Sau đợt tham vấn định kỳ, ông Paulo Medas, Trưởng nhóm phụ trách Việt Nam của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nhận định quá trình phục hồi kinh tế sau đại dịch COVID-19 của Việt Nam đã bị gián đoạn do những “cơn gió ngược” trong và ngoài nước, bao gồm vấn đề áp lực tỷ giá hối đoái đối với đồng Việt Nam đã gia tăng trong suốt năm 2022 khi lãi suất toàn cầu tăng mạnh.
"Một ngân hàng lớn của Việt Nam đã bị rút tiền ồ ạt và phải đặt dưới sự kiểm soát của Ngân hàng Nhà nước. Căng thẳng tài chính của các doanh nghiệp phát triển bất động sản, đặc biệt là những công ty có đòn bẩy cao đã xuất hiện và thị trường trái phiếu doanh nghiệp đóng băng", ông Paulo Medas cho biết khi đề cập đến những khó khăn đối với nền kinh tế Việt Nam.
Nền kinh tế Việt Nam còn chịu tác động nặng nề hơn do tổng cầu bên ngoài giảm mạnh từ cuối năm 2022, khiến xuất khẩu 5 tháng đầu năm 2023 giảm 12% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo ông Paulo Medas, áp lực thanh khoản và lạm phát đối với Việt Nam đã giảm bớt nhưng tăng trưởng kinh tế đã chậm lại đáng kể trong nửa đầu năm 2023.
Do đó, IMF điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam xuống mức khoảng 4,7% cho cả năm 2023 với kỳ vọng nền kinh tế sẽ phục hồi vào nửa cuối năm nay khi xuất khẩu phục hồi và các chính sách được nới lỏng. Hồi tháng 4/2023, IMF dự báo tăng trưởng năm nay của Việt Nam sẽ đạt 5,8%. Hiện IMF tiếp tục dự báo lạm phát tại Việt Nam sẽ được kiểm soát như mục tiêu đề ra.
Dữ liệu vừa được Tổng cục Thống kê công bố hôm qua cho thấy tăng trưởng GDP 6 tháng đầu năm nay của Việt Nam đạt 3,72%, thấp hơn kế hoạch đề ra; trong đó, tăng trưởng GDP quý 2/2023 đạt 4,14%. Các động lực tăng trưởng như sản xuất công nghiệp, xuất khẩu, dịch vụ chưa phục hồi hoàn toàn khi chịu các tác động từ bên ngoài. Tổng cục Thống kê cũng nhận định việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng 6,5% trong năm nay như đã đề ra sẽ gặp nhiều thách thức.
Theo đánh giá của IMF, trong ngắn hạn, rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế của Việt Nam vẫn lớn và tăng trưởng có thể không như kỳ vọng nếu cầu bên ngoài hoặc đầu tư vẫn kém. Bên cạnh đó, các vấn đề đang diễn ra trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp và bất động sản ngày càng sâu sắc, cùng với nợ xấu gia tăng có thể gây tổn hại đến khả năng hỗ trợ tăng trưởng của các ngân hàng, ông Paulo Medas phân tích.
Tuy nhiên, IMF nhấn mạnh, trong trung hạn, tăng trưởng kinh tế của Việt Nam có thể quay lại mức cao khi các cải cách cơ cấu được thực thi.
IMF khuyến nghị các chính sách lúc này Việt Nam nên ưu tiên là bảo đảm sự ổn định tài chính và kinh tế vĩ mô, trong khi đẩy nhanh các cải cách. Chính sách tài khóa có thể đóng một vai trò lớn hơn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế và hỗ trợ những người nghèo nhất và dễ bị tổn thương nhất.
Ví dụ, tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn và các nỗ lực tiếp tục hiện đại hóa khuôn khổ chính sách tiền tệ có thể mang lại các lợi ích đáng kể. Việc nới lỏng hơn chính sách tiền tệ và các biện pháp thúc đẩy tăng trưởng tín dụng giai đoạn này có thể kém hiệu quả hơn và tạo thêm rủi ro. Nguyên nhân, lãi suất trên toàn cầu có thể duy trì ở mức cao trong thời gian dài và các ngân hàng tại Việt Nam đang phải đối mặt với các khoản nợ xấu ngày càng tăng và tỷ lệ dư nợ cho vay trên tổng tiền gửi cao.
Hiện một số tổ chức tài chính lớn trong và ngoài nước nhận định Ngân hàng Nhà nước có thể tiếp tục giảm lãi suất điều hành trong những tháng cuối năm nhằm hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Xem thêm tại đây.
IMF cũng nhận định việc tăng chi ngân sách theo kế hoạch, gồm tăng tiền lương và đầu tư công; cắt giảm các loại thuế sẽ giúp thúc đẩy cầu trong nước.
Tuy nhiên Việt Nam cũng cần lưu ý một số biện pháp giảm thuế mang tính lũy thoái và có tác động tiêu cực đến khí hậu, ví dụ, lệ phí đăng ký trước bạ cho xe ô tô. Thay vào đó, do thuế ở Việt Nam tương đối thấp, các cơ quan chức năng có thể cân nhắc tăng chi ngân sách cho nâng cấp cơ sở hạ tầng, củng cố mạng lưới an sinh xã hội và các nhu cầu xã hội khác. Cần cân nhắc hỗ trợ tài khóa hơn nữa, đặc biệt khi sự phục hồi kinh tế không được như kỳ vọng.
IMF cũng khuyến nghị Việt Nam cần có những hành động quyết liệt nhằm tái cấu trúc thị trường bất động sản và thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển lành mạnh; đẩy mạnh cải cách để cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cấp cơ sở hạ tầng quan trọng và đầu tư vào giáo dục.
