[eMagazine] Bắc Ninh: Đột phá chiến lược trong thu hút đầu tư công nghiệp hỗ trợ

PV: Thưa Ông, tại tỉnh Bắc Ninh, công nghiệp hỗ trợ thời gian qua đã có những bước phát triển nổi bật, nhiều doanh nghiệp thành công tham gia vào chuỗi giá trị. Ông có thể chia sẻ về bức tranh công nghiệp hỗ trợ trên địa bàn tỉnh thời gian qua?

Ông Hoàng Anh Tuấn: Đối với tỉnh Bắc Ninh, trong giai đoạn vừa qua công nghiệp luôn là trụ cột, động lực chính thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Bình quân giai đoạn 2021-2025 giá trị gia tăng ngành công nghiệp tăng 11%/năm, chỉ số IIP liên tục nằm trong nhóm dẫn đầu của cả nước duy trì ở ngưỡng hai con số.

Chỉ số sản xuất công nghiệp tỉnh Bắc Ninh sau sát nhập ước 9 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ đạt 115,9% (tăng 15,9%). Trong đó, ngành công nghiệp chế biến chế tạo ước tăng 16,1% có sự đóng góp đang kể từ sự tăng trưởng của sản phẩm công nghiệp hỗ trợ. Tổng giá trị xuất nhập khẩu hàng hóa tháng 9 ước đạt 17,06 tỷ USD, 9 tháng ước đạt 129,26. Cán cân thương mại 9 tháng xuất siêu hơn 2,16 tỷ USD. Giá trị xuất khẩu tháng 9 ước đạt 8,46 tỷ USD, tăng 22,7% so với cùng kỳ; tính chung 9 tháng tổng giá trị xuất khẩu ước đạt 65,72 tỷ USD, tăng 26,4% so với cùng kỳ. Sản phẩm xuất khẩu trọng điểm là: máy tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; thiết bị điện, hàng dệt may, da giầy. Giá trị nhập khẩu tháng 9 ước đạt 8,6 tỷ USD, tăng 46,24% so với cùng kỳ; tính chung 9 tháng tổng giá trị nhập khẩu ước đạt gần 63,55 tỷ USD, tăng 36,5% so với cùng kỳ với sản phẩm nhập khẩu chủ yếu là nguyên liệu, phụ liệu hàng dệt may, da, giầy; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại; máy móc thiết bị...

Từ số liệu về sản xuất công nghiệp, xuất nhập khẩu có thể thấy hoạt động sản xuất công nghiệp gắn liền với xuất khẩu hàng hóa, tập trung trong lĩnh vực chế biến chế tạo, điện tử, công nghệ cao. Công nghiệp hỗ trợ của tỉnh phát triển từ hiệu ứng lan tỏa của các dự án FDI lớn trong các lĩnh vực kể trên. Theo ước tính trên địa bàn tỉnh có khoảng 3.500 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp trong đó trọng điểm của tỉnh như: Cơ khí, Điện, Điện tử.

PV: Để thu hút dòng vốn đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ, Bắc Ninh đã ban hành những chính sách, cơ chế nào để ưu đãi cho doanh nghiệp? Tỉnh đã triển khai các hoạt động nào để hỗ trợ doanh nghiệp khi đầu tư sản xuất kinh doanh tại tỉnh?

Ông Hoàng Anh Tuấn: Thời gian qua, tỉnh Bắc Ninh đã tích cực thực hiện các biện pháp cải cách hành chính: tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, triển khai cơ chế “Luồng xanh 24h”, “Luồng xanh 60%” đối với các dự án kết cấu hạ tầng trọng điểm, dự án khoa học công nghệ, sản xuất công nghiệp quy mô lớn, dự án đầu tư quy mô lớn vào khu, cụm công nghiệp.

Về quy hoạch và xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ liên thông, hệ thống giao thông đường bộ, đường thủy, các trung tâm logistics, cảng cạn ICD, sân bay Gia Bình, đường cao tốc mặt cắt 120m kết nối với Thủ đô Hà Nội.… được Trung ương, các Bộ, ngành, đại phương quan tâm đầu tư đồng bộ đã tạo ra lợi thế lớn trong thu hút đầu tư vào công nghiệp nói chung, công nghiệp hỗ trợ cho Bắc Ninh.

