Theo Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, việc minh bạch thông tin sản phẩm, hàng hóa trên thị trường là vô cùng cấp thiết. Hiện nay, tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng vẫn diễn biến phức tạp, gây thiệt hại không nhỏ cho người tiêu dùng và các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính, ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam.
Việc chưa đầy đủ các quy định cụ thể, rõ ràng về truy xuất nguồn gốc hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương gây khó khăn cho công tác quản lý của các cơ quan chức năng và phát sinh các hành vi gian lận thương mại. Thông tin sản phẩm không đầy đủ, không chính xác hoặc khó tiếp cận khiến người tiêu dùng gặp khó khăn trong việc lựa chọn sản phẩm phù hợp, đảm bảo an toàn và quyền lợi hợp pháp của mình.
Ngày 20/6/2025, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 1765/QĐ-BCT phê duyệt Đề án Ứng dụng công nghệ số và kỹ thuật tiên tiến nhằm truy xuất nguồn gốc sản phẩm công nghiệp thuộc các lĩnh vực công nghiệp ưu tiên phát triển.
Tại Quyết định 2264/QĐ-BCT ngày 08/8/2025 của Bộ trưởng Bộ Công Thương, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước được giao nhiệm vụ “Chủ trì xây dựng dữ liệu hàng hóa theo Nghị quyết 214/NQ-CP”, trong đó có nhiệm vụ “Xây dựng nền tảng xác thực và truy vết nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa”.
Do đó, việc xây dựng Thông tư quy định về xác thực và truy xuất nguồn gốc hàng hóa lưu thông trên thị trường và giao Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước chủ trì tham mưu xây dựng là cần thiết, để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Giúp người tiêu dùng dễ dàng tra cứu, tiếp cận, kiểm tra thông tin chính xác, đầy đủ về nguồn gốc, xuất xứ, thương nhân chịu trách nhiệm về hàng hóa; nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước: Tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các cơ quan quản lý trong việc kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm liên quan đến thông tin sản phẩm, hàng hóa, góp phần chống hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng.
Đồng thời, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh: Khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh chân chính cung cấp thông tin minh bạch, xây dựng uy tín thương hiệu, nâng cao năng lực cạnh tranh; đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế: Hài hòa với các thông lệ quốc tế về minh bạch thông tin sản phẩm, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, hấp dẫn đầu tư.
Dự thảo Thông tư quy định về truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương gồm 5 Chương và 19 Điều, quy định về truy xuất nguồn gốc đối với sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương, không bao gồm sản phẩm/nhóm sản phẩm thực phẩm được quy định tại Phụ lục IV Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật An toàn thực phẩm; và sản phẩm, hàng hóa khác lưu thông trên thị trường thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương.
Thông tư áp dụng đối với: (i) Thương nhân sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa có mức độ rủi ro cao thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương; (ii) Thương nhân sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương; (iii) Người tiêu dùng; và (iv) Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức, cá nhân liên quan.
Thông tư nêu rõ, việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa được thực hiện theo các nguyên tắc sau:
a) Bắt buộc áp dụng đối với sản phẩm, hàng hóa có mức độ rủi ro cao thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương theo quy định tại Khoản 1 Điều 1 Thông tư này.
b) Khuyến khích áp dụng đối với các sản phẩm, hàng hóa khác lưu thông trên thị trường thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương theo quy định tại Khoản 2 Điều 1 Thông tư này.
Thương nhân thuộc đối tượng phải thực hiện truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa theo nguyên tắc "một bước trước - một bước sau" để bảo đảm khả năng nhận diện, truy tìm một đơn vị sản phẩm tại các công đoạn của quá trình sản xuất, kinh doanh.
Thương nhân thuộc đối tượng bắt buộc áp dụng truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa theo quy định tại Khoản 1 Điều 1 xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc nội bộ theo quy định tại Điều 8 Thông tư này. Hệ thống truy xuất nguồn gốc nội bộ của thương nhân phải kết nối với Hệ thống xác thực và truy vết hàng hóa của Bộ Công Thương.
Thực hiện đúng các quy định của pháp luật về bảo mật thông tin trong quá trình đăng ký, sử dụng mã truy xuất nguồn gốc.
Bên cạnh đó, thương nhân là đối tượng phải thực hiện truy xuất nguồn gốc hàng hóa theo quy định tại Điều 1 Thông tư này có trách nhiệm thiết lập, duy trì và vận hành hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa nội bộ đối với các sản phẩm, hàng hóa do mình sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, xuất khẩu.
Cung cấp đầy đủ, chính xác, trung thực các thông tin hàng hóa theo quy định tại Điều 5 của Thông tư này và thực hiện việc in, gắn mã truy xuất nguồn gốc lên vật mang dữ liệu.
Báo cáo và cập nhật thông tin về hàng hóa kịp thời khi có sự thay đổi với Bộ Công Thương (thông qua Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước).
Chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác, trung thực của thông tin đã cung cấp và các hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa.
Chịu sự thanh tra, kiểm tra, giám sát của cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền về truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa theo quy định của pháp luật.
Phối hợp với cơ quan quản lý nhà nước trong việc kiểm tra, xác minh thông tin sản phẩm, hàng hóa và thông tin liên quan khi có yêu cầu.
Phân công cán bộ hoặc bộ phận chuyên trách chịu trách nhiệm về công tác truy xuất nguồn gốc; tổ chức đào tạo, tập huấn nội bộ để đảm bảo nhân sự có đủ kiến thức và kỹ năng vận hành hệ thống một cách hiệu quả.
Theo đề xuất, Thông tư sẽ có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026.
Trong quá trình thực hiện, nếu các văn bản quy phạm pháp luật được viện dẫn trong Thông tư này được sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế thì áp dụng theo các văn bản mới đó.
Chi tiết, xem tại đây.
