Kết quả chọn tạo giống thuốc lá mới D65 cho sản xuất nguyên liệu tại các tỉnh phía Bắc

Chọn lọc giống D65 phù hợp cho phát triển sản xuất thuốc lá nguyên liệu ở điều kiện hạn, rét tại các vùng trồng phía Bắc.
sản xuất nguyên liệu giống thuốc lá D65 tại Cao Bằng

Mô hình sản xuất nguyên liệu giống thuốc lá D65 tại Cao Bằng ở vụ Xuân năm 2019

Thông tin chung đề tài:

Lĩnh vực: Công nghiệp Tiêu dùng

Tác giả: Tào Ngọc Tuấn, Nguyễn Văn Lự, Nguyễn Văn Nghĩa, Nguyễn Bá Đình

Đơn vị: Viện Thuốc lá, Tổng công ty thuốc lá Việt Nam

Nội dung chính của giải pháp/nghiên cứu

Công tác chọn tạo giống D65 cho sản xuất nguyên liệu tại các tỉnh phía Bắc được thực hiện với các nội dung và trải qua các mốc thời gian sau:

- Hình thành các biến dị tái tổ hợp mới thông qua lai tạo, đánh giá con lai F1 và chọn lọc các kiểu hình tốt ở thế hệ F2 (2006 - 2008)

- Chọn lọc, thuần dòng các dòng thuốc lá mới ở các thế hệ từ F3 đến F5 (2009 - 2011)

- Khảo nghiệm cơ bản một số dòng triển vọng tại một số vùng trồng chính phía Bắc (2012 - 2013)

- Khảo nghiệm sản xuất dòng D65 tại một số vùng trồng chính phía Bắc (2015 - 2017)

- Sản xuất thử giống D65 tại một số vùng trồng chính phía Bắc (2018 - 2019)

Mục tiêu giải pháp/nghiên cứu

Chọn lọc được giống D65 phù hợp cho phát triển sản xuất thuốc lá nguyên liệu ở điều kiện hạn, rét tại các vùng trồng phía Bắc với một số ưu điểm sau:

- Giống D65 kháng bệnh khảm lá do TMV, kháng khá bệnh héo rũ do vi khuẩn Ralstonia solanacearum; cho năng suất cao vượt trội so với giống đối chứng C9-1 mức trên 20% nên đảm bảo hiệu quả sản xuất cho người trồng thuốc lá tại các tỉnh phía Bắc.

- Giống D65 cho nguyên liệu có thành phần hóa học chính phù hợp với yêu cầu của các đơn vị sản xuất thuốc điếu trong nước khi thường có hàm lượng nicotin cao trên 2% và hàm lượng đường khử thấp dưới 20%. Thực tế này đã khắc phục được điểm yếu của nguyên liệu thuốc lá phía Bắc về hàm lượng nicotin thấp và hàm lượng đường khử cao.

Kết quả nghiên cứu/giải pháp

Trong các vụ Xuân năm 2012 và năm 2013, dòng D65 cùng một số dòng thuốc lá có triển vọng khác được đánh giá trong thí nghiệm khảo nghiệm cơ bản tại các vùng trồng chính phía Bắc là Cao Bằng và Lạng Sơn. Đánh giá tích cực đối với dòng D65 được thể hiện ở một số vấn đề sau:

- Về năng suất: Một trong các chỉ tiêu cơ bản, quan trọng nhất quyết định triển vọng của giống khảo nghiệm thì kết quả đối với dòng D65 rất tốt: Tại Cao Bằng cũng như tại Lạng Sơn dòng D65 luôn có năng suất cao trong cả 2 vụ khảo nghiệm: Đạt 2,71 và 3,34 tấn/ha tại Cao Bằng; Đạt 2,45 và 2,55 tấn/ha tại Lạng Sơn. Dòng D65 luôn trong số 2 dòng cho năng suất cao nhất và cao vượt trội so với giống đối chứng K.326.

- Về chất lượng: Nếu như năng suất là quan trọng đối với người trồng và đơn vị đầu tư sản xuất nguyên liệu thì chất lượng là yêu cầu chính yếu của các đơn vị sản xuất và tiêu thụ thuốc điếu. Trong các thành phần hóa học của nguyên liệu thì hàm lượng nicotin và hàm lượng đường khử có ảnh hưởng lớn nhất đến chất lượng cảm quan của giống.

