Việt Nam là nền kinh tế mở, đặc biệt là khi Việt Nam đã và đang tham gia đàm phán, ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do quan trọng, mở ra cơ hội lớn cho xuất khẩu. Tuy nhiên, sự vươn lên của các trung tâm sản xuất hàng hóa mới nổi như Việt Nam với thế mạnh hàng hóa có giá cả phải chăng, đạt tiêu chuẩn chất lượng đã làm cho nhiều thị trường nhập khẩu, đặc biệt là một số nền kinh tế phát triển áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại với tần suất cao hơn.
Cùng với sự tăng trưởng của kim ngạch xuất khẩu trong thời gian qua, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam tiếp tục phải đối mặt với nhiều vụ việc điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại của nước ngoài, đặc biệt là các vụ việc điều tra chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại.
Trên thực tế hiện nay, các vụ việc có xu hướng điều tra khắt khe hơn. Các nước đang có xu hướng thắt chặt, đưa ra các yêu cầu cao hơn đối với chính phủ, doanh nghiệp bị điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại. Tính chất các vụ việc cũng sẽ ngày càng phức tạp, khó khăn hơn trong ứng phó, xử lý. Điều này thể hiện thông qua việc yêu cầu các bên tuân thủ chặt chẽ về mặt thời gian trả lời câu hỏi; yêu cầu bổ sung thêm nhiều tài liệu, thông tin, dữ liệu trong khi thời gian trả lời bị hạn chế; việc xin gia hạn gặp nhiều khó khăn, rào cản ngôn ngữ.
Để kịp thời nắm bắt xu hướng phòng vệ thương mại tại các thị trường và nâng cao năng lực phòng vệ thương mại trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, thời gian qua, Bộ Công Thương (Cục Phòng vệ thương mại) đã tích cực triển khai công tác hợp tác quốc tế về phòng vệ thương mại.
Trong hai ngày 25-26/6/2024, phiên đối thoại cấp cao lần thứ ba về phòng vệ thương mại giữa Việt Nam và Australia đã được tổ chức tại thành phố Melbourne, Australia.
Hoạt động đối thoại cấp cao về phòng vệ thương mại nằm trong khuôn khổ “Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế” giữa Việt Nam và Australia, là hoạt động thường kỳ giữa cơ quan điều tra phòng vệ thương mại và các cơ quan liên quan của Việt Nam và Australia. Phiên đối thoại nhằm trao đổi, chia sẻ thông tin để tăng cường sự hiểu biết trong hoạt động điều tra phòng vệ thương mại của mỗi bên; bảo đảm việc điều tra, áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đúng mục đích là duy trì một môi trường cạnh tranh công bằng, bảo vệ lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước nhưng không làm ảnh hưởng đến các hoạt động giao thương lành mạnh, phù hợp với các nguyên tắc của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và các hiệp định thương mại tự do mà hai nước cùng tham gia.
Tại phiên đối thoại, hai bên đã trao đổi và thảo luận với các nội dung quan trọng như: cập nhật những thay đổi trong quy định pháp luật về phòng vệ thương mại của mỗi nước và khối lượng các hoạt động điều tra, rà soát biện pháp phòng vệ thương mại mà cơ quan điều tra mỗi nước đang tiến hành; chia sẻ kinh nghiệm trong việc tiến hành hoạt động rà soát cuối kỳ biện pháp chống bán phá giá; chia sẻ quy định và quy trình rà soát biện pháp chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại; chia sẻ, cập nhật các vụ việc giải quyết tranh chấp tại WTO mà hai bên là bên liên quan; trao đổi, cập nhật xu hướng trong chính sách pháp luật về phòng vệ thương mại hiện nay.
Bên cạnh phiên đối thoại chính thức, Cơ quan điều tra Phòng vệ thương mại Australia cũng tổ chức buổi đào tạo để các điều tra viên phòng vệ thương mại hai bên cùng chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn nhằm hướng đến việc tuân thủ đúng các quy định của WTO trong quá trình điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.
