Đây là lần đầu tiên Diễn đàn được tổ chức nhằm xác định các nhu cầu của quốc gia, địa phương và kêu gọi tiềm năng phát triển từ cộng đồng cho việc thực hiện các hoạt động ưu tiên để thúc đẩy thương mại qua biên giới. Diễn đàn được tổ chức cũng nằm trong mục tiêu xây dựng chiến lược đầu tư quốc gia, mà trong đó thương mại biên giới được coi là lĩnh vực ưu tiên tiềm năng.Tham dự diễn đàn có đại diện các đối tác phát triển quốc tế, đại diện các Bộ, ngành Trung ương, đại diện lãnh đạo các địa phương có đường biên giới với các nước láng giềng.
Từ những gợi mở về vai trò của thương mại qua biên giới…
Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú phát biểu khai mạc Diễn đànPhát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú cho biết, thương mại qua biên giới của Việt Nam không chỉ bó hẹp trong phạm vi khu vực biên giới, mà đã trở thành hoạt động thương mại giữa hai quốc gia, khu vực và quốc tế. Vì vậy, các cửa khẩu biên giới đất liền đã trở thành những “cửa ngõ” và “cây cầu” trung chuyển hàng hóa giữa các nước có chung biên giới, các nước láng giềng, khu vực cũng như các nước khác trên thế giới. Cụ thể, hoạt động thương mại qua biên giới đã khai thác được mối quan hệ và tận dụng được nguồn nguyên liệu phục vụ sản xuất của các tỉnh biên giới, góp phần đẩy mạnh quan hệ thương mại qua biên giới với các nước có chung biên giới phát triển; Khuyến khích các loại hình doanh nghiệp thực hiện hoạt động thương mại qua biên giới, quyền kinh doanh xuất nhập khẩu qua biên giới ngày càng mở rộng đối với tất cả các loại sản phẩm, hàng hoá trừ các hàng hoá thuộc Danh mục mặt hàng cấm xuất nhập khẩu; Chính sách này đã có tác động tích cực đến hoạt động xuất nhập khẩu qua biên giới, đã thu hút được mọi thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tham gia. Cùng với những cơ chế đặc thù của hoạt động thương mại qua biên giới đã khuyến khích các doanh nghiệp vừa và nhỏ với khả năng, nguồn lực hạn chế vẫn có thể tham gia vào hoạt động thương mại qua biên giới với các nước láng giềng….
Đánh giá cao tầm quan trọng của thương mại qua biên giới của Việt Nam, ông Tomoyuki Kimura, Giám đốc quốc gia của Ngân hàng phát triển châu Á tại Việt Nam nhấn mạnh, những thành tựu của thương mại qua biên giới trong thời gian qua đã góp phần cải thiện mức sống cho người nghèo và nhóm đồng bào dân tộc thiểu số vùng sâu vùng xa của Việt Nam. Đặc biệt, kim ngạch thương mại qua biên giới của Việt Nam với các quốc gia láng giềng ngày càng tăng trong vòng 15 năm qua, dự kiến 13 tỷ USD trong năm 2013. Trong đó, kim ngạch thương mại qua biên giới với Việt Nam chiếm 71% tổng thương mại song phương với Campuchia, 90% tổng kim ngạch song phương với Lào và 21% với Trung Quốc.
Trong thời gian qua, Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) thông qua các khoản vốn vay, hỗ trợ kỹ thuật để giúp Việt Nam cải thiện được điều kiện kết nối với các quốc gia láng giềng thông qua các cửa khẩu biên giới cũng như xây dựng các trung tâm kinh tế ở tiểu vùng và nâng cấp các hạ tầng ở khu vực cửa khẩu và cải thiện các thủ tục hải quan như kiểm dịch động thực vật và thông qua các cửa khẩu, đường mòn lối mở qua biên giới. Gần đây, ADB đã hỗ trợ cho Việt Nam và Trung Quốc trong việc tiến hành các nghiên cứu khả thi trong việc xây dựng khu kinh tế cửa khẩu. Và những khu này sẽ thúc đẩy thương mại song phương tiểu vùng.
Tại Diễn đàn, ông Hoàng Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thương mại biên giới và miền núi (Bộ Công Thương) giới thiệu chi tiết tới các đối tác phát triển về đặc điểm của hoạt động thương mại qua biên giới của Việt Nam, đồng thời đề xuất 7 ý tưởng dự án phát triển thương mại qua biên giới trong thời gian tới. Các ý tưởng dự án gồm: cải thiện cửa khẩu biên giới Việt Nam - Trung Quốc, Việt Nam - Lào, Việt Nam - Campuchia; Xây dựng các Khu hợp tác kinh tế qua biên giới Việt -Trung, Xây dựng và phát triển chợ biên giới Việt Nam - Lào và Việt Nam - Campuchia; Cải thiện các tuyến đường giao thông kết nối cửa khẩu; Tăng cường các thỏa thuận thương mại qua biên giới song phương/đa phương và các nước láng giềng; Cải thiện cơ chế chính sách, quy hoạch chiến lược phát triển thương mại qua biên giới; Tăng cường năng lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong hoạt động thương mại qua biên giới.
