Hội tung Còn, một sinh hoạt văn hóa đặc sắc

Cách thức tung Còn không dễ, nhưng biết luật chơi thì cũng không khó. Chơi Còn ngày xuân được phân chia bên nam, bên nữ hoặc nam nữ phối hợp. Giữa sân chơi, có một cây cột cao hàng chục thước, trên đỉnh gắn một vòng tính điểm. Ai khéo tay, biết lựa chọn hướng, tung Còn xuyên qua vòng tròn thì được tính điểm. Cách chơi thứ hai không cần cột, mà hai bên tự tung Còn cho nhau đón bắt. Ngày xuân, nam nữ thanh niên mặc quần áo mới còn nguyên nếp gấp, phảng phất hương tràm. Thiếu nữ Thái tóc búi đỉnh đầu, xinh tươi lộng lẫy trong trang phục Xửa Cỏm bó gọn thân hình. Những quả Còn được thêu dệt công phu, gắn kết sắc màu rực rỡ và có một cái dây tua sặc sỡ, dài chừng hơn một mét. Con gái chưa có chồng thì năm nào cũng chuẩn bị Còn để đi chơi hội.
Khi tung Còn, các cô tìm người con trai mà mình thích để tung quả Còn về phía người đó. Nếu người con trai đó giơ tay đón lấy quả Còn, tức là họ đã để ý đến chủ nhân của quả Còn. Bắt được Còn, họ sẽ tung trở lại và tạo thành một cặp tung Còn hết sức hứng thú. Trai tung Còn, gái đón. Gái tung Còn, trai đón. Trai đón trượt, gái bắt đền, trai phải gán mình làm tin bằng một kỷ vật gì đó. Sau ba ngày, nếu thấy thầm thương, trộm nhớ, người con trai hãy đến nhà cô gái xin chuộc lại kỷ vật. Đó là cái cớ mà không ít những đôi trai gái dân tộc Thái được gắn kết, se duyên, nên vợ nên chồng, hạnh phúc trăm năm từ hội tung Còn ngày xuân. Bản, mường dân tộc Thái ngày xuân vui nhộn hẳn lên bởi hội tung Còn. Du khách ở xa đến chơi, thấy hấp dẫn, đứng vây quanh, hưởng ứng, reo hò nhộn nhịp. Các cô gái Thái vốn hiếu khách, tỏ lòng mời chào bằng những đường Còn điêu luyện bay về hướng khách. Khách lúng túng, tay bắt tay đỡ. Những quả Còn rơi xung quanh, quả bay trượt qua đầu, qua tai; quả rơi chạm vào người, vào lòng. Bỗng chốc, người lạ quên cả mình là khách và sà vào cuộc vui. Đã vào cuộc thì phải theo luật. Biết luật chơi thì hãy đón bắt những quả Còn rơi ngang trước mặt. Ai đón những quả Còn đã bay trượt qua đầu, qua vai là phạm luật. Đã phạm luật thì phải chịu hình phạt. Kể cả chủ lẫn khách, ai phạm luật, phải đứng im cho các cô gái Thái vò tai lục túi, vò đến đỏ cả tai, nóng cả mặt, vẫn chưa thôi !
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, đời sống dân bản còn khó khăn, thiếu thốn nhiều mặt, nhất là về văn hóa - tinh thần. Nhiều cán bộ tình nguyện ở lại xây dựng bản, mường. Đồng bào quý mến cán bộ, miếng ngon chia đôi, chén rượu cùng chạm và ngày xuân càng không thể thiếu vắng cán bộ trong lễ hội tung Còn !
Từ hội tung Còn, không ít cán bộ, bộ đội đã lập gia đình với những cô gái Thái nết na duyên dáng, rồi tình nguyện ở lại xây dựng Điện Biên Phủ, góp phần thiết thực đưa mảnh đất chằng chịt công sự và ngổn ngang dây thép gai ngày ấy trở thành thành phố đầu tiên của vùng Tây Bắc hôm nay.