Nhận định trên là của ông Chu Thắng Trung - Phó Cục trưởng Cục phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương tại Hội thảo cung cấp thông tin dành riêng cho báo chí diễn ra ngày 16/12 tại TP. Hồ Chí Minh.
Phát biểu tại hội thảo, ông Chu Thắng Trung nhận định, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước, công tác phòng vệ thương mại của Việt Nam đã được đẩy mạnh cả về phạm vi, quy mô và đạt được kết quả tích cực, góp phần nấng cao hiệu quả trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, đặc biệt là tham gia các Hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới.
Trong năm 2022, công tác phòng vệ thương mại diễn ra trong bối cảnh tình hình thương mại khu vực và toàn cầu, xung đột thương mại, xung đột địa chính trị giữa một số nước diễn biến phức tạp, kéo theo xu thế bảo hộ thương mại tại nhiều nước tiếp tục duy trì. Kèm theo đó chi phí nhiều loại hàng hóa đầu vào, chi phí vận tải tăng cao; chính sách tài chính - tiền tệ của nhiều quốc gia có sự thay đổi để đáp ứng tình hình mới.
Bên cạnh đó, tình hình dịch bệnh COVID-19 tiếp tục có những diễn biến phức tạp trong nửa đầu năm 2022, nhiều quốc gia tiếp tục duy trì cách biện pháp cách ly, giãn cách xã hội gây gián đoạn chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến trao đổi thương mại quốc tế. Việc thực hiện cắt giảm thuế quan theo cam kết trong các FTA đưa mức thuế nhập khẩu ưu đãi xuống thấp, nhiều dòng thuế ở mức 0%.
Bối cảnh đó đã tác động trực tiếp tới các hoạt động về phòng vệ thương mại. Cụ thể, một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục là đối tượng bị điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Hoạt động của một số ngành sản xuất trong nước có sự biến động dẫn đến việc cần xem xét khả năng sử dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Gia tăng các vụ việc điều tra lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đối với hàng hóa của Việt Nam - ông Trung thông tin.
Đối với hoạt động xuất khẩu, kể từ đầu năm đến hết tháng 11/2022, các nước đã tiến hành 16 vụ việc điều tra phòng vệ thương mại với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam. Trong các vụ việc này, Bộ Công Thương đã chủ động phối hợp với các Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp xử lý hiệu quả thông qua các hoạt động đa dạng. Nhờ đó, cho tới nay, Việt Nam đã xử lý đạt kết quả tích cực trong nhiều vụ việc, giúp nhiều doanh nghiệp, mặt hàng xuất khẩu không bị áp thuế phòng vệ thương mại hoặc được hưởng mức thuế thấp (với các mặt hàng như tôm, cá tra basa, một số sản phẩm thép, mật ong...), góp phần duy trì tăng trưởng xuất khẩu, nhất là sang các thị trường lớn như Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu (EU), Canada.
Đối với hoạt động nhập khẩu, Bộ Công Thương không khởi xướng điều tra vụ việc phòng vệ thương mại mới nhưng dựa trên kết quả điều tra theo quy định pháp luật đã quyết định áp dụng 3 biện pháp phòng vệ thương mại, ngừng áp dụng 2 biện pháp phòng vệ thương mại và tiến hành rà soát việc áp dụng 7 biện pháp phòng vệ thương mại.
Tiến trình hội nhập kinh tế đang góp phần thay đổi căn bản thể chế kinh tế nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung, thể hiện qua hoạt động ngoại thương. Tuy nhiên, cùng với đó hàng hóa nhập khẩu cũng vào nước ta nhiều hơn và cạnh tranh khá quyết liệt với hàng hóa trong nước. Đây là hệ quả tất yếu của việc mở cửa nền kinh tế và hội nhập với thế giới. Và phòng vệ thương mại là một trong những công cụ để có thể cạnh tranh sòng phẳng.
Việt Nam đã và đang tiếp tục phát huy vai trò của các biện pháp phòng vệ thương mại như một công cụ để bảo đảm môi trường thương mại công bằng nhằm ngăn chặn tác động tiêu cực của hàng nhập khẩu đến sản xuất trong nước và lao động, việc làm, bảo đảm an ninh kinh tế và an sinh xã hội. Nhờ công cụ phòng vệ thương mại, nhiều doanh nghiệp thuộc một số ngành kinh tế đã cải thiện đáng kể tình hình sản xuất kinh doanh, thoát khỏi thua lỗ và từng bước ổn định sản xuất như đường mía, phân bón, sắt thép, sợi...
phòng vệ thương mại cũng là một trong những công cụ nhằm bảo đảm môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa hàng hóa nhập khẩu và hàng hóa sản xuất trong nước trong bối cảnh mở cửa nền kinh tế và đưa ra các cam kết về xóa bỏ hàng rào thuế, hàng rào phi thuế quan. Bao gồm các biện pháp tự vệ, chống bán phá giá, chống trợ cấp.
Thời gian qua, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp sử dụng và ứng phó với các vụ việc Cục phòng vệ thương mại, Bộ Công Thương đã nỗ lực hoàn thiện chính sách pháp luật về phòng vệ thương mại; cùng với đó Bộ Công Thương đã đẩy mạnh các hoạt động tuyền truyền nâng cao nhận thức về lĩnh vực phòng vệ thương mại cho doanh nghiệp; xây dựng hệ thống cảnh báo sớm cho nhiều ngành hàng, sản phẩm có nguy cơ bị kiện phòng vệ thương mại tại nhiều thị trường… đảm bảo môi trường thương mại công bằng cho các ngành sản xuất trong nước.
Ông Trung nhấn mạnh thêm về hiệu quả trong việc việc hợp tác, thông tin tuyên truyền của các cơ quan truyền thông báo chí với Cục phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) là cầu nối giữa cơ quan quản lý nhà nước và doanh nghiệp, là kênh thông tin rất hiệu quả để tuyên truyền chính sách, pháp luật nói chung và phòng vệ thương mại nói riêng.
Để cộng đồng doanh nghiệp và người dân hiểu đúng về các biện pháp phòng vệ thương mại, phản ánh khách quan, chính xác và chân thực vì lợi ích chung cho cả cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp. Bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các ngành sản xuất trong nước và nền kinh tế trong bối cảnh Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do như hiện nay, góp phần nâng cao hiệu quả của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
