Trong những năm qua, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh Thái Bình luôn đạt mức tăng trưởng khá, đặc biệt trong ba năm gần đây, mặc dù tình hình kinh tế có nhiều khó khăn, đặc biệt là ảnh hưởng dịch bệnh Covid-19 nhưng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh tiếp tục duy trì tăng trưởng khá.
Cụ thể, năm 2021 tăng trưởng ở mức 23,9%, năm 2022 đạt được mức 13,5%. Sang đến năm 2023 có thể nói là một năm rất nhiều khó khăn đối với hoạt động xuất khẩu của cả nước nói chung, trong đó có Thái Bình, tuy nhiên kim ngạch xuất khẩu vẫn đạt được mức tăng trưởng khả quan. Tính trung bình trong ba năm gần đây xuất khẩu của Thái Bình đạt tăng trưởng khoảng 14,3%.
Để được có được kết quả đó, ngoài năng lực và sự chủ động của doanh nghiệp còn có những sự hỗ trợ tích cực từ phía các cơ quan nhà nước, đặc biệt trong công tác tuyên truyền, hướng dẫn doanh nghiệp để đẩy mạnh tận dụng các lợi thế từ các FTA mà Việt Nam đã ký kết.
Báo cáo của Sở Công Thương Thái Bình cho biết, ngay sau khi các Hiệp định thương mại tự do được ký kết và có hiệu lực, Sở Công Thương Thái Bình đã kịp thời tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành kế hoạch thực hiện FTA mà Việt Nam là thành viên, đặc biệt là các FTA thế hệ mới.
Trong đó Sở Công Thương tập trung vào công tác tuyên truyền, đặc biệt phối hợp với các đơn vị Cục, Vụ của Bộ Công Thương tổ chức một số hội nghị tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ cơ quan quản lý nhà nước, các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh để nắm được những thông tin, cam kết của các hiệp định. Tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn với nhiều hình thức khác nhau như biên soạn sổ tay, cẩm nang hoặc phối hợp với các cơ quan truyền thông để xây dựng các chuyên đề, chuyên mục về hội nhập kinh tế, về các FTA để người dân và doanh nghiệp cùng nắm được.
Đơn cử, ngay sau khi Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EVFTA) có hiệu lực đầu tháng 8/2020, Sở Công Thương tỉnh Thái Bình đã chủ trì, phối hợp với các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2571/QĐ-UBND ngày 28/8/2020 về việc ban hành kế hoạch thực hiện Hiệp định EVFTA. Đồng thời, ban hành nhiều văn bản giới thiệu đến doanh nghiệp các cơ chế hạn ngạch, ưu đãi thuế quan, quy tắc xuất xứ hàng hóa, quy định về thuế, thủ tục xuất nhập khẩu,… của thị trường EU.
"Có thể nói công tác tuyên truyền về các FTA đã góp phần không nhỏ vào nâng cao nhận thức của doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh và cũng góp phần vào thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của tỉnh Thái Bình trong thời gian vừa qua", bà Tô Thị Hương Lan chia sẻ.
Bên cạnh công tác tuyên truyền, Sở cũng tham mưu xây dựng Đề án đẩy mạnh xuất khẩu của tỉnh đã được UBND tỉnh ban hành năm 2022; làm đầu mối tham mưu Ủy ban nhân tỉnh tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số vào các hoạt động sản xuất kinh doanh để nâng cao năng lực cũng như quy mô sản xuất hàng hóa, đặc biệt là các mặt hàng chủ lực của tỉnh.
Cùng với đó, công tác cải cách thủ tục hành chính, hỗ trợ đào tạo nhân lực, xúc tiến thương mại và thu hút đầu tư kinh doanh cũng được Sở tăng cường, hỗ trợ doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh nhằm tận dụng hiệu quả những cơ hội từ các FTA.
Sở Công Thương Thái Bình được Bộ Công Thương thành lập Phòng Quản lý xuất nhập khẩu khu vực Thái Bình để thực hiện các thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa ưu đãi cho các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh và một số doanh nghiệp xung quanh một cách thuận lợi nhất phục vụ việc xuất khẩu hàng hóa.
