PCI và niềm tin vào môi trường kinh doanh

Bức tranh PCI 2017 nhiều khởi sắc

Phát biểu khai mạc tại Lễ Công bố chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh CPI 2017, ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch Phòng Thương mại Công nghiệp Việt Nam (VCCI), trưởng ban Chỉ đạo PCI cho biết, bức tranh PCI 2017 đã có nhiều khởi sắc. Điểm số PCI bình quân cao nhất kể từ giai đoạn khởi đầu của báo cáo PCI từ năm 2005 đến nay, và gần như tất cả các tỉnh đều tăng điểm số của mình.

“Điều này, phản ánh rõ ràng môi trường kinh doanh ở các địa phương đã có những cải thiện rất ấn tượng dưới sự điều hành của Chính phủ, của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc. Hành trình truyền lửa về các địa phương đã mang lại kết quả tích cực”, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

Theo ông Vũ Tiến Lộc, ở cấp độ quốc gia, những chỉ số phản ánh về chi phí không chính thức và thủ tục hành chính đã được cải thiện, phản ánh rõ ràng những kết quả tích cực trong công tác nỗ lực phòng chống tham nhũng và cải cách thủ tục hành chính mà Đảng và Nhà nước đang thực hiện.

"Niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào môi trường kinh doanh đang được khơi dậy: 52% số doanh nghiệp tư nhân trong nước và 60% doanh nghiệp FDI tham gia điều tra PCI năm 2017 cho biết họ dự định tăng quy mô hoạt động trong hai năm tới. Đây là chỉ số niềm tin cao nhất của cộng đồng kinh doanh kể từ năm 2011 trở lại đây", ông Vũ Tiến Lộc cho biết.

Đáng chú ý, trong hành trình cải thiện môi trường kinh doanh, các tỉnh thuộc nhóm cuối bảng xếp hạng đã có nhiều bứt phá, rút ngắn một cách ngoạn mục khoảng cách với các tỉnh/thành phố thuộc nhóm tiên phong như: Hà Nội, Tp. Hồ Chí Minh, Đà Nẵng, Hải Phòng, Cần Thơ.

Bên cạnh đó, điều tra PCI 2017 cũng ghi nhận sự cải thiện chất lượng điều hành rất ấn tượng của chính quyền các địa phương trên cả nước. So với những năm trước các chính sách trong quản lý, điều hành đã giải quyết kịp thời hơn các khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp.

“Cải thiện tích cực là xu hướng chủ đạo trong môi trường kinh doanh của Việt Nam năm vừa qua. Các địa phương đang tích cực vào cuộc, thực hiện các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, chủ động áp dụng thực tiễn, kinh nghiệm tốt của những tỉnh dẫn đầu trong cải cách thủ tục hành chính để cải thiện môi trường kinh doanh của mình”, ông Vũ Tiến Lộc nhấn mạnh.

Cùng quan điểm trên, GS.TS Edmund Malesky, Đại học Duke, Hoa Kỳ, trưởng nhóm nghiên cứu PCI nhận định, các doanh nghiệp FDI đánh giá môi trường kinh doanh tại Việt Nam tích cực hơn trong năm 2017. Thời gian cần thiết để hoàn tất các thủ tục cấp phép đầu tư đã cải thiện đáng kể.

“Những gánh nặng thủ tục giai đoạn hậu đăng ký đối với doanh nghiệp FDI, như bảo hiểm xã hội, thuế, lao động, cũng đã được giảm bớt so với những năm trước đó. Việc chi trả chi phí không chính thức, tình trạng nhũng nhiễu đã giảm đáng kể so với trước đây”, ông Edmund Malesky vui mừng cho biết.

Những mảng tối trong môi trường kinh doanh

Bên cạnh những thông tin tích cực, báo cáo PCI cũng chỉ rõ những điểm tối trong môi trường kinh doanh tại Việt Nam. Cụ thể là tính minh bạch của môi trường kinh doanh còn chưa cao, thiết chế pháp lý, hệ thống giải quyết tranh chấp cho doanh nghiệp chưa tốt, chất lượng nguồn nhân lực chưa đáp ứng được yêu cầu...