  + Về hàm lượng nicotin: Dòng D65 có hàm lượng nicotin mức 4,06% và 2,75% trong 2 vụ khảo nghiệm tại Cao Bằng; mức 2,22% và 3,27% trong 2 vụ khảo nghiệm tại Lạng Sơn. Nếu so với các dòng thuốc lá khác và giống đối chứng K.326 có hàm lượng nicotin < 1,7% ở vụ Xuân 2012 tại Lạng Sơn và vụ Xuân 2013 tại Cao Bằng thì hàm lượng nicotin luôn ở mức cao hơn 1,7% của dòng D65 - đáp ứng mục tiêu của các đơn vị đầu tư sản xuất nguyên liệu thuốc lá tại phía Bắc.

  + Về hàm lượng đường khử: Trong 2 vụ khảo nghiệm cơ bản, dòng D65 có hàm lượng đường khử < 20% tại cả Cao Bằng và Lạng Sơn. Nếu như các dòng thuốc lá khác và giống đối chứng K.326 có hàm lượng đường khử cao từ 23% đến 28% trong vụ Xuân 2012 tại Lạng Sơn và vụ Xuân 2013 tại Cao Bằng hàm lượng đường khử của dòng D65 chỉ ở mức 18,7% và 18,6%. Hàm lượng đường khử của dòng D65 luôn ở mức thấp cũng là một đặc điểm tốt mà các đơn vị đầu tư sản xuất nguyên liệu thuốc lá tại phía Bắc mong muốn.

Như vậy, qua 2 năm khảo nghiệm cơ bản tại Cao Bằng và Lạng Sơn, dòng D65 bên cạnh năng suất cao còn cho nguyên liệu có hàm lượng nicotin cao và hàm lượng đường khử thấp là đặc điểm mong muốn của các đơn vị sản xuất thuốc điếu đối với nguyên liệu phía Bắc.

Kết quả sản xuất thử trong các vụ Xuân năm 2018 và năm 2019 cho thấy, giống D65 đáp ứng các tiêu chí đối với một giống thuốc lá mới để phát triển trong sản xuất nguyên liệu thể hiện ở các tiêu chí: Kháng bệnh khảm lá do TMV; Năng suất cao vượt trội giống đối chứng từ 23,6% - 24,9% tại Cao Bằng và từ 20,0% - 44,5% tại Lạng Sơn; Có chất lượng đáp ứng yêu cầu khách hàng với hàm lượng nicotin cao và hàm lượng đường khử thấp. Căn cứ vào kết quả sản xuất thử, giống thuốc lá D65 của Viện Thuốc lá được Cục Trồng trọt - Bộ NN&PTNT chấp thuận công bố lưu hành tại Thông báo số 555/TB-TT-CNN ngày 04 tháng 6 năm 2021.

Giá trị ứng dụng

Công tác nghiên cứu chọn tạo giống thuốc lá tại Việt Nam được triển khai có hệ thống từ năm 1996, đã chọn tạo và đưa vào sản xuất hàng loạt giống mới góp phần thúc đẩy sản xuất nguyên liệu trong nước. Tuy nhiên, cho đến nay công tác này chủ yếu theo định hướng nâng cao năng suất và bước đầu nâng cao khả năng kháng một vài bệnh hại. D65 là giống thuốc lá đầu tiên được chọn lọc và phát triển theo định hướng cải thiện chất lượng mà cụ thể là có các thành phần hóa học chính như hàm lượng nicotin cao hơn, hàm lượng đường khử thấp hơn, sát với yêu cầu của các đơn vị sử dụng nguyên liệu.

Vùng sản xuất nguyên liệu thuốc lá ở các tỉnh phía Bắc luôn đối mặt với thời tiết giá rét, là yếu tố có thể cảm ứng hiện tượng ra hoa sớm dẫn đến hạn chế năng suất của các giống đang được trồng đại trà như K.326, C9-1. Với ưu điểm về khả năng thích nghi cao với điều kiện hạn rét, cho năng suất cao, giống thuốc lá D65 sẽ là lựa chọn giống phù hợp cho phát triển sản xuất nguyên liệu tại các vùng trồng thuốc lá chính ở phía Bắc như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn. Bên cạnh đó, với nguyên liệu có các thành phần hóa học phù hợp với yêu cầu của khách hàng, giống D65 sẽ được các đơn vị đầu tư sản xuất nguyên liệu đón nhận để phát triển trong sản xuất những năm tới.