Về triển khai hạ tầng khu, cụm công nghiệp đồng bộ, sau sáp nhập, tỉnh Bắc Ninh có 50 KCN tập trung (tổng diện tích 15.202ha) và 112 cụm (tổng diện tích 4500 ha) cụm công nghiệp được quy hoạch và hiện đang triển khai gồm có: 33 KCN/50KCN với tổng diện tích hơn 10.100 ha, tỷ lệ lấp đầy khoảng 56%, 96/112 CCN với tổng diện tích 3.673 ha, tỉ lệ lấp đầy khoảng 73%. Các khu, cụm công nghiệp được đầu tư hạ tầng đồng bộ, mặt bằng thuận lợi là điều kiện để thu hút đầu tư các dự án sản xuất lớn (làm tổ để thu hút các đầu tư lớn), kéo theo đó là chuỗi cung ứng công nghiệp hỗ trợ.

Tỉnh Bắc Ninh cùng với ngành điện đã quan tâm đầu tư, thúc đẩy các dự án lưới điện, nguồn điện đảm bảo cung cấp điện ổn định phục vụ sản xuất trên địa bàn tỉnh. Nhiều biện pháp được tỉnh ban hành như quy định danh mục ưu tiên cung ứng điện nhằm đảm bảo phục vụ sản xuất ngay cả trong điều kiện khó khăn nhất. Trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh được quy hoạch 15 dự án nguồn điện với tổng công suất khoảng 1.938 MW và điện mặt trời mái nhà tổng công suất giai đoạn đến năm 2035 là: 3.392MW không chỉ góp phần đảm bảo ổn định nguồn điện cho sản xuất mà còn đóng góp vào mục tiêu giảm phát thải, sản xuất xanh, bền vững.

Sở Công Thương đã tích cực tham mưu cho UBND tỉnh triển khai nhiều biện pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ Như: Quyết định số 02/2020/QĐ-UBND ngày 14/01/2020 của UBND tỉnh Bắc Ninh về “Quy chế quản lý kinh phí và phát triển CNHT và quy định mức chi cụ thể các hoạt động phát triển CNHT trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh”; Quyết định số 295/QĐ-UBND ngày 31/8/2021 của UBND tỉnh về việc phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bắc Ninh giai đoạn 2021-2025.

Nhận thức được vị trí, vai trò, năng lực và tầm quan trọng của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước, Sở Công Thương đã tham mưu UBND ký kết Biên bản ghi nhớ Dự án hợp tác tư vấn cải tiến cho doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ giữa Bộ Công Thương, UBND tỉnh Bắc Ninh và Samsung Electronics Việt Nam thực hiện trong giai đoạn từ 2020 - 2025 gồm 2 nội dung chính: Chương trình tư vấn và Chương trình phát triển nhà cung ứng. Mục tiêu của thỏa thuận hợp tác này là đến năm 2025, tỷ lệ đóng góp của các doanh nghiệp Việt Nam đang hoạt động trên địa bàn Bắc Ninh vào giá trị sản xuất công nghiệp do Samsung tạo ra sẽ tăng lên hàng năm thông qua việc thực hiện các chương trình hợp tác. Trong giai đoạn 2020 đến nay đã thực hiện được 26 lượt tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó, có 19 lượt hỗ trợ phát triển nhà máy thông minh. Ngoài ra, Sở Công Thương đã triển khai hỗ trợ tư vấn Kaizen cho 16 doanh nghiệp, xây dựng cẩm nang công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bắc Ninh là tài liệu cung cấp thông tin về doanh nghiệp, sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tiêu biểu của tỉnh cho đối tác.

Tháng 6/2025, Hiệp hội sản xuất công nghiệp tỉnh Bắc Ninh đã được UBND tỉnh cho phép hoạt động trở thành tổ chức liên kết các doanh nghiệp Việt Nam hoạt động sản xuất công nghiệp mà nòng cốt là các doanh nghiệp tư nhân hàm lượng công nghệ cao trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh theo định hướng của Đảng và nhà nước về phát triển kinh tế tư nhân, phát triển khoa học công nghệ (Nghị quyết 68 và Nghị Quyết 57).

