Chúng tôi đến vùng đất của xóm Đồng Ao, xã Yên Lãng, huyện Đại Từ khi những cây lúa được trồng trên các mảnh đất hoàn nguyên bắt đầu đâm những lá xanh mơn mởn. Không ai có thể ngờ rằng những năm trước vùng đất này còn là một công trường khai thác than là những moong than sâu thẳm của Công ty Than Núi Hồng.
Với đặc thù là một đơn vị kinh doanh nhiều ngành nghề nhưng chủ lực vẫn là khai thác than nên lượng đất, đá thải hàng năm là rất lớn, lên tới 870 nghìn m3/năm. Lượng đất thải trong quá trình khai thác than luôn là vấn đề gây đau đầu với Ban lãnh đạo Công ty bởi chiếm diện tích đổ thải lớn,. Trong cái khó ló cái khôn, Ban lãnh đạo Công ty Than Núi Hồng đã tận dụng triệt để đất thải để sản xuất gạch xây dựng. Với sáng kiến này, Công ty đã giảm tối đa diện tích mặt bằng đổ thải, tăng nhiệt lượng đốt trong quá trình nung gạch, giảm chi phí trong sản xuất gạch giúp giảm giá thành sản phẩm, mỗi năm cho ra lò hơn 10 triệu viên gạch.
Trong quá trình sản xuất gạch, Công ty đã mạnh dạn cho thay thế toàn bộ lò thủ công bằng lò đứng liên hoàn, khi đốt gạch ở tầng dưới, ở tầng trên gạch được sấy khô dần, hạn chế khói than ra môi trường, góp phàn bảo vệ tối đa môi trường tại nơi sản xuất.
Nước thải từ các moong được xử lí qua các hồ lắng lọc
Đối với quá trình khai thác than việc xử lý nguồn nước thải luôn được Công ty chú trọng, đặt lên hàng đầu. Nguồn nước thải trước khi bơm ở moong thải ra môi trường luôn được xử lý qua hệ thống các hồ chứa lắng đọng, cho nên khi nước thải ra sông đều đạt tiêu chuẩn cho phép chỉ số về nguồn nước khi xả thải ra môi trường tự nhiên của tỉnh Thái Nguyên. Để xử lý nước thải tại các moong khai thác than, Công ty than Núi Hồng đã triển khai xây dựng hệ thống bao gồm 12 bể đặt bên cạnh bờ moong để xử lý nguồn nước. Trung bình mỗi bể xử lí lượng nước 320m3/h, mỗi năm xử lý hàng triệu m3 nước thải. Các moong than sau khi đã khai thác xong, Công ty Than Núi Hồng tiến hành hoàn thổ, trả lại mặt bằng canh tác cho người dân canh tác. Chị Vũ Thị Hồng, người dân có ruộng tại khu vực hoàn thổ moong 1A cho biết: “Từ khi được nhận ruộng tại đây, được sự giúp đỡ của Công ty Than Núi Hồng như xây dựng hệ thống mương dẫn nước, hỗ trợ về phân bón… đã giúp người dân chúng tôi ổn định về gieo cấy, bình quân mỗi sào cho năng suất từ 1,8 đến 2 tạ”.
Nhận thấy quá trình vận chuyển than, đất, đá thải là nguyên nhân chính gây ra bụi và ô nhiễm môi trường, Ban lãnh đạo Công ty đã chỉ đạo khắc phục tình trạng này bằng cách triển khai thường xuyên và liên tục các xe dập bụi, tưới đường. Trung bình mỗi xe tưới nước hoạt động 10 tiếng/2ca nên đã giảm thiểu tối đa lượng bụi, tránh không để ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống dân sinh.
Tại phân xưởng Cơ điện, khi sơn, sửa các chi tiết, thiết bị thì những chi tiết dính dầu được làm sạch riêng tại bể rửa, nguồn nước thải có chứa dầu mỡ được thu gom, xử lý bằng hệ thống xử lý nước thải chuyên biệt với than hoạt tính, đá vôi, cát. Nguồn nước thải này được bơm qua bể lắng dầu, đưa tới bể lọc, khi nguồn nước đạt tiêu chuẩn mới được xả thải ra môi trường. Trung bình, mỗi ngày xử lý từ 5 đến 7 khối nước thải lẫn dầu mỡ. Đặc biệt, nguồn nước sau khi được xử lý, được tái tuần hoàn, tận dụng để rửa các xe chở than trong Công ty. Dầu thải, dầu bẩn được tập hợp trong các phi, Công ty đã triển khai ký hợp đồng với một đơn vị để xử lý riêng nguồn dầu mỡ thải này, tránh gây ô nhiễm cho môi trường xung quanh xưởng sửa chữa. Các giẻ lau dính dầu được để trong các phi, gắn mã số để xử lý theo đúng quy định của môi trường. Trao đổi với phóng viên chúng tôi, ông Nguyễn Văn Thắng, Trưởng phòng An toàn Môi trường Công ty Than Núi Hồng cho biết: “Hàng năm chúng tôi duy trì và thực hiện tốt quan trắc môi trường ở các lĩnh vực 2 lần/năm. Trong năm 2011, chúng tôi đã tiến hành cải tạo lại hệ thống hút bụi, các đầu băng tải cấp than, khi tiến hành quan trắc lần thứ 4 các mẫu đều đạt yêu cầu. Đối với khu vực khai thác, nguồn nước được bơm ở dưới moong lên chúng tôi đã tiến hành xây dựng và đưa vào vận hành hệ thống xử lý lọc.”.
Phát triển khai thác sản xuất, kinh doanh gắn liền với hoạt động bảo vệ môi trường đó là hướng đi đúng mà Công ty Than Núi Hồng đã và đang thể hiện. Với những nỗ lực trong hơn 30 năm qua vì một môi trường sản xuất sạch hơn, Công ty Than Núi Hồng đã trở thành điểm sáng về bảo vệ môi trường, “một lá phổi xanh giữa đại ngàn” của Tổng công ty Công nghiệp mỏ Việt Bắc nói chung và của tỉnh Thái Nguyên nói riêng.
