Ngày 24/4/2025, tại Hà Nội, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) và Hội đồng Điện lực Trung Quốc (CEC) phối hợp tổ chức Diễn đàn quốc tế năng lượng Việt Nam - Trung Quốc - ASEAN 2025 (VCAE IF 2025). Diễn đàn nằm trong khuôn khổ các hoạt động Triển lãm quốc tế năng lượng Việt Nam - Trung Quốc ASEAN 2025 (VCAE EXPO 2025) diễn ra trong 3 ngày từ 24 – 26/4.
Tham dự Diễn đàn có Lãnh đạo Cục Điện lực (Bộ Công Thương), Sở Công Thương thành phố Hà Nội, cùng với sự tham gia của đại diện Đại sứ quán các quốc gia trong khối ASEAN và một số quốc gia châu Âu; đại diện các tập đoàn, doanh nghiệp lớn của Việt Nam, Trung Quốc và các nước ASEAN.
Diễn đàn nhằm kết nối giao thương, tạo cơ hội lớn cho các nhà lãnh đạo, nhà quản lý gặp gỡ, trao đổi kinh nghiệm, mở rộng quan hệ hợp tác, tiếp cận và ứng dụng những công nghệ mới, phát triển bền vững ngành năng lượng Việt Nam. Đồng thời, góp phần thực hiện cam kết giảm phát thải của Chính phủ Việt Nam với cộng đồng quốc tế tại Hội nghị COP26.
Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi nhận định, hiện nay, ngành năng lượng Việt Nam phải đảm bảo cả mục tiêu tăng trưởng cao (GDP 8% năm 2025, trên 2 con số trong giai đoạn 2026 - 2030), đáp ứng an ninh năng lượng lẫn mục tiêu chuyển dịch sang năng lượng xanh, sạch và giảm phát thải khí nhà kính phù hợp xu thế quốc tế.
Trên cơ sở đó, Diễn đàn được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội kết nối hợp tác, đầu tư phát triển ngành năng lượng và cùng đưa quan hệ hợp tác năng lượng giữa các quốc gia ASEAN tiếp tục phát triển.
Cải tiến các công nghệ điện thông minh, đáp ứng Quy hoạch năng lượng quốc gia
Tóm tắt tổng quan ngành năng lượng Việt Nam, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Tăng Thế Hùng cho biết Việt Nam đã đạt được những bước tiến đáng kể trong phát triển năng lượng, với sự đa dạng hóa nguồn cung gồm than, dầu khí, thủy điện và năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, cơ cấu năng lượng hiện tại thì tỷ trọng nhiên liệu hóa thạch vẫn còn khá cao, và là thách thức khá lớn để đạt các mục tiêu về môi trường và giảm phát thải khí nhà kính trong tương lai.
Tăng trưởng kinh tế và đô thị hóa nhanh dẫn đến sự tăng trưởng khá nhanh về nhu cầu tiêu thụ năng lượng, đó là thách thức lớn trong việc đảm bảo cân bằng cung - cầu và việc đảm bảo an ninh năng lượng. Theo Quy hoạch tổng thể Năng lượng Quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, tổng nhu cầu năng lượng cuối cùng từ mức 72 triệu TOE vào năm 2022 sẽ đạt 107 triệu TOE vào năm 2030 và 165 - 184 triệu TOE vào năm 2050.
Dự kiến nhu cầu này có thể tăng cao hơn nữa khi Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế cao hơn trong giai đoạn đến năm 2030 và 2050. Tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng công suất nguồn điện của cả nước ngày càng tăng, được thể hiện qua cơ cấu về nguồn điện từ Quy hoạch điện VII điều chỉnh đến Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Theo đó, tỷ trọng năng lượng tái tạo trong tổng năng lượng sơ cấp dự kiến tăng lên 15 - 20% năm 2030 và 80 - 85% năm 2050.
Trong bối cảnh ấy, việc đổi mới, hợp tác và chuyển giao công nghệ là chìa khóa để hiện thực hóa các giải pháp năng lượng sạch, đảm bảo mục tiêu Net Zero, tạo động lực phát triển kinh tế bền vững, tạo ra lợi ích lâu dài cho toàn xã hội và hệ thống năng lượng quốc gia. Để hoàn thiện lộ trình tiến tới Net Zero, Phó Cục trưởng Cục Điện lực Tăng Thế Hùng đề xuất các giải pháp cụ thể:
Thứ nhất, về tăng cường đầu tư hạ tầng, các tập đoàn, công ty năng lượng trong nước cần đầu tư cải tiến lưới điện, hệ thống lưu trữ và các công nghệ điện thông minh nhằm tích hợp hiệu quả năng lượng tái tạo.
Thứ hai, về chính sách ưu đãi và hỗ trợ tài chính, kiến nghị các Bộ, ban, ngành tiếp tục nghiên cứu, ban hành các chính sách ưu tiên, nguồn vốn ưu đãi và các gói hỗ trợ đầu tư cho các dự án năng lượng sạch.