PV: Trong quá trình trao đổi với doanh nghiệp, ông thấy doanh nghiệp có những thuận lợi, khó khăn nào khi đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ? Vướng mắc lớn nhất của doanh nghiệp là đâu?

Ông Hoàng Anh Tuấn: Đánh giá chung công nghiệp hỗ trợ tỉnh Bắc Ninh phát triển còn chậm, thiếu hệ sinh thái hỗ trợ thúc đẩy các lĩnh vực mới có giá trị cao trong chuỗi giá trị và đặc biệt là với lĩnh vực cần đầu tư trung và dài hạn như công nghiệp hỗ trợ. Sản xuất dựa trên nguồn nguyên vật liệu, linh kiện chủ yếu nhập khẩu từ nước ngoài, chưa có nguồn nguyên vật liệu và doanh nghiệp đứng ra để sản xuất cung ứng đầu vào cho sản xuất công nghiệp hỗ trợ làm giảm đáng kể năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước. Năng lực cạnh tranh còn yếu, nhiều doanh nghiệp phải phụ thuộc vào kinh nghiệm quản trị, kỹ thuật và năng lực phát triển thị trường của chuyên gia nước ngoài. Năng lực công nghệ của các doanh nghiệp trong nước rất hạn chế, năng suất lao động, các sản phẩm, dịch vụ có hàm lượng công nghệ trung bình-thấp, giá trị nhỏ trong cơ cấu giá trị sản phẩm cuối cùng, chưa đáp ứng yêu cầu để tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI trên địa bàn tỉnh và tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Đối với cơ hội, thuận lợi, chính quyền tỉnh Bắc Ninh luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người lao động tiếp cận nhanh Pháp lý đầu tư, công nghệ sản xuất, trình độ quản lý hiện đại; Một số doanh nghiệp FDI có chính sách phát triển chuỗi cung ứng từ doanh nghiệp nước sở tại như Samsung đã triển khai các biện pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp cung ứng tiềm năng trong nước cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng lực.

Bắc Ninh là tỉnh có giá trị sản xuất công nghiệp lớn của Việt Nam, đã hình thành rõ ba nhóm ngành công nghiệp trọng điểm ưu tiên phát triển là Điện - Điện tử, Cơ khí chế tạo, trong đó công nghiệp Điện - Điện tử có vai trò dẫn dắt.

Trên địa bàn tỉnh đã có các dự án đầu tư FDI lớn làm hạt nhân thúc đẩy phát triển chuỗi cung ứng linh kiện, dịch vụ hỗ trợ cho sản xuất công nghiệp.

Có hạ tầng phát triển hoàn thiện liên thông đặc biệt giao thông Cảng hàng không Nội Bài và Gia Bình, đường giao thông Vành đai 4, cao tốc rộng 120m, QL1A.., Cảng cạn, hệ thống logictic liên hoàn đồng bộ là điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp đầu tư phát triển công nghiệp hỗ trợ; các khu, cụm công nghiệp tập trung được đầu tư đồng bộ phục vụ nhu cầu mặt bằng sản xuất công nghiệp.

Tạo ra nhu cầu cao về sản phẩm dịch vụ phục vụ đời sống, hỗ trợ hoạt động sản xuất như: suất ăn công nghiệp, nhà ở cho người lao động, vận chuyển người và hàng hóa, khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe người lao động, đo kiểm tra môi trường lao động, quan trắc và xử lý môi trường …

Chính quyền luôn đồng hành cùng doanh nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người lao động tiếp cận nhanh Pháp lý đầu tư, công nghệ sản xuất, trình độ quản lý hiện đại; Một số doanh nghiệp FDI có chính sách phát triển chuỗi cung ứng từ doanh nghiệp nước sở tại như Samsung đã triển khai các biện pháp hỗ trợ cho doanh nghiệp cung ứng tiềm năng trong nước cải tiến kỹ thuật, nâng cao năng lực.

