Theo các chuyên gia môi trường, biến rác thải thành điện năng không còn xa lạ gì với các nước trên thế giới. Nhiều năm trở lại đây, năng lượng từ chất thải đã được công nhận và nhiều quốc gia trên thế giới coi chất thải là tài nguyên, là nguồn năng lượng thay thế.
Các quốc gia trong khu vực như Thái Lan, Myanmar, Singapore, Nhật Bản, xử lý chất thải là một ngành công nghiệp phát triển, mang lại nhiều lợi nhuận. Ngành này không chỉ tạo ra nguyên liệu để sản xuất điện năng, mà còn tiết kiệm nhiều tài nguyên thông qua việc tái chế giấy, kim loại, nhựa...
TS. Nguyễn Huy Hoàn - Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, cho biết, Việt Nam có tiềm năng rất lớn trong việc phục hồi năng lượng từ chất thải. Trung bình mỗi ngày, lượng rác thải sinh hoạt (CTR) phát sinh của cả nước hiện khoảng 76.000 tấn/ngày (khoảng 28 triệu tấn/năm). Theo các chuyên gia môi trường, có nhiều cách để biến rác thải thành năng lượng sạch như sử dụng công nghệ không đốt đang là một xu thế của thế giới. Ưu điểm của công nghệ này là phát huy được hiệu quả cao đối với các chất thải lây nhiễm, chi phí vận hành thấp, không gây ô nhiễm môi trường thứ phát; có thể sử dụng với quy mô nhỏ, hoặc quy mô lớn. Công nghệ không đốt này có thể được sử dụng để xử lý toàn bộ chất thải ở Hà Nội.
Tại một số tỉnh, thành phố như Bắc Giang, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, các tỉnh Đồng bằng Sông Cửu Long... đã đầu tư nhà máy xử lý chất thải rắn (CTR) sinh hoạt, xây dựng các nhà máy chế biến từ rác thải rắn sinh hoạt thành phân hữu cơ sinh học (compost), khí sinh học (biogas). Riêng TP. Hồ Chí Minh, từ tháng 6 này, thành phố kêu gọi đầu tư dự án xây dựng 1 nhà máy sản xuất phân compost từ rác, công suất 1.000 tấn/ngày (diện tích xây dựng khoảng 23 ha); và dự án đầu tư xây dựng 2 nhà máy đốt CTR sinh hoạt kết hợp phát điện với công suất mỗi nhà máy khoảng 1.000 tấn rác/ngày (khoảng 20 ha) tại Khu liên hiệp xử lý CTR Phước Hiệp (Củ Chi). Thành phố ưu tiên kêu gọi đầu tư một số loại hình xử lý rác như: tái sử dụng; tái sinh; tái chế các loại phế thải và phế liệu; sản xuất khí sinh học từ bãi chôn lấp vệ sinh hay thiết bị lên men kỵ khí, phát điện kết hợp chế biến phân compost và phân hữu cơ; sản xuất nhiên liệu và phát điện; đốt kết hợp phát điện...
Trong lĩnh vực này, có thể nói, ngành Xi măng đang có những bước tiến mạnh mẽ.
Theo kế hoạch phát triển ngành công nghiệp xi măng Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, tất cả các nhà máy xi măng với công suất 2.500 tấn clinker mỗi ngày trở lên phải được trang bị hệ thống thu hồi nhiệt khí thải WHR để tiết kiệm ít nhất 20% lượng điện tiêu thụ.
Tại Nhà máy Xi măng Hòn Chông, thuộc Công ty TNHH Xi măng Holcim Việt Nam (HVL), huyện Kiên Lương, tỉnh Kiên Giang, người ta đã xây dựng Trạm phát điện tận dụng năng lượng nhiệt thải công suất 6,3 MW, một trong những mô hình phát điện tận dụng nhiệt thải đầu tiên tại Việt Nam. Trạm phát điện này có vốn đầu tư trị giá gần 18 triệu USD, đi vào hoạt động từ cuối năm 2012. Trạm có khả năng đáp ứng 25% nhu cầu điện năng cho toàn bộ Nhà máy Hòn Chông, tương đương với nhu cầu điện cho 1.830 hộ gia đình trong 1 năm. Không chỉ thế, lượng điện năng này còn được hòa với mạng lưới điện quốc gia, giảm bớt áp lực từ tình trạng thiếu điện hiện nay. Chỉ tính trong năm 2014, Nhà máy Xử lý rác thải của HVL là Geocycle đã tiến hành xử lý an toàn gần 90.000 tấn chất thải như nhựa thải, bùn thải, sản phẩm hỏng, thuốc trừ sâu... của hơn 250 doanh nghiệp từ nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Trong đó, có nhiều loại chất thải độc hại cao và khó xử lý.
Nhà máy Xi măng Hà Tiên 2 cũng đang áp dụng công nghệ biến khí thải thành điện năng. Trạm phát điện nhiệt khí thải này có công suất 2.950 kW, được lắp đặt vào dây chuyền xi măng hệ khô lò quay công suất clinker 3.000 tấn/ngày tại Nhà máy Xi măng Hà Tiên 2, phát ra 105 triệu kWh. Nhờ vậy, Nhà máy Xi măng Hà Tiên 2 đã tiết kiệm rất nhiều chi phí sản xuất, giảm giá thành sản phẩm. Không chỉ thế, Nhà máy còn mang lại lợi ích rõ rệt trên các phương diện kinh tế - xã hội là tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường.
