Quy hoạch điện VIII được lập trong bối cảnh đặc biệt
Phát biểu tại Hội thảo, Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, thời gian qua, Quy hoạch điện VII đã được lập với ít nhất 3 quan điểm khá cứng, từ quy mô, tiến độ và vị trí triển khai dự án, thậm chí cứng cả với nhà đầu tư phát triển các dự án...
Đến nay mới có khoảng 87,7% khối lượng nguồn điện trong Tổng sơ đồ VII được thực hiện, khoảng 72% khối lượng lưới điện 500kV và khoảng 80% khó lượng lưới điện 220kV được triển khai, thực hiện.
Đáng lưu ý, Quy hoạch điện VII đã được điều chỉnh khá nhiều lần, trong đó, có việc dừng lại các dự án điện hạt nhân, một số trung tâm nhiệt điện than lớn ở khu vực Tây Nam bộ không triển khai được và nhiều dự án điện đầu tư theo hình thức BOT chậm tiến độ...
Việc không hoàn hành được các dự án nguồn và lưới điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII hiệu chỉnh ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp điện trong giai đoạn tới, đặc biệt là việc phải đối mặt với tình trạng thiếu điện trong giai đoạn từ nay cho đến năm 2025, Thứ trưởng lưu ý.
Do đó, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng yêu cầu, trong Quy hoạch điện VIII lần này, nguồn phát điện sẽ theo hướng đa dạng hơn để đảm bảo an ninh cung cấp điện, cơ cấu và phân bổ hợp lý hơn trong từng khu vực, vùng/miền và trên toàn quốc.
Nhấn mạnh thêm về tầm quan trọng của Quy hoạch điện VIII, ông Trần Kỳ Phúc, Viện trưởng Viện Năng lượng - đơn vị chủ trì xây dựng Quy hoạch Điện VIII cho biết, tốc độ tăng trưởng nhu cầu sử dụng điện của Việt Nam giai đoạn 2011-2020 đạt trung bình trên 10%/năm. Dự báo, phụ tải điện vẫn còn tiếp tục tăng trưởng cao trong giai đoạn 2021-2030 với tốc độ bình quân khoảng 8%/năm và khoảng 4% trong giai đoạn 2030-2045 .
Do đó, Quy hoạch phát triển điện lực là một trong những công tác quan trọng, định hướng tương lai phát triển ngành điện, định lượng mục tiêu cung cấp điện, xác định quy mô, tiến độ của các công trình nguồn điện, lưới điện và đề xuất các giải pháp thực hiện Quy hoạch.
Tuy nhiên, Viện trưởng Viện Năng lượng cũng cho rằng, Quy hoạch điện VIII được lập trong bối cảnh đặc biệt hơn các Quy hoạch trước, do đó, có những khó khăn nhất định đang hiện hữu trong ngắn hạn.
Cụ thể, lần đầu tiên, Quy hoạch điện VIII được lập theo quy định của Luật Quy hoạch mới, có hiệu lực từ năm 2019. Quy hoạch điện VIII thuộc nhóm quy hoạch ngành kết cấu hạ tầng quốc gia và một số quy định có khác so với trước. Ví dụ, danh mục chỉ gồm những dự án quan trọng quốc gia, dự án ưu tiên đầu tư của ngành điện lực và thứ tự ưu tiên thực hiện nên nhà quy hoạch cần chủ động xây dựng tiêu chí, luận chứng, quy mô và thứ tự ưu tiên các dự án này.
Thứ hai, Quy hoạch điện VIII được lập trong điều kiện một số Chiến lược và quy hoạch nền tảng chưa được lập hoặc nếu có được lập thì cũng chưa được phê duyệt như: Chiến lược phát triển kinh tế-xã hội 2021-2030; Quy hoạch tổng thể quốc gia; Quy hoạch sử dụng đất quốc gia. Riêng quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia thời kỳ 2021-2030 tầm nhìn đến 2050 cũng được triển khai song song với Quy hoạch điện VIII.
Thứ ba, có nhiều yếu tố kinh tế - kỹ thuật khó xác định. Tiêu biểu như đại dịch Covid-19 tiếp tục hoành hành ở nhiều nước, có tác động đến Việt Nam và có ảnh hưởng tiêu cực cả phía cung lẫn phía cầu của hệ thống năng lượng nói chung và hệ thống điện nói riêng.