Đồng thời, tạo ra tác động lan tỏa trong thu hút đầu tư; xây dựng hình ảnh và thương hiệu doanh nghiệp Việt Nam, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và của tỉnh Bắc Ninh.

Đối với hạn chế, thách thức, trong quá trình triển khai các hoạt động phát triển công nghiệp hỗ trợ chưa có cơ quan đầu mối chủ trì theo dõi, thu thập dữ liệu để đánh giá và dự báo tình hình nhằm tham mưu giải quyết từ tổng thể đến chi tiết các hoạt động. Vấn đề chung đối với doanh nghiệp Việt Nam là khả năng đổi mới sáng tạo và mức độ nhạy bén, nắm bắt thị trường có xu hướng cải thiện chậm.

Năng lực tài chính của doanh nghiệp cũng như năng lực quản trị, phát triển công nghệ, mua hàng, vận chuyển bên trong và bên ngoài doanh nghiệp, sản xuất, marketing và phân phối, dịch vụ sau bán hàng còn nhiều hạn chế.

Doanh nghiệp Việt Nam cần có sự hỗ trợ về nghiên cứu công nghệ và phát triển sản phẩm nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp đủ tiêu chuẩn tham gia chuỗi giá trị sản phẩm công nghiệp hoàn chỉnh của các tập đoàn lớn, đa quốc gia.

Tiêu chí lựa chọn nhà cung cấp mới: Cạnh tranh hơn so với các nhà cung cấp hiện có về chất lượng, giá thành và tiến độ giao hàng; Khi nhà cung cấp hiện có không đáp ứng được yêu cầu; Nhà cung cấp hiện có không đáp ứng được sản lượng hoặc cần tăng thêm nhà cung cấp; Khi chuyển sang mua hàng trực tiếp;

Tiêu chuẩn đối với nhà cung cấp: nhà cung cấp mới sẽ được đánh giá trên các mặt: Công nghệ, Chất lượng, Năng lực đáp ứng, Giao hàng, Giá cả, Môi trường, Tài chính và Tuân thủ pháp luật;

Mối liên kết giữa các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ thiếu chặt chẽ, ảnh hưởng đến sự phát triển của các doanh nghiệp trong nước; Vai trò kết nối của các hiệp hội doanh nghiệp chưa cao đặc biệt là đối với doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ; Các doanh nghiệp chưa tạo được cộng đồng, hệ sinh thái đủ mạnh để hỗ trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất và cung ứng.

Sự phát triển của các dịch vụ thời gian vừa qua vẫn “ăn đong”, thiếu chiến lược. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chỉ chú trọng đến doanh thu ngắn hạn, chưa thực sự chú trọng đến phát triển có chiều sâu, nâng cao chất lượng dịch vụ.

Như vậy, qua tổng kết kinh nghiệm của các nước đang phát triển, quá trình phát triển công nghiệp hỗ trợ thường trải qua một số khó khăn: Về đầu vào, trong nước không có nguồn nguyên vật liệu, doanh nghiệp cung ứng nguyên vật liệu nên phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu. Về đầu ra, còn chưa có nhiều doanh nghiệp đáp ứng các tiêu chí của từng sản phẩm để cung ứng cho doanh nghiệp FDI, đặc biệt do doanh nghiệp nội địa chưa đủ bản lĩnh để nắm bắt, đầu tư, chuyển giao công nghệ để sẵn sàng sx sản phẩm và không biết cung ứng cho đơn vị nào để đảm bảo cho dự án khi được đầu tư.

Ngoài ra, trong nước nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng được các khâu từ đầu vào tới từng công đoạn như R&D, kiểm nghiệm, kiểm định, sx đại trà, kết nối chuỗi cung cung ứng còn rất thiếu và không đáp ứng được về trình độ và nguồn tài chính.

Từ kết quả phát triển công nghiệp tỉnh Bắc Ninh thời gian qua, có thể đánh giá ngành công nghiệp hỗ trợ của Bắc Ninh đã đạt tới giai đoạn 2 khi tỷ lệ nội địa hóa đã tăng lên và đang bước vào giai đoạn 3 - sản xuất thay thế nhập khẩu. Do đó, tỉnh Bắc Ninh cần nắm bắt cơ hội để thực sự trở thành trung tâm phát triển công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ.

