Ngày 29/5/2025, tại Hà Nội, Báo Lao Động đã phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo “Giải pháp chuyển đổi năng lượng hướng tới Net Zero”. Tham dự Hội thảo có Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương) Đoàn Ngọc Dương, Phó Tổng Biên tập Báo Lao Động Nguyễn Đức Thành cùng đại diện các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực năng lượng.
Chuyển đổi năng lượng không chỉ là cam kết quốc tế mà còn là cơ hội để Việt Nam xây dựng nền kinh tế carbon thấp, cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Năm 2025, Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8%, tạo đà cho tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026 - 2031.
Để đáp ứng nhu cầu điện quốc gia cho phát triển bền vững, Việt Nam cần nhanh chóng chuyển sang các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió và sinh khối, từng bước cải cách thể chế, làm chủ công nghệ, thu hút đầu tư tư nhân và quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực giám sát và điều hành. Trên cơ sở đó, Hội thảo được tổ chức nhằm đề xuất các giải pháp tháo gỡ nút thắt trong tiến trình chuyển đổi năng lượng.
Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Điện lực Đoàn Ngọc Dương cho biết, chuyển đổi năng lượng theo hướng giảm dần tỷ trọng nguồn nhiên liệu hóa thạch trong sản xuất điện sang năng lượng tái tạo, năng lượng mới là xu thế tất yếu hiện nay trên thế giới.
Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện chuyển đổi năng lượng xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu hướng tới mục tiêu trung hòa carbon (hay Net Zero) vào năm 2050 thông qua việc ban hành khung chính sách, các chiến lược, quy hoạch như Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 11/2/2020 về Định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn tới năm 2045; Quyết định số 893/QĐ-TTg ngày 26/7/2023 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030 tầm nhìn đến năm 2050; Quyết định số 768/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực Quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII).
Nghị quyết số 55-NQ/TW đã đặt ra mục tiêu tỉ lệ các nguồn năng lượng tái tạo trong tổng cung năng lượng sơ cấp đạt khoảng 15 - 20% vào năm 2030; 25 - 30% vào năm 2045. Triển khai mục tiêu đã đề ra, theo Quyết định số 768/QĐ-TTg, tổng công suất đặt nguồn điện đến năm 2030 đạt khoảng 183.000 - 236.000 MW; đến năm 2050 đạt khoảng 774.000 - 839.000 MW.
Trong đó, công suất đặt các nguồn điện năng lượng tái tạo (không bao gồm thuỷ điện) chiếm 28 - 36% vào năm 2030 và đạt 74 - 75% tổng công suất hệ thống vào năm 2050. Tính đến thời điểm tháng 12/2024, tổng công suất đặt nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng sạch của Việt Nam đạt 29.180 MW chiếm khoảng 33,6 % tổng công suất đặt toàn hệ thống.
Để đạt tăng trưởng nguồn điện năng lượng tái tạo theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và hướng tới Net Zero vào năm 2050, trong thời gian tới, Phó Cục trưởng Cục Điện lực Đoàn Ngọc Dương đưa ra một số nhóm giải pháp cần triển khai trong thời gian tới:
Thứ nhất, tạo lập môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, xóa bỏ các rào cản về thủ tục đầu tư phát triển điện lực. Luật Điện lực số 61/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/2/2025 và các văn bản dưới Luật về cơ bản đã giải quyết những nút thắt liên quan tới thủ tục đầu tư các dự án điện, công khai quy hoạch, danh mục dự án đầu tư, đưa ra các cơ chế khuyến khích cho các dự án năng lượng tái tạo, năng lượng sạch đặc biệt là các mô hình điện mặt trời áp mái, điện gió ngoài khơi, lưu trữ năng lượng và hydrogen xanh.
Trong thời gian tới, các đơn vị quản lý cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý một cách đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả; hoàn thiện chính sách khuyến khích sản xuất, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng mới để thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển các dự án điện lực.
Thứ hai, tập trung nghiên cứu, phát triển hệ thống lưới điện thông minh và linh hoạt. Theo Quyết định số 768/QĐ-TTg, nhu cầu vốn đầu tư cho lưới điện truyền tải giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 18,1 tỷ USD đã tính toán lưới điện giải tỏa công suất, kết nối các khu vực, vùng miền với công nghệ hiện đại… Việc đẩy nhanh đầu tư các đường dây truyền tải chiến lược, hiện đại hóa lưới điện với công nghệ số, thông minh nhằm khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới trên phạm vi cả nước là vô cùng quan trọng.
Thứ ba, cần thực hiện chuyển đổi năng lượng trong chính các ngành tiêu thụ điện lớn. Ngành công nghiệp cần thúc đẩy sản xuất xanh như thép xanh, xi măng xanh, sử dụng năng lượng sạch trong khu công nghiệp. Giao thông cần điện khí hóa mạnh mẽ, phát triển xe điện và hạ tầng trạm sạc. Bên cạnh đó, đẩy mạnh tuyên truyền thực hiện các quy định, giải pháp về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.
Thứ tư, xem xét vai trò của điện hạt nhân trong dài hạn. Điện hạt nhân được đánh giá là nguồn điện ổn định, không phát thải CO2, có thể đóng vai trò là nguồn nền cho hệ thống điện với tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo lớn. Theo Quyết định số 768/QĐ-TTg, để tăng cường an ninh năng lượng, đến năm 2030 - 2035 điện hạt nhân đạt khoảng 4.000 - 6.400 MW và đạt khoảng 10.500 - 14.000 MW vào năm 2050.
Thứ năm, cần một hệ thống cơ chế chính sách và thị trường điện hiện đại. Khẩn trương hoàn thiện thị trường điện cạnh tranh, xây dựng cơ chế tín chỉ carbon, định giá phát thải, thúc đẩy tài chính xanh và các hình thức hợp tác công tư. Đồng thời, công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ quá trình chuyển đổi, nâng cao ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo cũng cần được đẩy mạnh.
Thứ sáu, đảm bảo công bằng trong chuyển đổi. Mỗi chính sách cần đặt con người làm trung tâm, hỗ trợ, đào tạo và đào tạo lại, chuyển đổi sinh kế cho toàn thể người lao động của các ngành để không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình hướng tới Net Zero.
Hội thảo bao gồm 2 phiên: (1) Khó khăn của Việt Nam trong chuyển dịch năng lượng; (2) Thảo luận về giải pháp thúc đẩy sự phát triển của năng lượng tái tạo Việt Nam. Tại phiên thứ nhất, các đại biểu tham dự đã trình bày một số tham luận liên quan tới giải pháp đảm bảo đủ điện để đáp ứng tăng trưởng kinh tế trên 8% năm 2025 và 2 chữ số từ giai đoạn 2026 - 2030; tiềm năng và rào cản trong việc phát triển điện gió tại Việt Nam…