Cũng theo ông Phúc, sự bùng nổ trong việc đăng ký đầu tư các dự án năng lượng tái tạo đặc biệt là các dự án điện gió, điện mặt trời trong thời gian qua cũng gây những khó khăn không nhỏ, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp hơn trong quy hoạch thiết kế, đầu tư và vận hành hệ thống điện.
Ông Phúc kiến nghị, cần có cơ chế chính sách sáng suốt hơn, minh bạch hơn, khách quan, khoa học hơn về khuyến khích phát triển nguồn năng lượng tái tạo.
Đảm bảo đủ điện trong mọi tình huống
Tại Hội thảo, bà Lê Thị Thu Hà - Phòng Phát triển Hệ thống điện (Viện Năng lượng) đã chia sẻ 6 kịch bản phát triển nguồn điện chính trong Quy hoạch điện VIII, trong đó các kịch bản 1, 2, 3 sẽ đặt mục tiêu tăng tỉ trọng năng lượng tái tạo ở mức cao hơn.
Kịch bản 4 bổ sung thêm mục tiêu cắt giảm khí nhà kính với 25% so với thông thường, còn kịch bản 5 là không xây dựng thêm nhà máy nhiệt điện than mới sau năm 2030.
Đáng chú ý, kịch bản 6 có tính đến nguồn điện hạt nhân sau năm 2035 với 1.000 MW vào năm 2040 và 5.000 MW vào năm 2045.
“Dự thảo quy hoạch đề xuất khu vực miền Nam và miền Trung chủ yếu phát triển năng lượng tái tạo, các nguồn khí LNG và than nhập khẩu chủ yếu phát triển ở miền Bắc.
Sau năm 2025, các nguồn điện linh hoạt như nguồn tích năng, LNG sẽ rất cần thiết để đảm bảo nhu cầu, dự phòng cho điện gió và mặt trời. Do đó, cần có cơ chế giá công suất dự phòng cho các nguồn điện này”, bà Lê Thị Thu Hà nhấn mạnh.
Kết luận tại Hội thảo, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng khẳng định, việc xây dựng và phát triển Quy hoạch điện VIII phải được xây dựng trên 3 quan điểm lớn. Thứ nhất, đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế - xã hội theo yêu cầu của Đảng, Chính phủ; thứ hai, phát triển mạnh mẽ nguồn năng lượng tái tạo; thứ ba, hạn chế phát triển nhiệt điện than gắn với khuyến khích mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào ngành điện.
Nhắc lại chỉ đạo của Thủ tướng, trong bất cứ hoàn cảnh nào, kể cả trong giai đoạn khó khăn hiện nay đến 2025, Việt Nam cũng không thể để thiếu điện để ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế - xã hội.
“Quan điểm này càng cần phải đưa vào quy hoạch để có được tầm nhìn chiến lược, dài hạn, đảm bảo từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 ngành điện luôn được phát triển đi trước, đảm bảo đủ điện cho phát triển kinh tế xã hội”, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng nhấn mạnh.
Đặc biệt, Thứ trưởng cũng lưu ý, trong Quy hoạch điện VIII cần tập trung phát triển mạnh mẽ có hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo (điện mặt trời, điện gió) mà Việt Nam đang có thế mạnh; cũng như đầu tư, phát triển các dạng năng lượng truyền thống khác, có ít ảnh hưởng, tác động tới môi trường; hạn chế phát triển các nhà máy nhiệt điện than vốn được đưa rất nhiều vào Quy hoạch điện VII...
Quy hoạch điện VIII được thiết kế gồm 18 Chương, phân bố theo 3 phần. Các nội dung chính tập trung vào dự báo nhu cầu điện; nguồn năng lượng sơ cấp trong đó có năng lượng tái tạo cho phát điện; Chương trình phát triển nguồn điện, lưới điện; Cơ chế bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; Cơ chế và giải pháp thực hiện Quy hoạch…
Quy hoạch điện VIII đã triển khai được hơn 1 năm. Đã có 9 Chương đầu của Quy hoạch được hoàn thành. Sau Hội thảo này, dự kiến Hội thảo lần 2 về Quy hoạch điện VIII sẽ được thực hiện vào tháng 9/2020.