Bên cạnh đó, trong khuôn khổ hoạt động hợp tác trong lĩnh vực phòng vệ thương mại giữa Việt Nam và Hàn Quốc, ngày 6/11/2024, Cục Phòng vệ thương mại Việt Nam và Ủy ban Thương mại Hàn Quốc (KTC) đã tổ chức Kỳ họp lần thứ 9 Tiểu ban Phòng vệ thương mại thực thi Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - Hàn Quốc (VKFTA) và Kỳ họp lần thứ 8 Nhóm Công tác chung về Phòng vệ thương mại Việt Nam - Hàn Quốc tại thành phố Seoul, Hàn Quốc.
Tại cuộc họp, hai bên đánh giá cao kết quả hợp tác tốt đẹp trong quan hệ thương mại Việt Nam - Hàn Quốc thời gian qua, trong đó có hợp tác trong lĩnh vực phòng vệ thương mại; ghi nhận kết quả tích cực trong việc thực hiện hợp tác của Tiểu ban Phòng vệ thương mại thực thi Hiệp định VKFTA.
Kỳ họp đã diễn ra tích cực và hiệu quả với các nội dung bao gồm tổng kết tình hình hợp tác giữa cơ quan điều tra phòng vệ thương mại hai nước trong thời gian qua; trao đổi kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm về một số vấn đề cụ thể trong chính sách pháp luật cũng như thực tiễn xử lý vụ việc; trao đổi ý kiến về các biện pháp phòng vệ thương mại liên quan đến hai bên cũng như đề xuất phương hướng hợp tác trong thời gian tới. Hai bên cũng đã cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn nhằm nâng cao năng lực cho các điều tra viên phòng vệ thương mại của cơ quan phòng vệ thương mại hai nước, hướng đến việc tuân thủ đúng các quy định của WTO trong quá trình điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại, bảo đảm việc áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại đúng mục đích nhằm duy trì một môi trường cạnh tranh công bằng và bình đẳng, bảo vệ được lợi ích chính đáng của ngành sản xuất trong nước nhưng không làm ảnh hưởng đến các hoạt động giao thương lành mạnh.
Theo Cục Phòng vệ thương mại, trước những thách thức đặt ra, để hỗ trợ doanh nghiệp, các cơ quan đại diện thương mại ở nước ngoài cần cung cấp thông tin sớm hơn, phối hợp kịp thời, đầy đủ hơn và có những cảnh báo, khuyến nghị cho các hiệp hội, doanh nghiệp có thể ứng phó tốt hơn. Việc tăng cường công tác thông tin và truyền thông góp phần nâng cao hiểu biết và sự đồng thuận của xã hội, đặc biệt là của các doanh nghiệp đối với các thỏa thuận quốc tế, cơ hội, thách thức và những yêu cầu phải đáp ứng khi tham gia, thực hiện các hiệp định thương mại tự do. Bên cạnh đó, từng cá nhân, tổ chức cần chủ động theo sát diễn biến tình hình thương mại toàn cầu, các xu hướng hợp tác song phương, khu vực và quốc tế, các điều chỉnh chính sách của các nước, đối tác để chủ động phân tích, dự báo và đề xuất, kiến nghị chủ trương, giải pháp ứng phó phù hợp.
Trong phạm vi phụ trách, Cục Phòng vệ thương mại cũng sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu trong các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài và coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm của Cục.
Đồng thời, Cục sẽ tiếp tục sử dụng hệ thống cảnh báo sớm để đưa ra những dự báo từ sớm, từ xa giúp các doanh nghiệp chủ động hơn trong việc chuẩn bị nguồn lực, xây dựng kế hoạch ứng phó hiệu quả với các vụ việc điều tra phòng vệ thương mại của nước ngoài. Đặc biệt, việc tham gia vào các phiên họp về Tiểu ban Phòng vệ thương mại thực thi các hiệp định và tổ chức phiên đối thoại cấp cao giữa Việt Nam với các đối tác về phòng vệ thương mại sẽ là một trong những hoạt động, mục tiêu chính của Cục Phòng vệ thương mại thời gian tới trên cơ sở các kết quả tích cực ghi nhận được từ hoạt động trong những năm vừa qua.