PV: Để thu hút đầu tư công nghiệp hỗ trợ hiệu quả, thực chất và chất lượng, tỉnh Bắc Ninh sẽ triển khai những giải pháp như thế nào trong thời gian tới? Tỉnh mong muốn được hỗ trợ gì từ Trung ương và có khuyến nghị như thế nào đối với doanh nghiệp?

Ông Hoàng Anh Tuấn: Tỉnh Bắc Ninh đặt mục tiêu tăng trưởng GRDP giai đoạn 2026 - 2030 đạt 11-12%/năm trong đó công nghiệp tiếp tục là động lực phát triển kinh tế xã hội. Một số ngành công nghiệp mới như: Sản xuất chất bán dẫn và chip bán dẫn, robot, công nghiệp môi trường, công nghiệp năng lượng tái tạo, vật liệu mới, AI, công nghệ thông tin, dược phẩm, y tế, công nghiệp hàng không…. Đưa Bắc Ninh trở thành một trung tâm sản xuất chất bán dẫn, công nghiệp hỗ trợ, trí tuệ nhân tạo của miền Bắc. Đẩy mạnh chuyển đổi số - chuyển đổi xanh trong công nghiệp hướng tới phá triển bền vững với quan điểm “1 không, 2 ít, 3 cao: (Không ô nhiễm, sử dụng ít đất, ít lao động, công nghệ cao, suất vốn cao, hiệu quả kinh tế cao) và 4 “sẵn sàng” (mặt bằng, nhân lực, cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ nhà đầu tư) để hướng tới mô hình “Hệ sinh thái công nghiệp” bền vững có sự liên kết, tham gia của doanh nghiệp trong nước; phát triển nguồn nhân lực trong công nghiệp.

Để đạt được những mục tiêu này, cùng với nỗ lực của địa phương và doanh nghiệp, Bắc Ninh đề xuất cần sớm có Luật về phát triển công nghiệp làm cơ sở pháp lý triển khai các hoạt động phát triển công nghiệp và công nghiệp. Cần nghiên cứu Ban hành chính sách nhằm ưu tiên phát triển công nghiệp hỗ trợ tại địa phương có lợi thế phát triển công nghiệp (top 10), định hướng và có chương trình phát triển sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trọng điểm, triển khai tới các địa phương có lợi thể phát triển công nghiệp để có Kế hoạch thu hút đầu tư, phát triển sản phẩm một cách trọng tâm hình thành cụm liên kết ngành. Tránh thu hút đầu tư dàn trải, thiếu liên kết.

Đồng thời, đề xuất hình thành trung tâm phát triển công nghiệp hỗ trợ tại các địa phương có lợi thế phát triển công nghiệp nhằm hình thành hệ sinh thái phát triển công nghiệp, cung cấp các dịch vụ tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật như: R&D, kiểm thử… hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, hỗ trợ tài chính. Các cơ quan nghiên cứu, cơ quan nghiên cứu chính sách, hội đồng khoa học thúc đẩy công tác đánh giá, định hướng, dự báo tình hình phát triển công nghiệp, công nghiệp hỗ trợ để các ngành và địa phương xây dựng kế hoạch phát triển công nghiệp hỗ trợ phù hợp với chiến lược, quy hoạch tổng thể quốc gian, Quy hoạch vùng.

Bên cạnh đó, cần tập trung đào tạo nhân lực thích ứng với nhu cầu trước mắt và lâu dài: nghiên cứu và thiết kế, kiểm nghiệm, thử nghiệm, ứng dụng, vận hành trong công đoạn nào? Số lượng dự kiến của sản phẩm ra sao? Xác định đối tượng doanh nghiệp nào phải đầu tư để tham gia vào?

Cuối cùng, cần kết nối hỗ trợ đầu ra của sản phẩm thế mạnh của địa phương, nghiên cứu cơ chế yêu cầu các dự án FDI phải có chính sách, kế hoạch phát triển chuỗi cung ứng nội địa để kết nối với doanh nghiệp kinh tế tư nhân của Việt Nam.

Xin trân trọng cảm ơn ông!