TÓM TẮT:
Những năm qua, công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ ngân sách nhà nước (NSNN) tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương được triển khai đạt hiệu quả, tiến độ theo kế hoạch đề ra. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn còn một số hạn chế, bất cập, gây thất thoát, lãng phí vốn đầu tư. Trong phạm vi bài viết, trên cơ sở khái quát thực trạng quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác này tại địa phương trong thời gian tới.
Từ khóa: Bến Cát, ngân sách nhà nước, xây dựng cơ bản.
1. Thực trạng đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương
Vốn đầu tư XDCB từ NSNN là một nguồn lực tài chính hết sức quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia và từng địa phương. Nguồn vốn này không những góp phần quan trọng tạo lập cơ sở hạ tầng kinh tế, mà còn có tính định hướng đầu tư, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, bảo vệ môi trường. Nhận thức rõ tầm quan trọng của đầu tư XBCD từ NSNN, trong giai đoạn 2016 - 2020, thị xã Bến Cát đã ưu tiên vốn NSNN cho xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, bảo đảm duy trì tốc độ tăng trưởng ổn định, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân. Đồng thời, tập trung cho việc hoàn thiện và nâng cao chất lượng thực hiện các tiêu chí nông thôn mới gắn với công tác chỉnh trang, phát triển đô thị (Thị xã Bến Cát được công nhận đô thị loại III tại Quyết định số 1503/QĐ-BXD ngày 20/11/2020 của Bộ xây dựng và công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới năm 2018 theo Quyết định số 264/QĐ-TTg ngày 08/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ) góp phần đưa thị xã Bến Cát đạt đô thị loại II sau năm 2020.
Bảng. Nguồn vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2016 - 2020
tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương[5]
Trong giai đoạn 2016 - 2020, vốn đầu tư XDCB hàng năm luôn chiếm tỷ trọng cao trong tổng chi ngân sách thị xã, thấp nhất là 33,81% (năm 2016) và cao nhất là 55,81% (năm 2020). Tổng vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2016 - 2020 là 1.590 tỷ 899 triệu đồng, giải ngân đạt 1.551 tỷ 753 triệu đồng, đạt 97,54%. Cụ thể các nguồn vốn như sau: Vốn tỉnh tập trung: 178 tỷ 001 triệu đồng/181 tỷ 076 triệu đồng, đạt 98,30%. Vốn xổ số kiến thiết: 445 tỷ 991 triệu đồng/462 tỷ 466 triệu đồng, đạt 96,44%. Vốn tỉnh hỗ trợ cấp huyện: 266 tỷ 136 triệu đồng/276 tỷ 681 triệu đồng, đạt 96,19%. Vốn tỉnh bổ sung có mục tiêu từ nguồn cải cách tiền lương năm 2019: 65 tỷ đồng/65 tỷ đồng, đạt 100%. Vốn tỉnh bổ sung có mục tiêu cho cấp huyện từ nguồn vốn kết dư năm 2019: 78 tỷ 092 triệu đồng/81 tỷ 043 triệu đồng, đạt 96,36%. Vốn phân cấp theo tiêu chí: 518 tỷ 533 triệu đồng/518 tỷ 533 triệu đồng, đạt 100% [5].
Với số vốn đầu tư trên, tỉnh đã hoàn thành, đưa vào sử dụng 102/186 công trình phục vụ cho phát triển kinh tế - xã hội. Điển hình như: hoàn thành 2,7 km đường huyện, 27km đường xã; nâng cấp 16,5 km đường điện trung thế,139km đường dây điện hạ thế. Xây mới 7 trường học các cấp với 155 phòng học, 2 trạm y tế với tổng diện tích xây dựng 2.318 m2, 5 trụ sở, công trình quốc phòng, an ninh với tổng diện tích xây dựng 3.425m2... [4]. Đồng thời, thị xã đã đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án, công trình trọng điểm tại các địa phương như Mỹ Phước, Thới Hòa…; phối hợp đầu tư các công trình trục giao thông như quốc lộ 13, Mỹ Phước - Tân Vạn, tỉnh lộ 748 (trục Bắc - Nam)… để tạo sự kết nối trong khu vực.