Về phần mình, đại diện lãnh đạo các địa phương đã giới thiệu cụ thể tác động của hoạt động thương mại qua biên giới tới việc phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo tại địa phương mình. Đồng thời, các địa phương của đề xuất các nhóm dự án cụ thể kêu gọi nguồn vốn tài trợ. Những nhóm dự án tập trung vào cải thiện đường giao thông; xây dựng chợ trung tâm thương mại, biên giới; nhóm dự án vệ sinh môi trường, thu gom xử lý nước thải, nhóm dự án quy hoạch liên quan đến hoạt động thương mại qua biên giới…
… Đến các ý tưởng hợp tác phát triển của các đối tác quốc tế
Ông Tomoyuki Kimura, Giám đốc Quốc gia ngân hàng phát triển châu Á tại Việt Nam (ADB), nhấn mạnh tầm quan trọng cuả hoạt động thương mại qua biên giới của Việt Nam.Ông
Tomoyuki nhận định, hiện nay việc phát triển thương mại qua biên giới đang còn nhiều hạn chế như về đường giao thông, hạ
tầng tại các khu vực cửa khẩu, việc quản lý, điều phối giữa các địa phương chưa
chặt chẽ… Để giải quyết được những điều này cần có sự phối hợp chung giữa các
ngành, các cấp và các bên có liên quan.
Điều quan trọng là cần giải quyết được cả những bất cập hạ tầng cứng và
hạ tầng mềm và đồng thời đánh giá được tầm quan trọng của việc hợp tác của các
đối tác phát triển quốc tế. Về phía các
doanh nghiệp Việt Nam cần được nâng cao năng lực của mình để sản xuất ra được
các sản phẩm có giá trị. Tầm quan trọng , nỗ lực của Chính phủ được điều phối một cách chặt chẽ giữa các đối tác phát triển
để hỗ trợ thương mại qua biên giới. Tri thức của các đối tác phát triển sẽ được
sử dụng hiệu quả nhất nếu thấy được các cam kết cao và tinh thần làm chủ cao của cấp Chính phủ và năng lực
thực hiện tốt.
Đồng thời, đại
diện cho ADB, ông Tomoyuki nhấn mạnh sự cam kết của ADB sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Chính phủ, chính
quyền địa phương, các đối tác phát triển,
để đạt được những kết quả tốt hơn nữa trong thương mại qua biên giới củaViệt
Nam.
Đại diện ngân hàng Eximbank Hàn Quốc là một trong những ngân hàng có hỗ trợ rất lớn cho Việt Nam trong chương trình Sông Mê Kông mở rộng cho biết, từ diễn đàn này đã cho thấy rõ tầm quan trọng của hoạt động thương mại qua biên giới trong phát triển kinh tế của Việt Nam. Đây cũng là một vấn đề mà Eximbank Hàn Quốc sẽ đề xuất lưu ý trong thời gian tới. Ông Hirotsugu Terado, Tùy viên nghiên cứu, Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam cho biết, chương trình này gợi rất nhiều suy nghĩ trong việc hỗ trợ của Nhật Bản cho hội nhập ASEAN trong đó có hỗ trợ kết nối với ASEAN và hành lang kinh tế Đông – Tây và gợi . Ông cũng gợi ý, cần có sự hội nhập nhiều hơn nữa của tất cả các bên để phát triển hơn nữa kinh tế biên mậu. Nhật Bản sẽ lưu ý vấn đề này trong việc hỗ phát triển bền vững của ASEAN và Việt Nam thời gian tới.
Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Cẩm Tú khẳng định, để
có thể thực hiện một cách có hiệu quả các dự án thuộc lĩnh vực ưu tiên của
thương mại qua biên giới, Bộ Công Thương sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành
có liên quan tích cực triển khai nghiên cứu xây dựng các dự án có sự gắn kết với
nhau trong một chương trình tổng thể chung, nhất quán. Đồng thời, Bộ Công
Thương ghi nhận và tiếp thu đầy đủ kết quả của Diễn đàn này, tiếp tục nghiên cứu,
phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, UBND các tỉnh có liên quan, tham mưu Thủ
tướng Chính phủ có giải pháp để thực hiện có hiệu quả hơn công tác phát triển
thương mại qua biên giới trong giai đoạn tới. Trong thời gian tới, Bộ Công
Thương sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các đối tác phát triển quốc tế song
phương và đa phương để cùng với các Bộ, ngành, UBND các tỉnh xây dựng các cửa
khẩu biên giới trở thành những trung tâm trung chuyển hàng hóa và dịch vụ, mang
lại thịnh vượng cho đồng bào các dân tộc miền núi, vùng sâu, vùng xa.
