Nguồn vốn không chính thức chiếm 60% tổng vốn của doanh nghiệp vừa và nhỏ

Đó là nhận định của ông Nguyễn Kim Hùng - Tổng Giám đốc Công ty CP Tái cấu trúc doanh nghiệp Việt - VERCO đưa ra tại Diễn đàn Kinh tế Việt Nam - ViEF 2018 với chuyên đề “Thị trường vốn và tài chính” diễn ra tại Hà Nội, vào ngày 21/8/2018.

Doanh nghiệp vừa và nhỏ khó tiếp cận nguồn vốn

Tại Diễn đàn, ông Nguyễn Xuân Thành - Giám đốc Phát triển Đại học Fullbright Việt Nam cho rằng, việc phát triển thị trường vốn hiện nay mới giải quyết được nguồn vốn cho doanh nghiệp lớn và các doanh nghiệp có quy mô trung bình. Tuy nhiên, những doanh nghiệp vừa và nhỏ vẫn gặp nhiều khó khăn khi tiếp cận nguồn vốn và buộc phải sử dụng đến nguồn “tín dụng đen”.

Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Kim Hùng - Giám đốc Công ty CP tái cấu trúc doanh nghiệp Việt khẳng định, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có cấu trúc vốn. Với kinh nghiệm nhiều năm tham gia tái cấu trúc nhiều doanh nghiệp, ông nhận thấy, các doanh nghiệp vừa và nhỏ được chia thành 3 loại, trong đó, phần lớn là những thanh niên, kỹ sư đi lên từ đam mê, mong muốn khởi nghiệp và thành lập doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Kim Hùng nhận định, các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có nhiều kiến thức về vốn. Nhiều doanh nghiệp có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen

Theo ông, nhóm doanh nghiệp này không có nhiều kiến thức về vốn trong khi việc tiếp cận ngân hàng lại gặp nhiều khó khăn. Vốn thực của họ chỉ chiếm từ 20-30%, còn lại là liên kết tài chính giữa gia đình, bạn bè, anh chị em. Khi ngân hàng không cho vay, các doanh nghiệp vừa và nhỏ không thể tiếp cận trái phiếu Chính phủ, họ buộc phải sử dụng đến nguồn vốn không chính thức hay gọi còn gọi là “tín dụng đen”.

"Chỉ cần tìm kiếm cụm từ “cho vay vốn” Google sẽ ra 20 triệu kết quả ngay tức khắc. Trên thị trường hiện nay có nhiều loại hình cho vay vốn, nhưng chi phí lãi suất tương đối cao, thậm chí rất cao”, ông Hùng cho biết.

"Cá biệt, có những doanh nghiệp vừa và nhỏ, có tới 60% tổng vốn sản xuất kinh doanh là vốn từ tín dụng đen", ông Hùng nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, ông Hà Huy Tuấn - Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia nhận định, tín dụng đen không hoàn toàn xấu vì nó có những mặt tích cực, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho người vay tiền. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải xác định nguyên nhân nở rộ tín dụng đen tại Việt Nam trong thời gian vừa qua. Cụ thể: Quỹ tín dụng đen tồn tại theo nhu cầu của người dân. Vay theo hình thức này khá nhanh gọn, không vướng điều kiện chặt chẽ như của ngân hàng.

Thứ hai một số doanh nghiệp dùng nguồn vay từ tín dụng đen trả nợ ngân hàng. Một nguyên nhân nữa là trong thời gian vừa qua, sự phát triển công nghệ thông tin khiến cho cách tiếp cận trực tiếp giữa bên có nhu cầu vay và cho vay càng trở nên thuận tiện. Thứ tư là vấn đề khơi thông nguồn vốn. Người ta không muốn gửi ngân hàng vì cho vay bên ngoài lãi suất cao hơn.

Dùng chính sách để kiểm soát quỹ tín dụng đen

Câu chuyện về tín dụng đen thu hút sự quan tâm của các diễn giả tại Diễn đàn, đặc biệt là Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ. Phó Thủ tướng cho biết, chúng ta cần xem tình trạng cơ cấu của thị trường mất cân đối chỗ nào - giữa thị trường tín dụng với thị trường vốn. Trong hoạt động tín dụng mất cân đối giữa tỷ trọng với các dịch vụ gia tăng, như phi ngân hàng, nhiều tổ chức tín dụng chủ yếu là dựa trên nền tảng hoạt động tín dụng.

Ông Warrick Cleine đề xuất, thay vì dùng từ tín dụng "đen" chúng ta hãy gọi bằng "tín dụng không chính thức" nhằm "tránh những ý tưởng không hay"

Do vậy, để kiểm soát tình hình tín dụng đen hiện nay, ông Warrick Cleine - Chủ tịch kiêm CEO KPMG tại Việt Nam và Campuchia để xuất, thay vì dùng từ tín dụng "đen" chúng ta hãy gọi bằng "tín dụng không chính thức" nhằm "tránh những ý tưởng không hay". Theo Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của KPMG tại Việt Nam và Campuchia, để kiểm soát “tín dụng không chính thức”, Chính phủ Việt Nam cần có hệ thống giám sát, kiểm soát bộ phận tín dụng này rõ ràng, cũng như có biện pháp để bảo hộ các hoạt động tín dụng chính thức.

Còn ông A. Alatabani - Chuyên gia Ngân hàng Thế giới gợi mở giải pháp bằng cách mở các gói sản phẩm tín dụng khác nhau cho thị trường. Bởi hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa chưa thể tiếp cận vốn ngân hàng, vì vậy, các gói sản phẩm như thuê mua tài sản có thể là kênh để các doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận khoản vay.

Truyền thông, báo chí - biện pháp hữu hiệu để kiểm soát tín dụng đen, Phó Chủ tịch Uỷ ban Giám sát tài chính quốc gia chia sẻ

Tiếp lời đại diện World Bank, từ kinh nghiệm làm việc với nhiều doanh nghiệp tư nhân, ông Nguyễn Kim Hùng - Chủ tịch Verco cho rằng, cộng đồng doanh nghiệp tư nhân cũng có thể góp phần hạn chế tín dụng tín dụng đen. Tôi mong, Chính phủ có thể tạo ra khung pháp lý để giúp doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể tiếp cận nguồn vốn này một cách hợp lệ bởi chi phí sử dụng vốn lên đến trên 10% nhưng chưa được hoạch định vào chi phí hợp lệ.

“Việc tiếp cận với nguồn vốn, quỹ, công ty tài chính rất xa vời, chưa kể đến các nguồn quỹ mà Nhà nước đang khuyến khích. Bằng cách nào đó, Chính phủ có thể hợp thức hóa "tín dụng đen" để giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ”, ông Hùng kiến nghị.

Đặc biệt, để kiểm soát, cũng như nắm bắt được vấn đề này, ông Hà Huy Tuấn nhấn mạnh sự cần thiết của công tác truyền thông, giáo dục người dân trong việc tiếp cận các quỹ tín dụng đen, trong khi đó, nhà nước, cần có biện pháp quản lý thị trường này hiệu quả.

"Các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận khoản vay của ngân hàng qua nhiều kênh, chính thống hoặc không. Các ngân hàng cần có thủ tục gọn nhẹ để người dân tiếp cận khoản vay một cách hiệu quả. Ví dụ, một người nông dân muốn vay để mua một con bò cần tín chấp như thế nào, điều này cũng hoàn toàn khác với khoản vay của các doanh nghiệp. Do đó, chúng ra cần có cơ chế khác nhau, tùy thuộc vào khoản vay, quy mô và đối tượng", ông Tuấn cho biết.