Công nghiệp tăng tốc mở rộng quy mô, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu

Thời gian vừa qua, với sự quan tâm định hướng, chỉ đạo sát sao của Đảng và Nhà nước, ngành công nghiệp Việt Nam đã đạt được một số thành tựu nhất định.

Sản xuất công nghiệp liên tục được mở rộng, duy trì tỷ trọng cao trong GDP (trên 30%). Năm 2024, quy mô sản xuất công nghiệp phục hồi nhanh, trên diện rộng và liên tục được mở rộng trong bối cảnh tình hình kinh tế thế giới vẫn còn nhiều khó khăn, giữ vai trò động lực, dẫn dắt tăng trưởng chung của nền kinh tế. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp tăng 8,4% so với năm 2023, là mức tăng cao nhất trong giai đoạn từ năm 2020, theo Cục Thống kê (Bộ Tài chính).

Bộ Công Thương cho biết, Việt Nam đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia có nền công nghiệp có năng lực cạnh tranh toàn cầu khá cao, từ vị trí thứ 42 trên thế giới năm 2013 (0,081 điểm) lên thứ 30 vào năm 2023 (0,112 điểm) và được Tổ chức Phát triển Công nghiệp Liên hợp quốc (UNIDO) đưa vào nhóm các nền kinh tế công nghiệp thu nhập trung bình, tức là nền kinh tế thu nhập trung bình đã đạt được mức độ công nghiệp hóa đáng kể, với ngành công nghiệp (đặc biệt là chế tạo) là trụ cột chính của nền kinh tế, với hạ tầng công nghiệp phát triển, năng lực sản xuất ổn định, và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ cấu ngành công nghiệp chuyển dịch tích cực theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững; giảm dần tỷ trọng các ngành thâm dụng tài nguyên, các ngành công nghệ thấp, tăng dần tỷ trọng các ngành công nghệ trung bình và công nghệ cao. Tỷ trọng các doanh nghiệp có trình độ công nghệ cao và công nghệ trung bình ngày càng tăng. Đã bước đầu hình thành được một số doanh nghiệp công nghiệp có quy mô lớn và có khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cũng theo Bộ Công Thương, công nghiệp chế biến chế tạo chiếm tỷ trọng khoảng 80% trong cơ cấu công nghiệp, giữ vai trò là động lực tăng trưởng chính của ngành, giúp Việt Nam khẳng định vị thế là mắt xích trung tâm của sản xuất khu vực.

Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, tỷ trọng của công nghiệp chế biến chế tạo trong GDP hàng năm tăng từ 13,18% năm 2014 lên 24,43% năm 2024, giai đoạn 2021 - 2024 duy trì xấp xỉ 24%.

Việt Nam đã hình thành được một số ngành công nghiệp chủ lực của nền kinh tế như: khai thác, chế biến dầu khí; điện tử, viễn thông, công nghệ thông tin; luyện kim, sắt thép; xi măng và vật liệu xây dựng; dệt may, da giày; cơ khí chế biến chế tạo, ô tô, xe máy..., tạo nền tảng quan trọng cho tăng trưởng dài hạn, cũng như thúc đẩy quá trình hiện đại hóa, công nghiệp hóa đất nước. 

Kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp tăng nhanh, chiếm tới hơn 90% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước. Một số ngành công nghiệp xuất khẩu (dệt may, da giày, điện tử…) đã cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cầu, có năng lực cạnh tranh cao và vị trí vững chắc trên thị trường quốc tế. Nhiều mặt hàng công nghiệp như da giày, dệt may, điện tử có vị trí xếp hạng xuất khẩu cao so với khu vực và thế giới. 

Một số ngành công nghiệp nền tảng (thép, hóa chất, cơ khí chế tạo) đã từng bước đáp ứng nhu cầu về tư liệu và năng lực sản xuất của nền kinh tế; công nghiệp quốc phòng đã từng bước tham gia thúc đẩy phát triển nền công nghiệp quốc gia, phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt trong các lĩnh vực như: cơ khí, sản xuất vật liệu nổ công nghiệp; điện, điện tử; quang học; đóng mới, sửa chữa tàu và công trình thủy; sửa chữa máy bay, ra đa, một số trang bị hàng thông, thiết bị viễn thông, thông tin; đã chủ động tham gia sản xuất các trang thiết bị, công cụ hỗ trợ tàu thuyền cho công an nhân dân và các lực lượng thực thi pháp luật (Kiểm ngư, Hải quan…); công nghiệp hỗ trợ, sản xuất linh kiện, cụm linh kiện đã dần được hình thành, góp phần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giá trị tăng thêm trong các ngành công nghiệp, thúc đẩy một số mặt hàng tham gia sâu, có hiệu quả vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị.