Chương trình OCOP: Nguồn lực quan trọng trong xây dựng nông thôn mới tại Thái Nguyên

Chương trình OCOP, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt triển khai từ năm 2018, là chương trình trọng tâm phát triển kinh tế khu vực nông thôn theo hướng phát huy nội lực và gia tăng giá trị; là giải pháp và nhiệm vụ quan trọng trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Tại tỉnh Thái Nguyên, OCOP đã được triển khai đồng bộ, bài bản, trở thành chương trình trọng tâm trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Với mục tiêu phát triển các sản phẩm đặc trưng gắn với tiềm năng và thế mạnh của từng địa phương, chương trình đã góp phần tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng hàng hóa, chuyên môn hóa và liên kết chuỗi giá trị. Các sản phẩm OCOP như chè Tân Cương, miến dong Côn Minh, tương nếp Úc Kỳ, bánh chưng Bờ Đậu,… không chỉ mang đậm bản sắc văn hóa vùng miền mà còn được cải tiến mẫu mã, nâng cao chất lượng, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường trong và ngoài tỉnh.

Có thể khẳng định, Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” đã mang lại những gam màu mới tươi sáng cho bức tranh nông thôn Thái Nguyên. Tỉnh luôn dành sự quan tâm bằng những chủ trương, chính sách thiết thực, phù hợp với thực tiễn.

Theo chia sẻ của ông Nguyễn Mỹ Hải, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Thái nguyên, việc triển khai chương trình được gắn với bố trí nguồn kinh phí thông qua Nghị quyết số 33/NQ-HĐND ngày 23/7/2019 của Hội đồng nhân dân tỉnh, đồng thời kết hợp, lồng ghép nhiều chương trình khác nhằm hỗ trợ các chủ thể phát huy lợi thế và phát triển sản phẩm đặc trưng của địa phương. Nhờ vậy, chương trình đã nhận được sự đồng thuận lớn từ tỉnh đến cơ sở và sự hưởng ứng tích cực của người dân. Trong suốt quá trình thực hiện, cấp ủy, chính quyền các địa phương đều xác định OCOP là giải pháp quan trọng để tái cơ cấu ngành nông nghiệp, đồng thời góp phần thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Trong đó, ý nghĩa lớn nhất mà chương trình OCOP mang lại cho xây dựng nông thôn mới ở Thái Nguyên chính là tạo sinh kế bền vững, giải quyết việc làm tại chỗ, nhất là ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhiều người dân, đặc biệt là phụ nữ và thanh niên đã mạnh dạn khởi nghiệp từ chính các sản phẩm truyền thống của địa phương, từng bước xây dựng thương hiệu riêng và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế cộng đồng.

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, Thái Nguyên xác định Chương trình OCOP là một trong những giải pháp trọng tâm, có tính đột phá để thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn dựa trên nền tảng khai thác hiệu quả tiềm năng, thế mạnh của các địa phương và giá trị văn hóa bản địa, đặc biệt là các sản phẩm đặc phản.

Những năm qua, chương trình OCOP tại Thái Nguyên được gắn kết chặt chẽ với mục tiêu chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống nông dân và phát triển nông thôn bền vững.

Đến nay, toàn tỉnh đã có hàng trăm sản phẩm OCOP chất lượng cao, khẳng định được thương hiệu (chè Hảo Đạt, Hương Vân Trà, miến dong Tài Hoan, nấm Phú Gia...); hình thành các chuỗi liên kết trong sản xuất, chế biến, tiêu thụ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, tạo nhiều việc làm, gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống; tạo sự lan tỏa tinh thần khởi nghiệp nông thôn,… Trong đó, sản phẩm chè Thái Nguyên tiếp tục khẳng định vị thế trên thị trường trong nước và từng bước chinh phục thị trường quốc tế, trở thành biểu tượng tiêu biểu của chương trình OCOP gắn với nông thôn mới.

Có thể nói, chương trình OCOP tại Thái Nguyên đã đạt được những thành tựu ấn tượng, không chỉ về số lượng sản phẩm mà còn thể hiện sự chuyển biến mạnh mẽ về chất lượng, giá trị và năng lực cạnh tranh của sản phẩm nông thôn. Tính đến thời điểm trước khi sáp nhập tỉnh.

Tính đến thời điểm sau sát nhập, tỉnh Thái Nguyên đã có 561 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên. Trong đó, 438 sản phẩm 3 sao, tỷ lệ 78,1%; 113 sản phẩm 4 sao, tỷ lệ 20,1% và đặc biệt là 10 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao quốc gia, tỷ lệ 1,8% (đứng thứ 3 toàn quốc về số sản phẩm OCOP 5 sao, chỉ sau An Giang và Vĩnh Long).

Đáng chú ý, Thái Nguyên còn là một trong hai địa phương đầu tiên trong cả nước có sản phẩm OCOP 5 sao thuộc lĩnh vực du lịch, cho thấy sự đa dạng hóa trong phát triển sản phẩm OCOP không chỉ giới hạn ở nông sản, thực phẩm mà còn lan tỏa sang lĩnh vực dịch vụ, văn hóa và trải nghiệm.

OCOP là nền tảng xây dựng nông thôn mới Thái Nguyên Những kết quả trên không chỉ phản ánh sự thành công của tỉnh trong triển khai chương trình OCOP một cách bài bản, khoa học và phù hợp với thực tiễn địa phương, mà còn cho thấy sự trỗi dậy mạnh mẽ của kinh tế nông thôn, gắn sản xuất với thị trường, gắn giá trị bản địa với đổi mới sáng tạo. OCOP đã góp phần thiết thực trong việc tạo sinh kế bền vững, giải quyết việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập cho người dân nông thôn và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp theo hướng hàng hóa, chất lượng, giá trị gia tăng cao.

Ý nghĩa của kết quả OCOP càng được khẳng định rõ nét khi đặt trong bối cảnh nỗ lực xây dựng NTM của toàn tỉnh. Sau quá trình sáp nhập, hợp nhất các đơn vị hành chính, Thái Nguyên có tổng cộng 77 xã trong số 92 đơn vị hành chính cấp xã, phường. Trong đó, có 42 xã đã đạt chuẩn NTM, chiếm tỷ lệ 54,55%. Số xã chưa đạt chuẩn còn khá cao (35 xã, tỷ lệ 45,45%), trong đó đa số là các xã đặc biệt khó khăn, thuộc vùng đồng bảo dân tộc thiểu số, miền núi, thu nhập thấp, tỷ lệ hộ nghèo cao.

Vì vậy, việc phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, giảm tỷ lệ nghèo đa chiều góp phần hoàn thành các tiêu chí nông thôn mới, thu hẹp khoảng cách giữa các địa phương (phía Bắc và phí Nam tỉnh) thì Chương trình OCOP sẽ là động lực để khai thác các tiềm năng, thế mạnh của các địa phương, phát triển mạnh mẽ kinh tế khu vực nông thôn.

Những kết quả trên đã cho thấy sự lan tỏa sâu rộng và hiệu quả thực chất của chương trình OCOP khi được lồng ghép và triển khai đồng bộ cùng với chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM. Các sản phẩm OCOP giúp hình thành vùng sản xuất tập trung, chuỗi giá trị khép kín, nâng cao hiệu quả sản xuất, từ đó giúp các xã hoàn thành tiêu chí thu nhập, tổ chức sản xuất, môi trường và văn hóa, những tiêu chí được đánh giá là khó, có tính bền vững cao trong bộ tiêu chí NTM nâng cao và kiểu mẫu.

Nhìn một cách tổng thể, kết quả xây dựng NTM của Thái Nguyên không chỉ thể hiện qua những con số về tỷ lệ xã đạt chuẩn, mà còn được thể hiện qua sự chuyển mình toàn diện của nông thôn: từ kết cấu hạ tầng, cảnh quan môi trường đến đời sống văn hóa, xã hội và thu nhập của người dân. Thái Nguyên đã và đang tiếp tục khẳng định vai trò là điểm sáng của vùng Trung du miền núi phía Bắc, đóng góp quan trọng vào thành công chung của chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Bài: Minh Huế
Thiết kế: Thanh Hải