Hội thảo cơ chế, chính sách phát triển Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam

Hơn 16 năm qua (từ 1998 – 2015), VKTTĐ phía Nam luôn bám sát các nội dung chỉ đạo của TW, cùng nỗ lực phấn đấu của các tỉnh, thành phố trong Vùng và sự tham gia tích cực của Ban Chỉ đạo điều phối phát triển các Vùng KTTĐ, cơ cấu kinh tế các tỉnh, thành trong Vùng đã có bước chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhanh và đúng hướng, hiệu quả sản xuất được nâng cao về chất và lượng.

Trong đó, TP. Hồ Chí Minh có vị trí, vai trò quan trọng đối với cả nước và toàn Vùng KTTĐ phía Nam, là đầu tàu, hạt nhân để tạo động lực cho quá trình phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh của toàn Vùng, trong những năm qua và trong tương lai. Trong đó, Thành phố luôn có tốc độ tăng GDP hàng năm gấp 1,72 lần đến 1,75 lần. Tính đến cuối năm 2015, TP. Hồ Chí Minh chiếm 60,6% tổng GDP toàn Vùng; 60,5% tổng thu ngân sách nhà nước toàn Vùng; 35% tổng kim ngạch XK toàn Vùng; 45% tổng kim ngạch NK toàn Vùng; 51% tổng vốn đầu tư phát triển toàn Vùng.

Theo ông Nguyễn Thành Phong - Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng VKTTĐ phía Nam, trong giai đoạn năm 2015-2016,VKTTĐ luôn giữ vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của cả nước. Đây là vùng duy nhất hiện nay hội tụ đủ các điều kiện và lợi thế để phát triển công nghiệp, dịch vụ, đặc biệt phát triển công nghệ cao, công nghiệp điện tử-tin học, công nghiệp dầu khí và sản phẩm hóa dầu… , ngoài ra, trong lĩnh vực liên kết kinh tế, các tỉnh, thành trong Vùng đều có bước chuyển dịch cơ cấu nhanh và đúng hướng, hiệu quả sản xuất ngày càng được nâng cao về chất lượng, mức tăng trưởng ổn định, cao hơn mức tăng trưởng chung cả nước trên 1,5 lần. Riêng TP. Hồ Chí Minh, đã thu hút tập trung gần 40% tổng số cán bộ khoa học của cả nước, tạo ra lợi thế so sánh cho toàn Vùng và cung cấp nguồn nhân lực cho các Vùng khác trên cả nước.

Tuy nhiên, cùng với sự phát triển kinh tế của VKTTĐ phía Nam, vẫn còn những vấn đề bất cập do tốc độ phát triển kinh tế của Vùng quá nhanh, nên chưa xác định và quy hoạch kịp được những cơ chế, giải pháp để phù hợp chung giữa TP. Hồ Chí Minh với các địa phương trong Vùng, cụ thể như các quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch chung trong xây dựng, quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu, cụm, đô thị, đặc biệt là quy hoạch kết nối hạ tầng giao thông, đào tạo nguồn nhân lực chung cho toàn Vùng, đặc biệt là quy hoạch trong bảo vệ môi trường chung cho toàn Vùng. Chính điều này, mỗi năm tốc độ phát triển kinh tế Vùng có tăng nhưng không có tính bền vững.

Phát biểu tại hội thảo, ông Lê Thanh Liêm – Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP cho rằng, để VKTTĐ phía Nam trong giai đoạn 2016 – 2020 và tầm nhìn đến 2030, được phát triển nhanh và bền vững, TP. Hồ Chí Minh mạnh dạn đề xuất với Chính phủ ưu tiên tập trung nguồn vốn ngân sách và nguồn vốn ODA để đầu tư, xây dựng các công trình giao thông trọng điểm của VKTTĐ, tập trung vốn công tác quy hoạch, xây dựng và phát triển hệ thống logistics trong các Vùng KTTĐ, có sự kết nối với hệ thống cấp quốc gia và liên vùng, bao gồm cả hệ thống hạ tầng kỹ thuật hoàn chỉnh và mạng thông tin quản lý. Đặc biệt, Chính phủ cần xác định lại tỷ lệ điều tiết cho ngân sách địa phương, đảm bảo tương ứng với vai trò đóng góp của ngân sách mỗi tỉnh, thành phố với ngân sách TW, tạo nguồn lực cho các địa phương trong Vùng tăng cường đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, giữ ổn định tỷ lệ này đến hết năm 2020.