2. Công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản từ ngân sách nhà nước tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương
Về công tác xây dựng kế hoạch: Kế hoạch đầu tư XDCB từ ngân sách nhà nước được xây dựng phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm và khả năng cân đối nguồn vốn của thị xã. Trên cơ sở đó, Ủy ban nhân dân thị xã tập trung chỉ đạo, điều hành công tác đầu tư công theo định hướng, mục tiêu và nhiệm vụ đã đề ra, đảm bảo theo quy định của pháp luật. Cuối năm 2016 đã thanh toán dứt điểm nợ đọng xây dựng cơ bản phát sinh trước ngày 31/12/2014 theo đúng quy định của Luật Đầu tư công và không để phát sinh mới nợ đọng xây dựng cơ bản những năm tiếp theo.
Việc phân bổ vốn đầu tư XDCB của thị xã luôn tuân thủ các quy định của Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước. Phân bổ vốn đầu tư tập trung, không phân tán, dàn trải danh mục, bảo đảm sử dụng vốn đầu tư công có hiệu quả để tạo điểm nhấn về phát triển đô thị và tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Lãnh đạo, chính quyền và các cơ quan chức năng của thị xã thường xuyên theo dõi, đôn đốc đơn vị tư vấn và nhà thầu thi công khẩn trương lập hồ sơ và thi công xây dựng hoàn thành công trình theo tiến độ được phê duyệt; đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các Sở, ngành của tỉnh để tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện đầu tư xây dựng các công trình.
Việc thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản được thực hiện theo Thông tư số 08/2016/TT-BTC ngày 18/01/2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn về quản lý, thanh toán vốn đầu tư và vốn sự nghiệp có tính chất đầu tư thuộc nguồn vốn ngân sách. Hiện nay, thay vì siết chặt mức tạm ứng vốn, các điều kiện để được tạm ứng được quy định cụ thể, rõ ràng, việc thu hồi tạm ứng được tiến hành ngay từ đợt thanh toán đầu tiên đã khắc phục được tình trạng chậm thanh toán của nhà thầu. Các doanh nghiệp xây dựng sau một thời gian thi công hoàn thành các hạng mục thì làm hồ sơ thanh toán giai đoạn để trang trải các chi phí đã ứng trước cho công tác thi công.
Công tác kiểm tra, giám sát đầu tư được thực hiện có nề nếp. Giai đoạn 2016 - 2020 thị xã đã thực hiện tổng cộng 264 cuộc kiểm tra, giám sát đầu tư XDCB. Bên cạnh việc giám sát của Hội đồng nhân dân thị xã, Thanh tra thị xã và các cuộc kiểm tra, giám sát của Ban Thường vụ Thị ủy, Ban Giám sát đầu tư cộng đồng các xã, phường phối hợp cùng các ngành chức năng giám sát việc duy tu, sửa chữa và nghiệm thu khoảng 261 tuyến đường giao thông nông thôn, công trình xây dựng trên địa bàn thị xã. Nhìn chung, qua các cuộc kiểm tra, giám sát đã góp phần nâng cao chất lượng quản lý đầu tư XDCB.
Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, công tác quản lý vốn đầu tư XDCB từ NSNN tại thị xã Bến Cát, tỉnh Bình Dương vẫn còn những hạn chế, bất cập.
Công tác lập Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư và Báo cáo nghiên cứu khả thi của các dự án chuẩn bị đầu tư triển khai còn chậm. Tiến độ lập hồ sơ còn chậm trễ và chất lượng chưa đạt yêu cầu dẫn đến phải chỉnh sửa nhiều lần làm kéo dài khâu chuẩn bị đầu tư và chưa đáp ứng thời gian bố trí vốn theo quy định của Luật Đầu tư công. Nhiều dự án khi triển khai thực hiện kéo dài thời gian so với quyết định đã được phê duyệt dẫn đến công trình chậm triển khai thi công và giải ngân kế hoạch vốn.