Chia sẻ về quá trình thực thi các FTA và hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp tại dịa phương, bà Tô Thị Hương Lan - Phó Giám đốc Sở Công Thương Thái Bình cho biết: Hiệu quả thực thi các FTA thể hiện rõ nhất ở việc doanh nghiệp tận dụng được ưu đãi từ các FTA mang lại.
Những nỗ lực của cơ quan quản lý nhà nước, cùng sự chủ động của chính doanh nghiệp đã mang lại “trái ngọt”. Chính nhờ việc nắm bắt thông tin về các FTA, doanh nghiệp tỉnh Thái Bình chuẩn bị trước cho mình lộ trình hội nhập, sẵn sàng đầu tư đổi mới để kịp thời tiếp cận và tận dụng các ưu đãi về thuế quan khi những Hiệp định này được ký kết, qua đó đẩy mạnh sản xuất, tăng doanh thu.
Đối với các hàng hóa xuất khẩu sang thị trường mà Việt Nam đã ký các FTA, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Thái Bình được tạo điều kiện, hướng dẫn cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) để hưởng ưu đãi về thuế quan, qua đó tăng sức cạnh tranh của hàng hóa của tỉnh tại những thị trường này. Chỉ tính riêng năm 2020, Phòng Quản lý xuất nhập khẩu khu vực Thái Bình đã cấp 18.000 C/O ưu đãi các loại cho hàng hóa xuất khẩu trên địa bàn, chủ yếu đi các thị trường chính là ASEAN, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Australia, New Zealand,...
Nhìn chung việc tận dụng ưu đãi thuế quan từ các FTA mà Việt Nam đã ký kết của các doanh nghiệp Thái Bình tương đối thuận lợi. Thống kê sơ bộ cho thấy, tỷ lệ tận dụng của các FTA trên địa bàn tỉnh hiện nay tính theo kim ngạch xuất khẩu chiếm khoảng trên dưới 40% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của tỉnh.
Về cơ cấu hàng xuất khẩu chủ yếu hiện nay của tỉnh, hàng dệt may, xơ sợi chiếm tổng kim ngạch khoảng 60%, bên cạnh đó là giày da, thủy hải sản… Các mặt hàng hầu hết đều đã đáp ứng được các tiêu chí xuất xứ quy định trong các hiệp định và cũng tận dụng được các ưu đãi mà Hiệp định mang lại, đặc biệt là Hiệp định EVFTA. Chúng tôi cũng đã hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp xuất khẩu sang Nhật Bản tận dụng được các ưu đãi thuế quan do trước đây nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được các quy định trong Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện ASEAN - Nhật Bản (AJCEP) hay Hiệp định Đối tác Kinh tế Việt Nam - Nhật Bản (VJEPA).
Bên cạnh đó, còn một số các mặt hàng khác là sản phẩm từ nhựa, sản phẩm kim loại, thủ công mỹ nghệ, nông sản, thực phẩm… cũng đã đáp ứng được các quy tắc xuất xứ trong các hiệp định và các doanh nghiệp đã khai thác được các ưu đãi.
Bà Tô Thị Hương Lan, Phó Giám đốc Sở Công Thương Thái Bình
Bên cạnh đó, Thái Bình cũng đẩy mạnh các hoạt động khác như hỗ trợ doanh nghiệp tham gia các chương trình xúc tiến xuất khẩu, đặc biệt với những mặt hàng xuất khẩu hoặc các thị trường còn nhiều dư địa nhiều tiềm năng như sứ dân dụng, mặt hàng thủy sản, các sản phẩm từ kim loại hay sản phẩm từ linh kiện điện tử. Hỗ trợ các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh và chiến lược kinh doanh để mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm để đáp ứng các quy tắc xuất xứ và đẩy mạnh xuất khẩu...