Phó Chủ tịch Lê Thanh Liêm cũng đề nghị, trong nhiệm kỳ tới (2017 – 2021) nên có một Phó Thủ tướng làm Chủ tịch Hội đồng VKTTĐ phía Nam đủ sức điều phối, đủ sức có thẩm quyền quyết định các hoạt động liên kết Vùng trên mọi lĩnh vực, chứ không chỉ đóng vai trò tư vấn, khuyến nghị như hiện nay.

Phát biểu tại hội thảo, Bí thư Thành ủy TP. Hồ Chí Minh Đinh La Thăng đề nghị, Hội đồng Vùng KTTĐ phía Nam, cần có sự rà soát, điều chỉnh từng quy hoạch ngành, lĩnh vực của từng địa phương, để tiến đến đồng bộ với quy hoạch kinh tế - xã hội chung của toàn Vùng, tránh sự phân tán, chồng chéo, ngoài ra, Vùng KTTĐ phía Nam cần tính đến những chính sách thu hút đầu tư và xây dựng cơ chế kinh tế Vùng gần giống như một đặc khu kinh tế.

Bí thư Thành ủy Đinh La Thăng cũng thẳng thắn nhìn nhận, tình hình kinh tế - xã hội của toàn Vùng vẫn còn nhiều khó khăn, làm hạn chế sự tăng trưởng kinh tế, qua các con số báo cáo của VKTTĐ phía Nam, dù có tăng nhưng sự tăng trưởng này thiếu tính bền vững, do chưa có sự liên kết chặt chẽ giữa các quy hoạch của mỗi địa phương với nhau, quy hoạch hạ tầng giao thông chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội, sự phân công, phân cấp chưa rõ ràng, nên chưa phát huy được tiềm năng của từng địa phương, dẫn đến sự lãng phí nguồn lực và hiệu quả phát triển của toàn Vùng.

Bí thư Thành ủy Đinh La Thăng nhận định, muốn khắc phục các yếu tố trên, từng địa phương trong Vùng, cần nâng cao trách nhiệm, quyết tâm xây dựng một cấu trúc liên kết bền vững, phải hy sinh lợi ích của địa phương để vì sự phát triển của toàn Vùng, gắn chặt giữa hiệu quả phát triển của mỗi địa phương với hiệu quả của toàn Vùng và cơ chế của VKTTĐ phía Nam phải xây dựng giống hoặc tương đương như một đặc khu kinh tế trong một không gian của 8 tỉnh, thành trong Vùng.

Bên cạnh đó, Bí thư Thành ủy Thành phố, còn đề nghị Hội đồng VKTTĐ phía Nam, tiếp tục nghiên cứu, đề xuất các chính sách tổng thể mang tính chung cho cả Vùng, thu hút đầu tư vào các ngành công nghiệp có giá trị công nghệ cao, công nghiệp hỗ trợ, các ngành dịch vụ chất lượng cao phù hợp với chuyển dịch cơ cấu kinh tế toàn Vùng, trong đó, chú ý đến thu hút đầu tư trong kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông. Bí thư Thành ủy Thành phố cũng lưu ý, trong công tác rà soát, điều chỉnh các quy hoạch về phát triển kinh tế - xã hội, hay quy hoạch phát triển ngành, các địa phương trong Vùng nên nghiên cứu kỹ, để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với quy hoạch toàn Vùng, nên tránh mỗi nơi mỗi quy hoạch, đi đến chồng chéo với nhau, phá vỡ quy hoạch chung của toàn Vùng. Bí thư Thành ủy Đinh La Thăng cũng đề nghị cần xây dựng ngay cơ sở dữ liệu chung cho toàn Vùng, nhằm cung cấp cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước, cơ sở dữ liệu hiện nay của VKTTĐ phía Nam còn rất manh mún, rất khó để nhà đầu tư có đủ thông tin để định hướng lĩnh vực ngành nghề muốn đầu tư.

Trao đổi với báo chí tại hội thảo, Phó Giáo sư Trần Đình Thiên – Viện Trưởng Viện Kinh tế Việt Nam chia sẻ, hiện nay Đảng và Chính phủ đang có những động thái rất mạnh để thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng. Để phát triển bền vững theo kịp xu thế chung hiện nay, VKTTĐ phía Nam phải nhanh chóng đổi mới trong tính liên kết, nên bỏ hẳn tư duy tăng trưởng độc lập của từng địa phương, đặt lợi ích cho tăng trưởng chung toàn Vùng là trên hết.