Theo đánh giá của ông Vũ Tiến Lộc, điểm số PCI trung vị có được cải thiện, dù đang có sự chững lại của các ngôi sao thuộc nhóm tiên phong với điểm số chỉ quẩn quanh ở mức 70/100. Điều này cho thấy cải cách cần có thêm những động lực mới, đặc biệt là cải cách thủ tục hành chính ở cấp các bộ ngành Trung ương.

"Theo hướng này, yêu cầu cải cách cắt giảm bắt buộc tối thiểu 30-50% thủ tục hành chính và các điều kiện kinh doanh trong năm 2018 của tất cả các bộ ngành theo nghị quyết của Chính phủ sẽ là một giải pháp quan trọng", ông Lộc phát biểu.

Đặc biệt, báo cáo PCI 2017 cũng cho biết một thực trạng đáng lưu ý. Đó là doanh nghiệp phải chi tiền bảo kê để được “yên ổn làm ăn”. Thậm chí, báo cáo PCI còn cho rằng, nỗi lo về an ninh trật tự của doanh nghiệp là xu hướng nổi bật được ghi nhận được năm vừa qua.

Kết quả điều tra năm 2017 cho thấy, 14,5% doanh nghiệp cho biết họ bị trộm cắp hoặc đột nhập trong năm vừa qua. Trung bình giá trị tài sản bị mất là khoảng 15 triệu đồng (667 USD), một số doanh nghiệp bị mất mát tài sản có giá trị lên đến trên 500 triệu đồng (22.000 USD)...

“Một hiệu ứng lo ngại của việc Việt Nam được xếp vào nhóm nước có thu nhập trung bình đó là đô thị hóa và tăng trưởng nhanh, cùng với đó là sự bất bình đẳng ngày càng gia tăng, có thể kéo theo sự gia tăng của tình trạng tội phạm, đặc biệt là các vụ trộm, cắp. Những mối lo ngại này đã ảnh hưởng nhiều đến các doanh nghiệp”, báo cáo PCI nhận định.

Thông tin đáng chú ý tiếp theo từ báo cáo PCI là số lượng doanh nghiệp tư nhân đang nhỏ đi dù số lượng doanh nghiệp thành lập mới gia tăng. Hội chứng thiếu vắng các doanh nghiệp cỡ vừa chưa được khắc phục. “Sau 30 năm đổi mới, Việt Nam vẫn chưa có được một thế hệ các nhà công nghiệp ngang tầm thế giới”, báo cáo PCI chỉ rõ.

Với mong muốn, Việt Nam tiếp tục đà tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và sự thịnh vượng trong năm 2018, các chuyên gia trong và ngoài nước cũng như các doanh nghiệp khuyến nghị: chính quyền các cấp tiếp tục duy trì đà cải cách môi trường kinh doanh của năm 2017 trong thời gian tới, cụ thể trong một số lĩnh vực như thuế, hải quan, kiểm tra chuyên ngành, bảo hiểm xã hội, phòng cháy chữa cháy…

“Việt Nam cần có chiến lược và chính sách hiệu quả để nâng cao chất lượng lao động, nhất là nhân lực trình độ cao, nhóm lao động mà các doanh nghiệp hiện gặp nhiều khó khăn trong tuyển dụng”, ông Edmund Malesky kỳ vọng.

Chia sẻ tại Lễ công bố, ông Daniel Kritenbrink - Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho biết: “Báo cáo PCI có tác động to lớn trong việc thúc đẩy tính minh bạch và cải thiện chất lượng điều hành kinh tế tại Việt Nam và điều này góp phần quan trọng vào việc tăng cường các cơ hội đầu tư và thương mại tại Việt Nam. Chúng tôi mong đợi Việt Nam tiếp tục đà tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và sự thịnh vượng trong những năm tới.”