Bám sát 4 chính sách đã được Chính phủ cơ bản nhất trí
Tại Phiên họp thẩm tra sơ bộ về dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) diễn ra sáng nay 8/4/2025, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) gồm 12 chương, 73 điều (giảm 20 điều, tương ứng với hơn 20% số điều so với Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008).
Dự án đã bám sát 4 chính sách đã được Chính phủ cơ bản nhất trí, cụ thể: Thúc đẩy phát triển và xã hội hóa ứng dụng năng lượng nguyên tử; bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn và an ninh hạt nhân, phân cấp trong công tác quản lý Nhà nước; tạo thuận lợi cho hoạt động thanh sát hạt nhân; quản lý chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng; ứng phó sự cố bức xạ, sự cố hạt nhân; trách nhiệm dân sự đối với thiệt hại hạt nhân.
Dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) được Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Theo đó, Bộ đã thành lập Ban soạn thảo, Tổ biên tập dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) với sự tham gia của đại diện các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương, địa phương và các chuyên gia, nhà khoa học.
Theo kế hoạch ban đầu, dự án Luật này sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến ở kỳ họp thứ 9 và thông qua ở kỳ họp thứ 10. Cho đến thời điểm này, nội dung của dự thảo Luật có thể trình Quốc hội xem xét thông qua trong một kỳ họp. Tuy nhiên, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, thời gian đăng tải công khai lấy ý kiến đối với Dự thảo Luật và Tờ trình ít nhất là 60 ngày nhưng đến nay chưa đủ 60 ngày theo quy định (từ ngày 17/2/2025).
Để kịp tiến độ được giao, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cũng cho biết, Chính phủ trình Quốc hội xem xét cho phép trình dự án Luật năng lượng nguyên tử (sửa đổi) để thẩm tra. Chính phủ tiếp tục giao Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát, hoàn thiện Dự thảo Luật và trình Quốc hội bổ sung đối với các ý kiến góp ý nhận được cho đến ngày 17/4/2025 (nếu có) để bảo đảm thời gian đăng tải theo quy định.
Nâng cao năng lực trong nước nội địa hoá thiết bị điện hạt nhân
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Vương Quốc Thắng cho biết, Thường trực Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) như đề xuất của Chính phủ.
Ngoài ra, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường lưu ý, nhấn mạnh thêm các quan điểm và yêu cầu khi sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử bao gồm:
(1) Thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, đặc biệt là chủ trương của Đảng về tăng cường tiềm lực khoa học, công nghệ của đất nước, từng bước làm chủ công nghệ điện hạt nhân; đào tạo nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ chuyên gia đầu ngành, gắn với chương trình tổng thể phát triển ứng dụng năng lượng nguyên tử và điện hạt nhân; nâng cao năng lực trong nước nội địa hoá thiết bị điện hạt nhân;
(2) Xây dựng hoàn thiện, bảo đảm đồng bộ, thống nhất các quy định trong hệ thống pháp luật về năng lượng nguyên tử; Rà soát, ban hành kịp thời số lượng lớn các văn bản pháp quy, hướng dẫn thi hành luật;
(3) Thực hiện cải cách theo hướng hiệu lực, hiệu quả, phân cấp, phân định rõ chức năng, nhiệm vụ;
(4) Phát triển bền vững ứng dụng năng lượng nguyên tử; thực hiện cam kết, nghĩa vụ quốc tế của Việt Nam;
(5) Đảm bảo cụ thể hóa đầy đủ 4 chính sách xây dựng dự án Luật theo đề nghị xây dựng Luật đã được Quốc hội thông qua;
(6) Thực hiện nghiêm quy định 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Ban chấp hành trung ương đảng về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác xây dựng pháp luật;
(7) Quán triệt chủ trương, tinh thần đổi mới trong công tác xây dựng pháp luật của Tổng Bí thư tại phát biểu khai mạc kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV, công thư số 15 và 17 của Chủ tịch Quốc hội.
Thể chế hóa triệt để Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia
Về việc thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, về cơ bản dự thảo Luật đã thể chế hóa và phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Bên cạnh đó, Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục rà soát, đảm bảo dự thảo Luật và các văn bản kèm theo tuân thủ đúng và đầy đủ Quy định số 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị. Ngoài ra, có ý kiến đề nghị cần nghiên cứu kỹ để thể chế hóa triệt để Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật và tính tương thích với điều ước quốc tế, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, các nội dung của dự thảo Luật cơ bản phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013; tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên; bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật.
Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát, đối chiếu các quy định của dự thảo Luật với các luật có liên quan để đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật như Luật Điều ước quốc tế, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Địa chất và Khoáng sản, Luật Điện lực, Luật Xây dựng, Luật Giá, Luật Phí và lệ phí, Luật Hóa chất (đang được sửa đổi)…; tiếp tục rà soát, tham chiếu quy định các công ước về an toàn hạt nhân, an ninh hạt nhân và không phổ biến vũ khí hạt nhân; Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC), Thỏa thuận Paris, Công ước Stockholm về chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy, Công ước Basel về kiểm soát việc vận chuyển qua biên giới các chất thải nguy hại và việc tiêu hủy chúng, đặc biệt là cam kết của Việt Nam tại các hội nghị của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu…
Về tính khả thi của dự án Luật, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản cho rằng, đa số các quy định trong dự thảo Luật có tính khả thi.
Giao Quốc hội quyết định các dự án điện hạt nhân đặc biệt quan trọng
Trong khuôn khổ Phiên họp, các đại biểu đã tập trung đóng góp ý kiến, đưa ra đề xuất vào các nội dung: Đảm bảo tính thực tiễn và khả thi của dự án Luật; vai trò, trách nhiệm quản lý Nhà nước của các cơ quan liên quan và cơ chế phối hợp giữa các bên; an toàn, an ninh cơ sở hạt nhân; ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân; đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quản lý nhà nước về năng lượng nguyên tử...
Một số ý kiến cho rằng, dự thảo Luật quy định nhiều chính sách về chiến lược ứng dụng năng lượng nguyên tử, quy hoạch phát triển, nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, xã hội hóa đầu tư và hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi và thực tiễn, các đại biểu đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, cụ thể hóa hơn các chính sách này, đặc biệt là về tổ chức thực hiện, vai trò của Hội đồng phát triển, ứng dụng năng lượng nguyên tử quốc gia, vai trò, trách nhiệm quản lý Nhà nước của các cơ quan liên quan và cơ chế phối hợp giữa các bên.
Về an toàn, an ninh cơ sở hạt nhân, nhiều đại biểu đề nghị làm rõ việc phân quyền này theo quy mô, vị trí, vai trò của các dự án điện hạt nhân. Đối với các dự án đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa lớn về quốc phòng, an ninh, đối ngoại, kinh tế thì cần giao Quốc hội quyết định. Bên cạnh đó, cần rà soát với các quy định trong Luật về đầu tư, Đầu tư công và các luật khác để đảm bảo tính đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Đối với việc ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân, có ý kiến đề nghị nghiên cứu, bổ sung tại Điều 58 quy định giao Chính phủ hoặc Bộ Khoa học và Công nghệ quy định danh mục hàng hóa phải kiểm xạ để tạo cơ sở pháp lý và thuận tiện cho các cơ quan thực hiện kiểm tra các hàng hóa nhập khẩu. Một số quan điểm khác đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo cần tiếp tục rà soát, cập nhật quy định theo Luật Phòng thủ dân sự và Luật Tình trạng khẩn cấp đang được sửa đổi để bảo đảm tính thống nhất, khả thi.
Phát biểu chỉ đạo tại Phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao những ý kiến đóng góp tại Phiên họp vào dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi). Để Luật có tính khả thi, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đề nghị cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra dự án Luật tiếp thu ý kiến của các đại biểu; đồng thời làm rõ khái niệm, phạm vi điều chỉnh của dự án Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) để thuận lợi cho công tác nghiên cứu, tạo không gian phát triển cho các lĩnh vực, phát triển kinh tế-xã hội; tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp tham gia thực hiện.
Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy nhấn mạnh tầm quan trọng của việc sửa đổi Luật Năng lượng nguyên tử; đồng thời yêu cầu cơ quan soạn thảo và thẩm tra lưu ý, tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu, sự chỉ đạo của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan tại Phiên họp để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật trước khi trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, đóng góp tại Phiên họp tháng 4/2025.
