Nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam thường gắn liền với tên những làng nghề, phố nghề và được biểu hiện bằng những sản phẩm thủ công với những nét độc đáo, tinh xảo và hoàn mỹ. Trong đó phải kể đến tên tuổi hằng nghìn năm của làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ, Chương Mỹ, Hà Nội.
Miếu thờ cụ tổ làng nghề là Trương Công Thành. Sử sách còn ghi cụ Trương từng làm Phó tướng cho Lý Thường Kiệt. Sau khi dẹp giặc xong cụ từ quan đi ngao du sơn thuỷ. Khi phát hiện những mảnh vỏ trai, ốc, xò trôi dạt vào bờ với màu sắc tự nhiên, cụ nảy sinh ý tưởng ghép thành các hoạ tiết hoa văn sinh động, dần dần phát triển thành nghề khảm ngày nay.
Làng nghề khảm trai Chuôn Ngọ, Chương Mỹ, Hà Nội đã có hàng trăm năm lịch sử
Làng Chuôn Ngọ thuộc xã Chuyên Mỹ, huyện Phú Xuyên, Hà Nội là một trong những làng nghề nổi tiếng về nghề khảm trai. Đến làng bạn sẽ cảm nhận được không khí của một làng nghề đang phát triển nhanh, hiện đại theo năm tháng.
Những con ốc biển óng ánh được xẻ ra thành nhiều mảnh nhỏ, uốn thẳng, là, cắt, dũa, rồi ghép hàng nghìn chi tiết thành những họa tiết tinh xảo.
Để có được những tác phẩm tinh xảo đó, những nghệ nhân phải thực hiện khá tỉ mỉ và sự tập trung cao độ
Chi tiết trang trí trên khảm trai rất sinh động, đặc sắc. Các chi tiết cắt xong đươc ghép nổi tạm thời như tranh hoàn chỉnh trên gỗ. Nét nổi bật của tranh khảm trai Chuôn Ngọ là những mảnh trai không vỡ, luôn phẳng, được gắn xuống gỗ rất khít. Chi tiết trang trí trên khảm trai rất sinh động, đặc sắc.
Các chi tiết cắt xong đươc ghép nổi tạm thời như tranh hoàn chỉnh trên gỗ. Người thợ sẽ lấy bút chì vẽ đường viền của các chi tiết gắn tạm trên mặt gỗ. Sau đó thợ khắc sẽ khắc lõm xuống gỗ sau khi bỏ vỏ trai ra. Phần khắc lõm sẽ được bôi keo rồi gắn các chi tiết vỏ trai sao cho bằng với mặt gỗ phẳng.
Từ những đôi bàn tay khéo léo của người thợ, những tác phẩm tinh xảo đã ra đờiBàn tay khéo léo, óc sáng tạo phong phú của những người thợ khảm Chuyên Mỹ mang đậm sắc thái văn hóa của vùng đất chiêm trũng đồng bằng Bắc bộ đang trở thành điểm du lịch sinh thái làng nghề cuốn hút du khách trong và ngoài nước. Hiện nay các nghệ nhân khảm trai ở Chuyên Mỹ đang từng bước nâng cao tay nghề sáng tạo nhiều sản phẩm thủ công mỹ nghệ phục vụ khách du lịch, với những sản phẩm tranh phong cảnh non nước, chân dung, tinh xảo đầy kỹ thuật cao.
Nghề khảm trai được lưu giữ, phát huy là nhờ truyền thống "cha truyền con nối".
