Vượt ra khỏi lũy tre làng

Xã Thanh Thùy, huyện Thanh Oai, Hà Nội có nghề sản xuất kim khí truyền thống cách đây gần 100 năm. Nằm ở phiá Đông Bắc huyện Thanh Oai và phía Nam Hà Nội, nơi có nhiều điều kiện thuận lợi về giao thôn

Nghề kim khí đã làm thay đổi bộ mặt một làng quê thuần nông yên ả trước đây thành một làng nghề truyền thống kim khí quanh năm ồn ào tiếng máy đập, máy rập, máy cắt sắt…, làm cho nhịp sống của nhân dân nơi đây thêm sôi động, với những sản phẩm kim khí phục vụ cho nhu cầu của xã hội. Hàng năm, làng nghề kim khí lại xuất hiện thêm vài triệu phú trẻ tuổi, mức sống của người dân nhờ đó mà ngày càng được tăng lên, thu nhập bình quân hàng năm đạt 10 triệu đồng/người/năm, được xếp là một trong những xã làng nghề người dân có mức thu nhập bình quân cao ở Tp. Hà Nội và cả nước.

Do nhu cầu, thị hiếu của thị trường ngày càng đòi hỏi cao, nhiều hộ sản xuất của làng nghề sớm nắm bắt được tình hình nên đã tập trung đầu tư hàng trăm triệu đồng để nhập thiết bị, máy móc hiện đại, nguyên liệu tốt… để phục vụ sản xuất. Nhờ vậy mà các mặt hàng kim khí như đinh, ốc vít, đến mặt hàng cao cấp dùng cho chế tạo lắp ráp ô tô, điện tử cũng được làng nghề sản xuất. Anh Hoàng Văn Đức, chủ một cơ sở tại làng nghề cho biết: “Không có mặt hàng kim khí nào mà làng nghề lại không sản xuất được, chúng tôi không sản xuất đại trà mà chủ yếu sản xuất theo đơn đặt hàng của khách, vừa để chủ động được vốn, giải quyết việc làm và không bị động theo thị trường”. Được biết, hơn 15 năm gắn bó với nghề, nhưng anh Đức đã chuyển nghề tới 5 lần, ban đầu là làm đinh, cuốc, lưỡi máy cày…rồi đến làm nắm đấm khoá cửa, hàng đập, rập (long đen máy, sàng máy sát…), vừa đa dạng nghề, vừa đáp ứng sản phẩm theo nhu cầu của thị trường. Trung bình mỗi ngày, tại các thôn Rùa Thượng, Rùa Hạ… có tới 400 - 500 tấn sắt được chế biến thành hàng trăm loại sản phẩm kim khí khác nhau. Nếu như trước năm 1990, làng kim khí chỉ sản xuất đinh, ốc vít thì cuối những năm 90 của thế kỷ 20, khi thị trường trong nước mở cửa, các mặt hàng kim khí bắt đầu được du nhập về, rồi phát triển rộng rãi là cơ hội lớn kích thích làng nghề phát triển.

Các sản phẩm kim khí của làng nghề không chỉ có mặt trong nước, mà đã vươn ra thị trường quốc tế như khu vực Đông Nam Á, châu Mỹ, châu Âu. Vì vậy mà tổng doanh thu của làng nghề truyền thống Thanh Thùy không ngừng tăng lên qua các năm,. Năm 2006 doanh thu mới đạt 43 tỷ, thì sang 2 năm 2007 và 2008 đã đạt gần 50 tỷ, dự tính năm 2009 đạt trên 50 tỷ đồng, chiếm 65% cơ cấu kinh tế, trong đó sản xuất kim khí chiếm 2/3 giá trị. Thu nhập bình quân đầu người của xã đạt trên 10 triệu đồng/người/năm. Đến nay các sản phẩm kim khí của Thanh Thuỳ đã thực sự vượt ra khỏi luỹ tre làng, đủ sức cạnh tranh với nhiều làng nghề kim khí và các công ty chuyên sản xuất hàng kim khí trong cả nước và quốc tế. Thương hiệu kim khí làng nghề Thanh Thuỳ đang ngày được nhiều bạn hàng, đối tác biết đến. Hàng năm, làng nghề đã ký hàng chục hợp đồng lớn với các hãng ô tô Honda, Sym, điện tử và nhiều công ty trong nước để gia công chi tiết, bộ phận của các sản phẩm. 

Nói về vấn đề xây dựng thương hiệu cho sản phẩm “kim khí làng", ông Nguyễn Mạnh Đoạt, Chủ tịch UBND Xã cho biết: Sản phẩm cơ khí của Thanh Thùy rất đa dạng, nhưng phần lớn là các chi tiết nhỏ được khách hàng đặt gia công để lắp ráp hoàn thiện cho sản phẩm của mình. Do vậy, việc xây dựng thương hiệu cho sản phẩm rất khó khăn, bởi sản phẩm kim khí của làng không được gắn tên thương hiệu nên nhiều khách hàng không biết. Hơn nữa các hộ sản xuất chưa có sự liên kết, mạnh ai người nấy làm nên quy mô sản xuất còn nhỏ. Bên cạnh đó, việc phát triển ồ ạt, không có quy hoạch cụ thể và thiếu ý thức bảo vệ môi trường của nhiều chủ cơ sở đang gây ra tình trạng ô nhiễm tại làng nghề. Vấn đề an toàn lao động tại đây cũng rất đáng được quan tâm, bởi do đặc thù của nghề kim khí, người lao động phải thường xuyên làm việc và tiếp xúc với nhiều loại máy cắt, máy rập, đột, bào… nên hàng năm có rất nhiều vụ tại nạn xảy ra, làm thiệt hại về tinh thần và vật chất không nhỏ cho người dân làng nghề. Có thể nói, nghề kim khí phát triển đã giải quyết nhiều việc làm cho hàng nghìn lao động địa phương, góp phần không nhỏ vào việc thực hiện chiến lược xóa đói giảm nghèo. Tuy nhiên, "kim khí làng" chỉ sản xuất theo cơ chế thị trường, sản xuất mang tính cá thể, cạnh tranh thiếu lành mạnh, chưa có sự liên kết thành một tập thể mạnh để xây dựng cơ chế hoạt động theo tiêu chuẩn của thương hiệu đúng nghĩa. Đặc biệt, cơ hội tiếp cận thị trường của người quản lý, cùng việc ứng dụng công nghệ thông tin còn hạn chế nên chưa chủ động được đầu ra sản phẩm, đầu vào của nguyên liệu, do vậy hiệu quả kinh tế giảm.

Để làng nghề kim khí Thanh Thuỳ phát triển bền vững trong thời kỳ hội nhập, cần có sự quan tâm của các cơ quan chức năng Nhà nước và Thành phố trong việc xây dựng thương hiệu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ cho làng nghề. Có như vậy kim khí Thanh Thuỳ mới có sức sống trường tồn trong sự phát triển mạnh của cơ chế thị trường và tiếp tục vươn ra khỏi luỹ tre làng, cạnh tranh với thị trường trong nước và quốc tế.

Xem bài: Tò he nghề độc nhất vô nhị Việt Nam

http://www.tapchicongnghiep.vn/congnghieponline/khuyencong/2009/10/22640.ttvn