Việc thanh toán vốn đầu tư trong năm không đồng đều, khối lượng XDCB hoàn thành thanh toán trong quý I và quý II đạt thấp, tập trung thanh toán chủ yếu vào những tháng cuối năm (Chiếm 70% giá trị thanh toán cả năm), vẫn còn một lượng vốn XDCB chưa được thanh toán phải chuyển năm sau.
Tình trạng vi phạm quy định về quyết toán vẫn còn xảy ra ở nhiều công trình, hiệu quả sử dụng nguồn vốn không cao làm ảnh hưởng tới việc lập kế hoạch phân bổ vốn hàng năm, một số công trình đã bàn giao đưa vào sử dụng nhiều năm nhưng không thực hiện việc quyết toán. Các công trình đã quyết toán rồi nhưng chủ đầu tư chưa phối hợp kịp thời với cơ quan Kho bạc nhà nước để thực hiện việc tất toán tài khoản đóng mã dự án đã làm mất thời gian rà soát cũng như thiếu tính chính xác trong báo cáo, quản lý.
3. Một số giải pháp cần thực hiện
Một là, nâng cao chất lượng quy hoạch các dự án đầu tư XDCB từ NSNN. Gắn việc xây dựng kế hoạch đầu tư hàng năm với kế hoạch đầu tư trung hạn, thực hiện nghiêm Quy chế quản lý đầy tư công trên địa bàn thị xã. Bố trí đủ vốn theo tiến độ cho các mục tiêu, công trình trọng điểm cấp bách; công trình có khả năng hoàn thành đưa vào sử dụng trong năm. Kiên quyết không bố trí vốn cho những dự án không đủ thủ tục theo quy định, hạn chế tối đa thất thoát, lãng phí trong đầu tư xây dựng. Thực hiện quản lý vốn theo phân cấp của Luật Ngân sách Nhà nước và các văn bản quy phạm pháp luật về quản lý đầu tư công; chấm dứt tình trạng đầu tư không đồng bộ, không hiệu quả. Tăng cường quản lý xây dựng theo tổng thể quy hoạch chung thị xã Bến Cát, đảm bảo các quy hoạch chuyên ngành sau khi được phê duyệt phải được chỉ đạo thực hiện thống nhất. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy hoạch, kiên quyết xử lý các trường hợp xây dựng trái phép không theo quy hoạch được duyệt đặc biệt đối với các trường hợp giao đất, cho thuê đất để thực hiện các dự án không phù hợp với quy hoạch đã được phê duyệt.
Hai là, nâng cao chất lượng công tác thẩm định, phê duyệt dự án, các bước chuẩn bị đầu tư. Phòng Tài chính - Kế hoạch phải thường xuyên phối hợp với các phòng, ban chức năng có liên quan thường xuyên kiểm tra, kiểm soát quá trình thực hiện của các chủ dự án. Chủ động tham mưu UBND thị xã bố trí vốn chuẩn bị đầu tư để các chủ đầu tư triển khai các thủ tục đầu tư như thuê tư vấn lập báo cáo kinh tế kỹ thuật, tổ chức đấu thầu, để trong năm kế hoạch chủ đầu tư có thể triển khai thi công xây dựng từ đầu năm. Trên cơ sở chế độ chính sách Nhà nước, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng cần khẩn trương phối hợp với Trung tâm phát triển Quỹ đất xây dựng phương án đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng và thông qua cấp có thẩm quyền phê duyệt; trên cơ sở đó, triển khai khẩn trương đồng loạt, dứt điểm. Trong quá trình tiến hành cần kết hợp chặt chẽ với chính quyền cơ sở, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể quần chúng, chú trọng phương pháp thuyết phục, giải thích để dân đồng thuận. Bên cạnh đó, cần quy định rõ trách nhiệm của cơ quan, cá nhân chủ trì thẩm định dự án và người có thẩm quyền quyết định đầu tư khi phê duyệt dự án sai sót gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước.