Thứ ba, về đẩy mạnh đào tạo và nghiên cứu, đề xuất các cơ sở đào tạo mở ra các chương trình đào tạo chuyên sâu và hợp tác nghiên cứu giữa các doanh nghiệp công nghệ, trường đại học, viện nghiên cứu trong nước, giữa các quốc gia ASEAN và quốc tế.
Thứ tư, về thúc đẩy hợp tác quốc tế, các đơn vị liên quan cần tập trung xây dựng các mối quan hệ đối tác chiến lược năng lượng các quốc gia trong khu vực, nhằm kết nối hạ tầng và thúc đẩy liên kết mua bán điện, chuyển giao công nghệ và kinh nghiệm, đồng thời thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài.
Phát triển Lưới điện ASEAN thích ứng với nhu cầu tương lai
Phát biểu tại Diễn đàn, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn T&T Group, Chủ tịch T&T Energy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam Nguyễn Thị Thanh Bình cho biết T&T không chỉ đầu tư nội địa, mà còn đã và đang tích cực triển khai mô hình hợp tác khu vực ASEAN - Trung Quốc. Không chỉ với Cospowers, hiện nay, T&T Group cũng đang đồng hành cùng các đối tác chiến lược như tổng thầu GEDI thuộc Tập đoàn China Energy, các nhà cung cấp thiết bị Goldwind, Envision…
Với các nước ASEAN, T&T Group đã chủ động mở rộng đầu tư ra khu vực, tiêu biểu với dự án điện gió có công suất 495 MW tại Lào - mô hình liên kết năng lượng khu vực và sẽ tiếp tục mở rộng quy mô đầu tư các dự án năng lượng tại Lào hướng tới xuất khẩu điện về Việt Nam và một số nước trong khu vực. Trong tương lai, T&T Group có kế hoạch mở rộng quy mô đầu tư các dự án năng lượng tại Lào hướng tới xuất khẩu điện về Việt Nam và một số nước trong khu vực, tạo tiền đề hướng tới kết nối lưới điện và xuất khẩu điện sạch trong cộng đồng năng lượng ASEAN.
Liên quan tới Lưới điện ASEAN (APG), Đại sứ Malaysia tại Việt Nam Dato’ Tan Yang Thai nhấn mạnh đây là một sáng kiến chủ lực thể hiện khát vọng hội nhập sâu rộng và tăng cường khả năng chống chịu trong lĩnh vực năng lượng của khu vực. Tuy nhiên, APG cũng cần thích ứng với các nhu cầu tương lai như tích hợp năng lượng tái tạo, áp dụng công nghệ lưới điện thông minh và cân bằng nhu cầu theo thời gian thực. Lưới điện này cần có khả năng chống chịu với biến đổi khí hậu, thông minh kỹ thuật số và mang tính bao trùm khu vực.
Để Lưới điện ASEAN có thể trở thành chất xúc tác cho quá trình chuyển dịch năng lượng công bằng, giá cả phải chăng và bình đẳng. Đại sứ Malaysia Dato’ Tan Yang Thai đã nêu ra một số yếu tố then chốt cần được giải quyết:
Thứ nhất, cần đầu tư mạnh mẽ vào việc hiện đại hóa lưới điện và tăng cường khả năng kết nối xuyên biên giới. Nâng cấp cơ sở hạ tầng vật lý là nền tảng, nhưng cũng cần đồng bộ hóa các khung khổ pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật và quy tắc thị trường giữa các quốc gia thành viên.
Thứ hai, cần ưu tiên thúc đẩy sự phối hợp thể chế. Các cơ chế ASEAN như Hội nghị Bộ trưởng Năng lượng ASEAN (AMEM) và Hội nghị cấp cao Người đứng đầu các Tập đoàn/Cơ quan Điện lực ASEAN (HAPUA) cần được củng cố để dẫn dắt chương trình nghị sự này một cách nhất quán và khẩn trương.
Thứ ba, hợp tác cùng các đối tác đối thoại của ASEAN đóng vai trò then chốt trong hệ sinh thái này. Các đối tác đối thoại của ASEAN sẽ là nguồn lực chia sẻ thực tiễn tốt và chuyên môn công nghệ để hỗ trợ phát triển APG.
Trong khuôn khổ Diễn đàn, các đại biểu, chuyên gia cũng tích cực bàn thảo, tìm kiếm cơ hội cho các doanh nghiệp giới thiệu các công nghệ, giải pháp, hợp tác cùng phát triển nguồn năng lượng sạch và sạch hơn; tham khảo kinh nghiệm quốc tế và trong nước về các cơ chế áp dụng tài chính - tín dụng xanh, tín chỉ carbon trong quá trình chuyển dịch năng lượng; trình bày những pháp thông minh trong quản lý vận hành, điều độ hệ thống điện và giải pháp hiệu quả cho quá trình hỗ trợ chuyển đổi phục hồi hệ thống điện…
Đáng chú ý, các loại nguồn điện gió, mặt trời, điện khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG), điện rác, sinh khối, các giải pháp sản xuất hydro xanh bằng nguồn năng lượng tái tạo cũng như những gợi ý về mô hình điện hạt nhân trong vai trò mới là những nội dung được các đại biểu quan tâm tại Diễn đàn.
