Công tác xây dựng văn bản pháp luật, phổ biến pháp luật liên quan đến kiểm soát HĐTM, ĐKGDC.
Trong giai đoạn 2011-2021, để hướng dẫn thi hành Luật BVQLNTD liên quan tới kiểm soát HĐTM, ĐKGDC, một số văn bản pháp luật quy định chi tiết có liên quan đã được ban hành, góp phần hình thành một hệ thống pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng tương đối đầy đủ.
Gồm: Nghị định số 99/2011/NĐ-CP ngày 27/10/2011 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Nghị định số 98/2020/NĐ-CP ngày 26/8/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; Quyết định số 02/2012/QĐ-TTg ngày 13/01/2012 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Danh mục hàng hóa, dịch vụ thiết yếu phải đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung; Quyết định số 35/2015/QĐ-TTg ngày 20/8/2015/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 02/2012/QĐ-TTg; Quyết định số 38/2018/QĐ-TTg ngày 05/9/2018 của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi Quyết định số 35/2015/QĐ-TTg; Quyết định số 25/2019/QĐ-TTg ngày 13/8/2019 của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi Quyết định số 35/2015/QĐ-TTg; Thông tư số 10/2013/TT-BCT ngày 30/5/2013 của Bộ Công Thương ban hành mẫu đơn đăng ký hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung.
Ngoài ra, từ năm 2011 đến nay, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT&BVNTD) Bộ Công Thương đã chủ trì tổ chức hơn 200 buổi hội thảo, tọa đàm, tập huấn cho các đối tượng có liên quan, trong đó nội dung chuyên sâu về HĐTM, ĐKGDC; biên soạn và phát hành sổ tay, tài liệu cho các cán bộ làm công tác kiểm soát HĐTM, ĐKGDC trên khắp cả nước để vừa đào tạo kỹ năng, vừa giúp các cán bộ có được nguồn tư liệu tin cậy trong quá trình làm việc. Có thể kể đến một số sổ tay, tài liệu tham khảo như “Sổ tay hỏi – đáp pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng”; “Sổ tay cho cán bộ làm công tác kiểm soát hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung”; v.v....
Cũng trong giai đoạn 2011-2021, UBND các tỉnh/thành phố, Sở Công Thương đã chủ động bám sát và căn cứ các văn bản pháp luật, kế hoạch, chính sách của Trung ương để xây dựng và ban hành các văn bản triển khai tại địa phương. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng liên quan đến HĐTM, ĐKGDC cũng đã được triển khai rộng rãi, góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng xã hội về công tác này.
Công tác tiếp nhận và giải quyết hồ sơ đăng ký HĐTM, ĐKGDC
Tại cấp trung ương, trong gần 10 năm qua (từ tháng 3 năm 2012 đến hết 09 tháng đầu năm 2021), Cục CT&BVNTD, Bộ Công Thương đã tiếp nhận và xử lý tổng số gần 5.000 hồ sơ đăng ký và thẩm định HĐTM, ĐKGDC, trong đó: tiếp nhận chính thức hơn 4.400 bộ hồ sơ đăng ký HĐTM, ĐKGDC, thẩm định gần 500 bộ hồ sơ bảo hiểm nhân thọ theo Quy chế phối hợp giữa Bộ Tài chính và Bộ Công Thương; số lượng hồ sơ đăng ký tăng theo các năm, đặc biệt sau thời điểm Quyết định 35/2015/QĐ-TTg (sửa đổi, bổ sung Quyết định 02/2012/QĐ-TTg) có hiệu lực, năm 2016 số lượng hồ sơ đăng ký lên đến 1.342 hồ sơ, tăng gấp hơn 12 lần so với năm 2012.
Trong số gần 5.000 hồ sơ đăng ký và thẩm định nêu trên, 100% hồ sơ đã được Cục CT&BVNTD, Bộ Công Thương ra thông báo kết quả đăng ký đảm bảo đúng thời hạn và trình tự thủ tục theo quy định.
Đặc biệt, những năm gần đây tỉ lệ hồ sơ đăng ký HĐTM, ĐKGDC được Cục CT&BVNTD xử lý và trả kết quả sớm hơn thời hạn quy định ngày càng gia tăng. Số lượng hồ sơ đăng ký HĐTM, ĐKGDC trong 9 tháng đầu năm 2021 được Cục CT&BVNTD xử lý và trả kết quả sớm hơn thời hạn quy định đã tăng lên đáng kể so với cùng kỳ năm 2020 (từ 57% lên 80%).
Đạt được kết quả này là sự cố gắng không nhỏ của Cục CT&BVNTD, Bộ Công Thương trong thực thi công vụ, góp phần thuận lợi trong thực hiện thủ tục hành chính và hoạt động kinh doanh liên tục của doanh nghiệp.
Đồng thời, điều này cũng xuất phát từ sự phối hợp của nhiều doanh nghiệp trong việc chủ động thực hiện thủ tục đăng ký, chủ động sửa đổi, hoàn thiện và nộp lại hồ sơ nhanh chóng hơn để rút ngắn thời gian hoàn thành nghĩa vụ đăng ký HĐTM, ĐKGDC.
