Hãng tin Bloomberg dẫn nguồn tin cho biết giới chức chính phủ Trung Quốc đã yêu cầu các doanh nghiệp nông sản quốc doanh nước này ngưng việc thu mua một số mặt hàng nông sản từ Hoa Kỳ, bao gồm đậu tương trong khi Chính phủ Trung Quốc đánh giá lại mối quan hệ giữa nước này với Hoa Kỳ.
Căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã liên tục tăng cao trong thời gian gần đây. Trong tuần trước, Hoa Kỳ cho biết đang tiến hành thu hồi ưu đãi đặc biệt với đặc khu Hồng Kông (Trung Quốc) nhằm phản đối việc Trung Quốc thông qua áp dụng Luật an ninh quốc gia mới tại đặc khu này.
Theo hãng tin Bloomberg, các doanh nghiệp quốc doanh Trung Quốc như COFCO và SINOGRAIN đã được chỉ đạo hoãn việc thu mua nông sản, đồng thời huỷ bỏ lượng lớn đơn hàng thu mua thịt lợn từ Hoa Kỳ. Tuy nhiên, các doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc chưa được yêu cầu ngưng nhập khẩu như trên.
Động thái ngưng nhập khẩu một số mặt hàng nông sản từ Hoa Kỳ của Trung Quốc là dấu hiệu rủi ro mới nhất về việc duy trì thoả thuận thương mại giai đoạn 1 giữa hai nước. Theo thoả thuận này, Trung Quốc sẽ cần phải gia tăng mua thêm 50 tỷ USD sản phẩm nông sản so với mức năm 2017, trong hai năm 2020 và 2021. Tuy nhiên, dịch bệnh bùng phát đã gây khó khăn cho kế hoạch này, Trung Quốc chỉ nhập khẩu 3,35 tỷ USD nông sản của Mỹ trong 3 tháng đầu năm – mức thấp nhất trong cùng kỳ kể từ năm 2007, theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA).
Tuy nhiên, khi Trung Quốc bắt đầu tái mở cửa nền kinh tế thì cũng đẩy nhanh tốc độ nhập khẩu nông sản từ Hoa Kỳ với việc nhập hơn 1 triệu tấn đậu tương chỉ trong vòng 2 tuần tháng 5/2020 cùng với lượng nhỏ dầu đậu nành và nhiên liệu sinh học ethanol.
Trung Quốc hiện là đối tác nhập khẩu đậu tương lớn nhất của Hoa Kỳ. Khi căng thẳng thương mại giữa hai quốc gia tăng cao, Trung Quốc đã dần chuyển hướng sang nhập khẩu đậu tương từ Brazil khiến thị phần của đậu tương Hoa Kỳ bị sụt giảm đáng kể.
Trong phiên khai mạc Quốc hội Trung Quốc hồi cuối tháng 5/2020, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đã khẳng định sẽ nỗ lực thực thi thoả thuận thương mại giai đoạn 1 với Hoa Kỳ. Trước đó, hồi đầu tháng 5/2020, Bộ trưởng Tài chính Hoa Kỳ Steven Mnuchin và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Robert Lighthizer đã cùng thảo luận với Phó Thủ tướng Trung Quốc Lưu Hạc, những người đóng vai trò chính trong đàm phán thoả thuận thương mại, đã có cuộc điện đàm cấp cao và cùng tuyên bố Trung Quốc và Hoa Kỳ vẫn duy trì thực thi thoả thuận thương mại giai đoạn 1.
Tuy nhiên, căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã leo thang trở lại xung quanh vấn đề Hồng Kông. Cuối tuần trước (28/5), Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã tiến hành họp báo và chỉ trích nặng nề đối với Chính phủ Trung Quốc về việc áp dụng Luật an ninh quốc gia mới với Hồng Kông.
COFCO và SINOGRAIN hiện là hai doanh nghiệp nhập khẩu nông sản lớn nhất của Trung Quốc. Hai doanh nghiệp này được cho rằng đã thoả thuận xong việc nhập khẩu từ 20 đến 30 lô đậu tương của Hoa Kỳ trong ngày 28/5 nhưng sau đó đã thông bố ngưng các thương vụ này sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump cho biết sẽ trừng phạt các quan chức Trung Quốc vì vấn đề Hồng Kông. Hiện tại Chính phủ Trung Quốc đang theo dõi những động thái tiếp theo từ phía Hoa Kỳ.
Mặc dù Tổng thống Donald Trump trong thời gian gần đây đã nhiều lần đe doạ có thể huỷ bỏ thoả thuận thương mại giai đoạn 1 với Trung Quốc nhưng các cố vấn kinh tế hàng đầu của chính quyền Tổng thống Donald Trump vẫn cho biết hai nước vẫn đang tiếp tục thực hiện thoả thuận này. Ông Larry Kudlow – giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Hoa Kỳ cho biết thoả thuận thương mại giữa hai quốc gia vẫn được xúc tiến và kỳ vọng sẽ đạt được sự tiến bộ.
Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc trở nên xấu đi khi hai nước đấu khẩu nhau về nguồn gốc của đại dịch Covid-19 và trách nhiệm của Trung Quốc đối với sự bùng phát dịch bệnh ra toàn cầu. Căng thẳng giữa hai nước nhanh chóng lan rộng ra các vấn đề khác, gồm thoả thuận thương mại giai đoạn 1, cấm bán chip điện tử cho tập đoàn công nghệ Trung Quốc Huawei, vấn đề Đài Loan và quyền tự chủ của đặc khu Hồng Kông trong những ngày gần đây.
Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã cảnh báo rằng Hoa Kỳ không nên khởi động một cuộc “chiến tranh lạnh” mới với nước này và Hoa Kỳ nền ngưng can dự vào các vấn đề của Trung Quốc.
