Bộ Công Thương vừa có cáo báo về tăng cường quản lý, kiểm soát khí Dinitơ Monoxit (N20), còn được biết đến với tên gọi "khí cười" có trong "bóng cười".
Đây là loại khí thuộc danh mục hóa chất hạn chế sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực công nghiệp, do Bộ Công Thương cấp phép sản xuất, kinh doanh theo quy định tại Nghị định số 113/2017/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất.
Bộ Công Thương đã cấp giấy phép sản xuất, kinh doanh hóa chất hạn chế trong lĩnh vực công nghiệp cho 1 doanh nghiệp sản xuất với quy mô 600 tấn/năm; 14 doanh nghiệp kinh doanh khí N20 với tổng khối lượng cấp phép kinh doanh tối đa 2.377 tấn/năm.
Theo số liệu thống kê từ Cơ sở dữ liệu hóa chất quốc gia do Bộ Công Thương quản lý, trong thời gian từ đầu năm 2020 đến ngày 15/12/2020, có 17 doanh nghiệp nhập khẩu N20 với tổng khối lượng khoảng 2.400 tấn. Trong đó, 11 doanh nghiệp có giấy phép kinh doanh, 5 doanh nghiệp khai báo nhập khẩu mục đích sử dụng trong sản xuất, 1 doanh nghiệp nhập khẩu không có giấy phép.
Năm 2020, Bộ Công Thương kiểm tra 1 đơn vị kinh doanh N20, đã xử phạt 52 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép của doanh nghiệp 2 tháng. Bộ Công Thương cũng đã kiểm tra 9 doanh nghiệp nhập khẩu, kinh doanh, sử dụng khí N20 và xử phạt 4 doanh nghiệp với tổng số tiền 318 triệu đồng.
Bộ Công Thương nêu rõ, khí N20 là nguyên liệu không thể thiếu cho ngành sản xuất công nghiệp như sản xuất pin mặt trời, ngành điện tử, sản xuất thực phẩm, sử dụng trong y tế,... Tuy nhiên, trong lĩnh vực giải trí, Việt Nam chưa có quy định pháp lý về sử dụng khí N20.
Do đó, vấn đề cần phải quản lý hiện nay là hiện tượng sử dụng khí N20 sai mục đích tại các tụ điểm vui chơi giải trí, gây ảnh hưởng sức khỏe người dùng, an ninh trật tự xã hội. Một số doanh nghiệp vì lợi nhuận đã có các hành vi vi phạm như kinh doanh không có giấy phép, khai báo không đúng mặt hàng nhập khẩu, trà trộn khí N20 lẫn với các mặt hàng khác.
Về vấn đề này, Bộ Công Thương đã tổ chức cuộc họp lấy ý kiến các bộ: Bộ Tài chính, Bộ Văn hóa, Thể thao, Văn hóa và Du lịch, Bộ Y tế và Bộ Công an về tăng cường quản lý khí N20.
Theo ý kiến của Bộ Tài chính, thời gian qua Tổng cục Hải quan đã phát hiện một số doanh nghiệp trà trộn khí N20 vào các mặt hàng khác và khai báo không đúng mặt hàng nhập khẩu; nhập khẩu để kinh doanh không có giấy phép; nhập khẩu vượt khối lượng cho phép.
Tổng cục Hải quan kiến nghị nghiên cứu, bổ sung cơ sở pháp lý để hải quan yêu cầu doanh nghiệp nhập khẩu xuất trình Giấy phép kinh doanh hóa chất hạn chế trước khi thông quan.
Trong văn bản gửi Thủ tướng, Bộ Công Thương đề xuất các bộ, ngành, địa phương tăng cường thanh kiểm tra hoạt động sản xuất, kinh doanh, sử dụng khí N20 trong mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội; xử phạt nghiêm, đủ sức răn đe đối với tổ chức, cá nhân vi phạm quy định pháp luật.
Bộ Công Thương cũng đề xuất tham khảo quy định pháp luật của một số quốc gia để nghiên cứu đưa N20 vào danh mục các chất hướng thần. Bộ này đề nghị Thủ tướng giao Bộ Công an nghiên cứu, sửa đổi quy định pháp luật có liên quan để cấm sử dụng N20 cho các mục đích vui chơi, giải trí bất hợp pháp.
Ngoài ra, Bộ Công Thương cũng muốn sửa đổi Nghị định 113/2017/NĐ-CP “Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hóa chất (dự kiến trình Chính phủ vào năm 2021) theo hướng thay vì trả kết quả Khai báo hóa chất tự động trên Hệ thống một cửa quốc gia đối với N20, Bộ Công Thương sẽ kiểm soát đối với hồ sơ khai báo hóa chất N20 và trả kết quả trong thời gian 24 giờ.
“Với quy định này sẽ hạn chế hành vi gian lận trong khai báo hàng hóa N20 nhập khẩu mà không làm ảnh hưởng tới việc nhập khẩu hóa chất của doanh nghiệp”, văn bản do Thứ trưởng Cao Quốc Hưng ký nêu rõ.
Ngoài ra, Bộ Công Thương còn đề nghị sửa Nghị định 71/2019/NĐ-CP “Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực hóa chất và vật liệu nổ công nghiệp” theo hướng tăng thời hạn tước quyền sử dụng giấy phép, thay vì từ 1-3 tháng như hiện nay đối với vi phạm quy định về sản xuất, kinh doanh theo giấy phép và bổ sung quy định đưa hàng hóa của các đơn vị không chấp hành pháp luật vào luồng vàng, luồng đỏ theo quy định về xuất nhập khẩu.
Với Tổng cục Hải quan, Bộ Công Thương kiến nghị nâng cấp Hệ thống một cửa quốc gia để kịp thời phản hồi thông tin thực nhập trước mắt là N2O, sau đó là các hóa chất khác đến Bộ Công Thương. Việc này sẽ tạo điều kiện rà soát các doanh nghiệp nhập khẩu N2O không có giấy phép hoặc quá khối lượng cho phép.