Ba là, nâng cao chất lượng công tác thanh, quyết toán vốn đầu tư. Cơ quan cấp phát thanh toán phải bảo đảm thanh toán đúng tiến độ thời gian quy định. Thực hiện nghiêm túc, công khai quy trình cấp phát. Nâng cao chất lượng thẩm tra hồ sơ thanh toán vốn để ngăn ngừa thất thoát lãng phí trong quản lý đầu tư xây dựng. Thiết lập đường dây nóng để xử lý kịp thời vướng mắc trong quá trình thanh toán vốn, kịp thời chấn chỉnh, xử lý nghiêm các trường hợp có hành vi nhũng nhiễu (nếu có). Đồng thời, tránh hiện tượng vốn chờ công trình và khuyến khích đẩy nhanh tiến độ. Cuối quý 3 hàng năm, cấp có thẩm quyền nên rà soát giảm các dự án không có khối lượng để thanh toán và điều chuyển phân bổ cho các dự án đã hoàn thành còn thiếu vốn. Công tác quyết toán dự án hoàn thành, để công nhận tính hợp pháp, hợp lý về sử dụng vốn đầu tư tạo ra sản phẩm XDCB hoàn thành. Công khai quy trình, thủ tục thanh, quyết toán vốn đầu tư theo quy định. Cải cách thủ tục hành chính trong quyết toán vốn đầu tư để rút ngắn thời gian quyết toán công trình.
Bốn là, Tổ chức tốt công tác giải phóng mặt bằng. Nâng cao chất lượng công tác lập và thẩm định phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư các dự án để góp phần tích cực đẩy nhanh tiến độ đầu tư XDCB trên địa bàn. Phương án bồi thường giải phóng mặt bằng xây dựng phải bao quát, toàn diện, đầy đủ các nội dung: Xác định đúng giá đền bù thiệt hại về đất, tài sản cho toàn bộ diện tích đất bị thu hồi; bố trí tái định cư, tính toán các chi phí hỗ trợ khác (nếu có),... Công tác kiểm đếm, đo vẽ để lập phương án bồi thường và tính toán chi phí bồi thường, hỗ trợ trong phương án phải trung thực, chính xác theo quy định hiện hành, tránh sai sót, vi phạm dẫn tới thắc mắc, khiếu kiện trong nhân dân. Khi xây dựng xong phương án, phải tổ chức triển khai đồng bộ, khẩn trương tránh trường hợp phải chỉnh sửa, điều chỉnh nhiều lần gây tình trạng “đội giá” và ảnh hưởng đến tiến độ đầu tư XDCB.
Năm là, nâng cao năng lực, trách nhiệm của cán bộ công chức tham gia công tác quản lý đầu tư XDCB. Để nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý đầu tư XDCB cần chú trọng tuyển dụng những cán bộ có phẩm chất, năng lực và có chuyên môn phù hợp làm công tác quản lý vốn đầu tư XDCB. Tại mỗi cơ quan phải có quy trình, quy chế làm việc và quy định cụ thể trách nhiệm của từng người. Thường xuyên tổ chức các lớp tập huấn triển khai các quy định mới trong đầu tư xây dựng để các phòng, ban chuyên môn chủ động nắm bắt các thay đổi trong công tác đầu tư để thực hiện kịp thời. Tuyên truyền phổ biến Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công và các văn bản quy phạm pháp luật về chất lượng công trình xây dựng đến các cơ quan, đơn vị, các chủ thể tham gia hoạt động xây dựng trên địa bàn nhằm tạo ra sự thống nhất, đồng bộ và nâng cao nhận thức, trách nhiệm đối với các tổ chức cá nhân liên quan đến chất lượng công trình xây dựng. Đi đôi với việc rèn luyện đạo đức, phẩm chất, nâng cao trình độ của cán bộ quản lý, cần có cơ chế thưởng phạt công minh, tăng cường công tác kiểm tra nội bộ, theo dõi và quản lý cán bộ công chức Nhà nước làm cơ sở đánh giá chất lượng cán bộ, kịp thời ngăn chặn phát sinh tiêu cực gây thất thoát lãng phí.