Câu chuyện thực tế
Trong quá trình thực thi các FTA trên địa bàn tỉnh Thái Bình thời gian qua, có một số khó khăn, hạn chế do doanh nghiệp chưa khai thác được các ưu đãi của các Hiệp định FTA. Điều này chủ yếu xảy ra đối với hàng may mặc khi chưa đáp ứng được các tiêu chí theo quy định từ các hiệp định như CPTPP, UKVFTA hay EVFTA khi các hiệp định này yêu cầu nguồn nguyên liệu phải có xuất xứ từ nội khối, đặc biệt là CPTPP yêu cầu xuất xứ từ sợi, trong khi đó nguyên liệu dệt may của các doanh nghiệp chủ yếu nhập khẩu từ ngoại khối nên chưa đáp ứng được các quy tắc xuất xứ ở trong hiệp định.
Nhằm tháo gỡ khó khăn đó, các cơ quan quản lý nhà nước đã tập trung tổ chức tập huấn và hướng dẫn để doanh nghiệp hiểu đúng và nắm được quy định trong các hiệp định.
Cho đến nay nhiều doanh nghiệp dệt may trên địa bàn tỉnh đã có sự chuyển hướng đến các nguồn nguyên liệu trong khối để đáp ứng được các tiêu chí xuất xứ trong hiệp định và tận dụng tối đa các ưu đãi thuế quan mà các hiệp định mang lại.
Trong thời gian tới, để tận dụng các FTA đẩy mạnh sản xuất và xuất khẩu, Sở Công Thương Thái Bình sẽ tiếp tục thực hiện các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng lực cũng như quy mô sản xuất và hỗ trợ thúc đẩy thực hiện các giải pháp đẩy mạnh xúc tiến xuất khẩu. Đặc biệt tiếp tục triển khai các kế hoạch, đề án đã ban hành như Đề án tái cơ cấu ngành công thương cũng như đẩy mạnh Đề án đẩy mạnh xuất khẩu; tiếp tục triển khai các kế hoạch triển khai thực hiện các FTA đã ban hành trong đó phát huy vai trò của Sở Công Thương là đầu mối trên địa bàn tỉnh để triển khai các FTA.
Phối hợp với các sở, ban, ngành tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh và tiếp tục thực hiện những giải pháp thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp, khu kinh tế, cụm công nghiệp, đặc biệt là đối với đầu tư nước ngoài vào các lĩnh vực, ngành nghề có ưu thế để tận dụng các FTA đẩy mạnh xuất khẩu.
Sở tiếp tục tập trung vào hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn tập huấn cho doanh nghiệp tận dụng cũng như nắm bắt các cơ hội từ các FTA, quy tắc xuất xứ theo các ngành hàng để các doanh nghiệp hiểu rõ và thực hiện được đúng các quy tắc xuất xứ, qua đó sẽ chủ động được trong chiến lược sản xuất kinh doanh của mình.
Đối với giải pháp về cải cách thủ tục hành chính, Sở sẽ tiếp tục hỗ trợ doanh nghiệp thông qua việc giải quyết nhanh gọn các thủ tục liên quan đến chứng nhận xuất xứ, các thủ tục khác liên quan đến xuất khẩu, để giúp doanh nghiệp sớm hoàn thiện bộ chứng từ xuất khẩu thực hiện xuất khẩu các lô hàng.
“Cùng với sự hỗ trợ của Bộ Công Thương, đặc biệt là các đơn vị Cục, Vụ phối hợp trực tiếp triển khai các Hiệp định FTA một cách hiệu quả hơn và chất lượng hơn, trong thời gian tới tỉnh Thái Bình sẽ có những định hướng, căn cứ vào thực tiễn của tỉnh để có những giải pháp thu hút đầu tư đối với các lĩnh vực, ngành nghề phù hợp với địa phương và đặc biệt tận dụng được cơ hội từ các FTA”, bà Tô Thị Hương Lan cho biết.
Bài: Thanh Hà (ghi) Ảnh bìa và Thiết kế: Duy Kiên - Hoàng Phương
