Vừa qua, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) phối hợp với Bộ Lao động & Thương binh và Xã hội tổ chức “Hội thảo về lao động trong khu vực doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)”, nhằm tập trung phản ánh góc nhìn đa chiều về thực trạng lao động trong khu vực FDI và giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phù hợp với định hướng thu hút đầu tư nước ngoài trong thời gian tới.
Tiến sỹ Lê Văn Hùng (Viện Kinh tế Việt Nam) cho biết, lao động trong các doanh nghiệp FDI tuy chiếm tỷ trọng thấp nhưng có hiệu quả sản xuất kinh doanh khá cao. Khu vực FDI có những đóng góp đáng kể trong việc đào tạo lao động có chất lượng. Tốc độ tăng việc làm của khu vực FDI luôn cao và góp phần đáng kể vào cải thiện nguồn nhân lực.
Ông Lê Văn Hùng chỉ rõ, FDI thiên về khai thác nguồn lao động có giá nhân công rẻ, ít đào tạo
Trong những năm qua, tăng trưởng năng suất lao động của Việt Nam dần được cải thiện và đạt tốc độ tăng trưởng khá cao, đặc biệt giai đoạn 2014 - 2016 đạt bình quân 5,5%/năm. Giữa các thành phần kinh tế, khu vực FDI luôn có năng suất lao động tuyệt đối cao nhất so với khu vực nhà nước, đặc biệt khi so sánh với khu vực ngoài nhà nước.
Tuy nhiên, ông Hùng cũng chỉ rõ, khu vực FDI cũng bộc lộ những bất cập như trong công nghiệp các dự án FDI chủ yếu tập trung vào lắp ráp, gia công, tỷ lệ nội địa hóa thấp, giá trị tạo ra tại Việt Nam không cao. Đặc biệt, FDI làm mất đi nhiều việc làm truyền thống, thu hút lao động của các doanh nghiệp FDI còn thiên về khai thác nguồn lao động có giá nhân công rẻ, ít đào tạo, thậm chí dùng cơ chế thử việc để liên tục thay lao động.
Do vậy, để nâng cao hiệu quả năng suất lao động từ khu vực doanh nghiệp FDI, Tiến sỹ Lê Văn Hùng khuyến nghị, Việt Nam cần chú ý tới chất lượng của dòng vốn FDI thu hút thay vì số lượng. Trong giai đoạn tới, thu hút vốn FDI cần gắn chặt với chiến lược phát triển quốc gia, chỉ tập trung ưu tiên thu hút một số ngành, lĩnh vực có lợi thế so sánh theo từng vùng, đặc biệt ưu tiên những doanh nghiệp chế biến sâu, công nghệ cao, năng lượng mới để tạo hiệu ứng lan tỏa lớn đối với nền kinh tế trong dài hạn.
Các chuyên gia cho rằng, trong thời gian tới, để thu hút nguồn lực FDI, Việt Nam xác định phải chuyển đổi theo hướng từ thu hút số lượng sang chất lượng
“Chẳng hạn, xây dựng thí điểm vài khu công nghiệp sinh thái hướng tới chỉ thu hút các doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa cùng ngành, cùng lĩnh vực và có liên kết, hỗ trợ nhau phát triển”, TS. Hùng gợi ý.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc thu hút FDI thời gian tới đã được Việt Nam xác định phải chuyển đổi theo hướng từ thu hút số lượng sang chất lượng, thu hút công nghệ cao, thân thiện với môi trường và nhất là từng bước chuyển dần thu hút FDI với lợi thế giá nhân công rẻ sang cạnh tranh bằng nguồn lực chất lượng cao...
Để làm được điều này, Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Vũ Đại Thắng nhấn mạnh, cần rà soát, đánh giá toàn diện thực trạng tình hình lao động của khu vực doanh nghiệp FDI thời gian qua về kết quả đạt được, hạn chế, yếu kém và nguyên nhân để từ đó đề ra những giải pháp phù hợp, có tính đột phá nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả của lao động trong khu vực FDI, tận dụng tối đa dòng vốn FDI thế giới đang có xu hướng đổ về các nước châu Á, trong đó có Việt Nam.