Sáu là, công khai minh bạch quy trình nghiệp vụ về quản lý vốn đầu tư của các cơ quan quản lý nhà nước trên địa bàn. Thực hiện công khai tất cả các quy trình nghiệp vụ về quản lý vốn đầu tư XDCB của các cơ quan quản lý nhà nước không chỉ trên các phương tiện thông tin đại chúng, lưu trữ công cộng trên internet mà còn phải công khai ngay tại nơi giao dịch làm việc của cán bộ quản lý nhà nước với công dân, đơn vị, doanh nghiệp để mọi người thực hiện và giám sát quá trình thực hiện. Đồng thời phải cập nhật thường xuyên kịp thời các thay đổi nếu có; minh bạch trong xây dựng, trong tổ chức thực hiện các cơ chế chính sách, quy trình nghiệp vụ về quản lý vốn đầu tư XDCB.
Bảy là, tăng cường công tác lãnh đạo của cấp ủy Đảng, chính quyền, sự chủ động phối hợp của Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân, phát huy vai trò của hệ thống chính trị. Xác định công tác đầu tư công là một trong những nhiệm vụ chính trị quan trọng hàng đầu được chỉ đạo từ Trung ương, đến địa phương, Ban Chấp hành Đảng bộ, Ban Thường vụ, Thường trực các cấp tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác đầu tư công, bồi thường giải phóng mặt bằng, thông qua việc thường xuyên nghe báo cáo tình hình cùng chính quyền, các ngành có liên quan, định kỳ hàng tuần, hàng tháng, quý năm và có báo cáo tổng kết, rút kinh nghiệm hàng năm.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- Quốc hội (2019), Luật Đầu tư công, số 39/2019/QH14, ngày 13 tháng 06 năm 2019.
- UBND tỉnh Bình Dương (2020), Quyết định số 3894/QĐ-UBND ngày 22/12/2020, Về điều chỉnh cục bộ Kế hoạch đầu tư công năm 2020.
- UBND thị xã Bến Cát (2016, 2017, 2018, 2019, 2020), Báo cáo tình hình phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh hàng năm; kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng an ninh năm tiếp theo.
- UBND thị xã Bến Cát (2021), Báo cáo tổng kết kế hoạch đầu tư công năm 2020, kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2016-2020 và xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025.
5. UBND thị xã Bến Cát (2016, 2017, 2018, 2019, 2020), Báo cáo tình hình thực hiện Kế hoạch đầu tư công hàng năm và Kế hoạch đầu tư công năm tiếp theo.
- UBND thị xã Bến Cát (2016, 2017, 2018, 2019, 2020), Báo cáo tình hình thực hiện nhiệm vụ thu, chi ngân sách Nhà nước hàng năm và phương hướng, nhiệm vụ năm tiếp theo trên địa bàn thị xã.
SOLUTIONS TO ENHANCE THE MANAGEMENT EFFICIENCY OF
CAPITAL CONSTRUCTION INVESTMENT FROM THE STATE BUDGET
IN BEN CAT TOWN, BINH DUONG PROVINCE
NGUYEN HOANG GIANG
The Committee of Ho Chi Minh Communist Youth Union at Dau Tieng District, Binh Duong Province
ABSTRACT:
In recent years, the management of capital construction investment from the state budget in Ben Cat Town, Binh Duong Province has gained encouraging achievements and has stuck to plans. However, the town’s capital construction investment management still has some shortcomings, leading to loss and waste in public investment. This paper presents and analyzes the current Ben Cat Town’s management of capital construction investment, thereby proposing some solutions to enhance the management efficiency in the coming time.
Keywords: Ben Cat Town, state budget, capital construction management.
