Sau 4 năm thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU (EVFTA) kể từ ngày 1/8/2020, thương mại - đầu tư song phương ghi nhận những kết quả tích cực và triển vọng sẽ còn thúc đẩy hơn nữa trong thời gian tới.
Tác động của EVFTA và những lợi ích chính
Một cuộc khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) mới đây cho thấy những tác động đáng kể của Hiệp định sau 4 năm thực thi.
Trong số gần 2/3 đại diện doanh nghiệp được hỏi chia sẻ về những lợi ích mà họ đã nhận được từ EVFTA thì mức độ tác động lại khác nhau khá nhiều. Đáng chú ý, 27% công ty cho biết hiện đang tận hưởng những lợi thế do EVFTA mang lại từ mức trung bình đến đáng kể. Con số này tăng đáng kể so với 18% tại cuộc khảo sát vào năm 2023. Trong khi 1/4 số doanh nghiệp khác cho biết vẫn chưa thấy bất kỳ lợi ích hữu hình nào từ EVFTA; con số này giảm so với tỷ lệ 31% vào năm 2023.
Bất chấp sự khác nhau này, các doanh nghiệp thành viên EuroCham đều chỉ ra rằng việc giảm thuế quan, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường và mở rộng khả năng tiếp cận thị trường là những lợi ích chính của EVFTA. Những lợi thế khác bao gồm chuỗi cung ứng hợp lý, cải thiện tính minh bạch trong kinh doanh và khuôn khổ pháp lý chặt chẽ hơn.
Đầu tư, thương mại tăng mạnh
Theo kết quả khảo sát, Hiệp định EVFTA đã củng cố sức hấp dẫn của Việt Nam đối với nhà đầu tư châu Âu như khối Liên minh châu Âu (EU) đã rót 28 tỷ euro vào 2.450 dự án, cho thấy niềm tin vào tiềm năng của Việt Nam.
Đáng chú ý, các nhà đầu tư EU đã bổ sung 800 triệu euro vào đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 9/2023 và đi ngược lại xu hướng FDI giảm trên toàn cầu.
Về thương mại, khảo sát của EuroCham cho biết, Hiệp định EVFTA đã thúc đẩy đáng kể xuất khẩu của Việt Nam sang châu Âu, tăng vọt từ 35 tỷ euro năm 2019 lên hơn 48 tỷ euro năm 2023. Sự tăng trưởng này đặc biệt rõ rệt trong các ngành/ lĩnh vực như: điện tử, dệt may, giày dép, nông nghiệp và hải sản.
Ở chiều ngược lại, xuất khẩu của EU sang Việt Nam tăng từ 11 tỷ euro lên 11,4 tỷ euro trong cùng kỳ.
Trong khi đó, theo số liệu sơ bộ của Tổng cục Hải quan Việt Nam, trong tháng 6/2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU tăng 7,85% so với tháng 5/2024 và tăng 19,54% so với tháng 6/2023, đạt trên 4,28 tỷ USD. Tính chung 6 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sang EU đạt trên 24,69 tỷ USD, tăng 15,37% so với cùng kỳ năm 2023
Trong 6 tháng đầu năm 2024, xuất khẩu sang đa số các thị trường chủ lực trong khối EU đều tăng kim ngạch so với cùng kỳ năm 2023. Trong đó, xuất khẩu nhiều nhất sang thị trường Hà Lan đạt trên 6,14 tỷ USD, chiếm 24,88% trong tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hoá sang EU, tăng 27,12% so với cùng kỳ năm 2023.
Đứng thứ 2 là thị trường Đức đạt gần 3,82 tỷ USD, chiếm 15,46%, tăng nhẹ3,27%; xuất khẩu sang thị trường Italia đạt gần 2,53 tỷ USD, chiếm 10,23%, tăng 9,23%; xuất khẩu sang thị trường Tây Ban Nha đạt gần 1,97 tỷ USD, chiếm 7,96%, tăng 20,68% so với 6 tháng đầu năm 2023.
Những thách thức cần vượt qua
Bên cạnh những kết quả tích cực đạt được, khảo sát Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) của EuroCham quý II/2024 do Decision Lab thực hiện cho thấy vẫn còn một số trở ngại mà các doanh nghiệp châu Âu phải đối mặt trong việc tận dụng đầy đủ EVFTA, bao gồm các yêu cầu pháp lý phức tạp và việc chính quyền địa phương chưa công nhận các tiêu chuẩn quốc tế.
Ngoài ra, việc các bên liên quan không hiểu rõ Hiệp định EVFTA, cùng vấn đề về định giá hải quan, thủ tục thông quan, rào cản kỹ thuật, nhất là trong lĩnh vực chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm cũng là những rào cản đáng kể trong hoạt động thương mại.
“EVFTA chắc chắn đã tạo ra những cơ hội mới cho các doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam”, ông Dominik Meichle, Chủ tịch EuroCham Việt Nam cho biết. Tuy nhiên, ông cũng cho rằng mặc dù đã đạt được tiến triển, nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Khi bước vào năm thứ 5 của Hiệp định, điều quan trọng là phải tiếp tục làm việc để đơn giản hóa các thủ tục, thống nhất các tiêu chuẩn và đảm bảo mọi người đều hiểu cách thức hoạt động và khai thác hiệu quả EVFTA hơn nữa.
Về phần mình, nhằm giải quyết những thách thức và tối đa hóa lợi ích của EVFTA, EuroCham cam kết hợp tác với các bên liên quan để hợp lý hóa việc tuân thủ quy định, vận động công nhận nhiều hơn các tiêu chuẩn quốc tế và phát triển các chương trình giáo dục và nâng cao nhận thức toàn diện về EVFTA. EuroCham cũng sẽ tiếp tục thúc đẩy các giải pháp cắt giảm các rào cản kỹ thuật đối với thương mại, đặc biệt là trong chứng nhận và thử nghiệm, vận động giảm thuế quan hơn nữa và đơn giản hóa các thủ tục hải quan.
EuroCham hiện đang tích cực ủng hộ phê chuẩn đầy đủ Hiệp định Bảo hộ Đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVIPA) như một bước tiến quan trọng “mở khóa” toàn bộ tiềm năng của Hiệp định EVFTA nhằm thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài.
“Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các cơ quan chức năng Việt Nam để giải quyết những thách thức còn tồn tại và đảm bảo rằng cả doanh nghiệp châu Âu và Việt Nam đều có thể tận dụng tối đa lợi ích của Hiệp định mang tính bước ngoặt này”, Chủ tịch EuroCham Việt Nam khẳng định.
