá chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương, nhất là các chủ trương, chính sách có liên quan trực tiếp đến hoạt động của Ngành.
Bên cạnh đó, tích cực và chủ động tham mưu cho cấp có thẩm quyền ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, giúp ngành có thêm cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện.
Đặc biệt, Bộ trưởng ghi nhận, trong 8 tháng năm 2023, lực lượng QLTT cả nước đã tiến hành các đợt cao điểm, mở nhiều cuộc kiểm tra, thanh tra chuyên ngành đấu tranh với buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ.
“Nổi bật là việc kiểm tra, giám sát hoạt động của 100% cơ sở kinh doanh xăng dầu cả nước, từ doanh nghiệp đầu mối đến cửa hàng bán lẻ, qua đó góp phần giữ ổn định thị trường, bảo đảm nguồn cung xăng dầu”, Bộ trưởng ghi nhận và biểu dương, công tác phối hợp giữa lực lượng QLTT và các lực lượng khác đã có nhiều chuyển biến tích cực; nhiều vấn đề, vụ việc phức tạp đã được xử lý khá tốt, củng cố niềm tin của cấp ủy, chính quyền, địa phương, nhân dân, tạo môi trường bình đẳng trong sản xuất kinh doanh.
“Mục tiêu cao nhất của công tác quản lý thị trường không phải là số liệu, số vụ kiểm tra mà phải hướng đến xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh, tạo động lực cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, bảo vệ quyền và lợi ích của người tiêu dùng”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.
Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, trong 8 tháng qua, lực lượng QLTT vẫn còn nhiều hạn chế trong tổ chức và hoạt động. Điển hình là tình trạng buôn lậu, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn còn phổ biến; công tác thanh kiểm tra còn chưa sâu sát, áp dụng chế tài xử phạt không đủ sức răn đe; công tác quản lý, giáo dục cán bộ ở nhiều đơn vị cơ sở chưa tốt...
Nền kinh tế ngày càng hội nhập và mở rộng, cùng với tốc độ phát triển mạnh của thương mại điện tử (TMĐT), nhất là TMĐT xuyên biên giới sẽ ngày càng đặt ra nhiều thách thức cho công tác QLTT, do vậy, trong những tháng cuối năm, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đề nghị lực lượng QLTT tiếp tục nghiên cứu, quán triệt thật sâu sắc các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, các chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Công Thương để thực hiện đúng, đủ chức năng, nhiệm vụ của lực lượng QLTT, tạo môi trường lành mạnh cho sản xuất kinh doanh.
Đồng thời, qua thực tiễn quản lý, thực thi nhiệm vụ, Tổng cục và các đơn vị trực thuộc cần tham mưu cho Chính phủ, các Bộ, Ngành ban hành mới hoặc sửa đổi bổ sung các cơ chế chính sách phù hợp, khả thi. Làm tốt hơn nữa công tác thông tin tuyên truyền về những chủ chương, chính sách, nhất là những vấn đề liên quan đến ngành.
Nhấn mạnh một lần nữa đến mục tiêu “xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh”, Bộ trưởng đề nghị, QLTT cả nước cần tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý thật nghiêm các sai phạm, nhất là sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng... trong đó, tập trung kiểm tra, xử lý các sai phạm đối với một số mặt hàng thiết yếu, trọng điểm như: xăng dầu, khí đốt, than đá, phân bón, các loại rau, củ, quả, thuốc lá... Đồng thời, tăng cường phối hợp với các lực lượng trong đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại trong TMĐT; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động của Ngành, nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả các mặt công tác.
Ngoài ra, Bộ trưởng cũng đề nghị lực lượng phải tập trung chấn chỉnh, kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo điều hành, ý thức chấp hành trong toàn lực lượng. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra nội bộ, đề cao trách nhiệm của người đứng đầu.
Về những kiến nghị, đề xuất, Bộ trưởng giao Tổng cục phối hợp với Văn phòng Bộ tổng hợp, phân loại, giải quyết trong tháng 9 nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của lực lượng QLTT.