Tại các Sở Công Thương, số lượng hồ sơ HĐTM, ĐKGDC được tiếp nhận, xử lý và hoàn thành nghĩa vụ đăng ký tại các địa phương có sự chuyển biến tích cực qua các năm. Cụ thể, từ năm 2012 đến 2020, số lượng hồ sơ đăng ký/đăng ký lại hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung của doanh nghiệp tại các Sở Công Thương là khoảng 3.800 hồ sơ; số lượng hồ sơ đăng ký tăng dần qua các năm, nhất là từ năm 2015 đến hết 2017. Theo báo cáo, 100% hồ sơ được các Sở Công Thương xử lý và trả kết quả đúng thời hạn luật định.
Công tác xử lý phản ánh, hỗ trợ giải quyết khiếu nại của doanh nghiệp và người tiêu dùng
Tại Bộ Công Thương, việc tiếp nhận và giải quyết các khiếu nại, yêu cầu, tư vấn, cung cấp thông tin trong lĩnh vực bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng nói chung và kiểm soát HĐTM, ĐKGDC nói riêng (trong đó quan trọng nhất là dành cho người tiêu dùng và cộng đồng doanh nghiệp) được thực hiện thông qua các phương thức: Qua website www.vcca.gov.vn; Qua thư điện tử (email): vcca@moit.gov.vn; và Gửi qua đường bưu điện hoặc liên hệ trực tiếp.
Nhờ sự mở rộng các phương thức tương tác với người dân, số lượng vụ việc phản ánh, khiếu nại hoặc yêu cầu được hỗ trợ của người tiêu dùng tới Bộ Công Thương tăng từ 26 vụ trong năm 2011 lên 263 vụ vào năm 2012, 450 vụ vào năm 2013 và duy trì trung bình gần 1.500 vụ trong giai đoạn 2014-2020.
Trong đó, khoảng 13% số lượng vụ việc được phản ánh, khiếu nại tới Cục có liên quan đến HĐTM/ĐKGDC, tuy nhiên trong đó chủ yếu liên quan đến trách nhiệm thực hiện hợp đồng đã giao kết giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng. Hầu hết các vụ việc đều được Cục xử lý/hỗ trợ/hướng dẫn cách thức giải quyết hoặc chuyển cho các cơ quan, đơn vị có liên quan để xử lý theo chức năng, nhiệm vụ của mình.
Hiện tại, Bộ Công Thương đã và đang xây dựng và phát triển hệ thống lưu trữ dữ liệu khiếu nại của người tiêu dùng. Thông qua dữ liệu này, hàng năm, Bộ có thể phân tích, tổng hợp và đánh giá nhiều yếu tố liên quan đến quá trình khiếu nại của người tiêu dùng, từ đó kịp thời đưa ra các hướng dẫn, khuyến cáo cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và định hướng cho công tác bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các giai đoạn tiếp theo.
Trong 10 năm thực thi Luật BVQLNTD, số lượng vụ việc giải quyết khiếu nại về BVQLNTD tại các địa phương trung bình khoảng 100 vụ việc mỗi năm. Riêng giai đoạn 2015-2019 ghi nhận số lượng vụ việc khiếu nại được tiếp nhận và giải quyết tại các Sở Công Thương và Ủy ban nhân dân cấp huyện tăng lên từ 300 đến trên 500 vụ.
Công tác thanh tra, kiểm tra việc tuân thủ pháp luật BVQLNTD liên quan đến HĐTM, ĐKGDC
Để hậu kiểm và đánh giá việc tuân thủ pháp luật liên quan đến HĐTM, ĐKGDC, Cục CT&BVNTD đã thực hiện/phối hợp với các đơn vị có liên quan kiểm tra 93 doanh nghiệp (16 doanh nghiệp năm 2013; 53 doanh nghiệp năm 2014 bao gồm 22 doanh nghiệp phối hợp với Tổng cục Quản lý thị trường; 21 doanh nghiệp năm 2015; 02 doanh nghiệp năm 2019; 01 doanh nghiệp năm 2020) và thanh tra 05 doanh nghiệp (02 doanh nghiệp năm 2019; 03 doanh nghiệp năm 2020), xử phạt vi phạm hành chính với số tiền 310 triệu đồng đối với các hành vi liên quan đến HĐTM, ĐKGDC. Tại các Sở Công Thương, công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm hành chính về HĐTM, ĐKGDC cũng được triển khai hàng năm.
Với nguồn lực thực thi công tác BVQLNTD còn khá hạn chế ở cả trung ương và địa phương, những kết quả nêu trên thể hiện vai trò tích cực của các cơ quan quản lý nhà nước về BVQLNTD trong công tác kiểm soát HĐTM, ĐKGDC, đặc biệt góp phần loại bỏ nhiều điều khoản không phù hợp pháp luật BVQLNTD trong các HĐTM, ĐKGDC của nhiều lĩnh vực, thông qua đó phổ biến pháp luật và nâng cao tính tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp, đảm bảo tính công bằng trong giao kết HĐTM, ĐKGDC với người tiêu dùng.
[Quảng cáo]
