Trao đổi với Tạp chí Công Thương, ông Nguyễn Bình Minh - Ủy viên BCH Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) cho biết:
Cạnh tranh bằng sự khác biệt
Hiện nay tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam đang ở mức độ cao nhất khu vực Đông Nam Á. Năm 2020, Việt Nam tăng trưởng khoảng 18%, năm 2021 tăng khoảng 15-16% và đây là mức tăng trưởng đáng kinh ngạc của khu vực Đông Nam Á.
Vì vậy, có thể nói thương mại điện tử Việt Nam đang bùng nổ rất mạnh. Trong đó, nông sản tính trong 8 tháng đầu năm cũng đã tăng trưởng, đặc biệt hoạt động xuất nhập khẩu cũng tăng trưởng khoảng trên 10%. Điều này cho thấy cơ hội của phát triển nông sản ở trên các sàn thương mại điện tử là rất lớn. Trong 10 sàn thương mại điện tử lớn nhất Đông Nam Á thì có 7 sàn đang có mặt tại Việt Nam. Điều đó là một cơ hội rất thuận lợi cho bà con nông dân cũng như những sản phẩm của các vùng miền đặc trưng.
Ngoài ra, một lợi thế đáng kể nữa, đó là việc gần đây các cơ quan Nhà nước, cũng như các Hiệp hội ngành nghề, cũng như các địa phương đã hỗ trợ bà con rất nhiều trong việc tham gia các sàn quốc tế, ví dụ như Alibaba hay Amazon, hoặc là các sàn của Việt Nam mà có tham vọng mở rộng ra quốc tế, ví dụ như Voso của Viettel, Vietnam Post.
Cụ thể như năm 2021 cũng nhờ có Hiệp định thương mại tự do EU - Việt Nam (EVFTA) cùng với sự hỗ trợ của Voso những tấn vải thiều đầu tiên đã tới được Berlin và có giá trị rất cao. Có thể thấy rằng thương mại điện tử đã đóng góp rất lớn để đưa sản phẩm ở các địa phương, đặc biệt như ở Bắc Giang đến tất cả những nơi trên thế giới, đặc biệt là những thị trường cao cấp. Và Bắc giang còn có rất nhiều sản phẩm có cơ hội phát triển ở thị trường toàn cầu.
Hiện nay, các địa phương của nước ta đều phát triển các sản phẩm OCOP. Đây chính là sự khác biệt để chúng ta có thể cạnh tranh trên sàn thương mại điện tử. Trong thương mại điện tử có 2 cách để cạnh tranh: (i) chúng ta phải bán thật rẻ nếu tất cả sản phẩm mọi người đều giống nhau; (ii) chúng ta phải có sự khác biệt. Sản phẩm OCOP và sản phẩm đặc thù vùng miền là cơ hội để khác biệt, để giúp cho sản phẩm của Việt Nam chúng ta có thể đi được khắp mọi nơi.
Một vấn đề mà chúng ta cần lưu ý đó là tiêu chuẩn chất lượng của sản phẩm. Tuy nhiên bên cạnh các c tiêu chuẩn sản xuất có ứng dụng các Global GAP hay Việt GAP, các địa phương cần định hướng cho doanh nghiệp , hợp tác xã sản phẩm cần đạt được các tiêu chuẩn của Mỹ ví dụ như FDA, hay là các tiêu chuẩn của Châu Âu để các nông sản của mình có thể dễ dàng xâm nhập vào các thị trường quốc tế.
Những giải pháp đồng bộ
Thương mại điện tử đã trở thành cầu nối giúp bà con có thể phát triển nhanh trong giai đoạn đại dịch. Câu hỏi đặt ra là chúng ta thấy rằng có những khó khăn nào mà bà con gặp phải khi lên thương mại điện tử? Mặc dù là quá trình chuyển đổi số ở Việt Nam chúng ta diễn ra với tốc độ khá là cao, tuy nhiên với khoảng cách số hay chúng ta gọi là giãn cách số giữa các thành phố lớn và các địa phương thì còn rất lớn. Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh thường có khoảng cách khá xa so với các điểm số trung bình của cả nước, thường gấp 4 lần.
Điều đó dẫn đến là hầu hết các hoạt động thương mại điện tử chủ yếu tập trung ở các thành phố lớn, và đây là một trong những trở ngại, thách thức nếu như chúng ta muốn đẩy mạnh tốc độ chuyển đổi số, cũng như phát triển thương mại điện tử ở các vùng sâu vùng xa. Vì vậy cần phải có sự vào cuộc của rất nhiều bên để hỗ trợ hoạt động thương mại điện tử, trong đó có việc các đơn vị, các sàn thương mại điện tử đã về hỗ trợ bà con, huấn luyện cách mở gian hàng, cách livestream sản phẩm, cách viết nội dung về sản phẩm.
Hoạt động đào tạo và phát triển thương mại điện tử này được thực hiện thường xuyên, liên tục. Bởi vì chúng ta đưa được sản phẩm lên rồi thì chúng ta lại phải lan tỏa, hỗ trợ hoạt động giao dịch, làm những trải nghiệm khách hàng sao cho phù hợp.
Một vấn đề nữa là truy xuất nguồn gốc. Hiện nay, Việt Nam đang làm chủ và đang tiến những bước khá nhanh so với thế giới về việc truy xuất nguồn gốc. Cụ thể là các công nghệ truy xuất nguồn gốc có thể nói là hiện đại nhất thế giới đã xuất hiện ở tại Việt Nam. Tuy nhiên ở mức độ phổ cập cho bà con nông dân thì lại chưa có. Công nghệ này chỉ nằm ở một số sản phẩm có giá trị cao. Vì vậy cần phổ cập các công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện đại tới các sản phẩm. Bởi nếu có công nghệ truy xuất nguồn gốc hiện đại thì các thị trường trên thế giới mới dễ dàng chấp nhận. Còn công nghệ như dán tem rất khó để thuyết phục.
