Các chuyên gia thế giới nhận định, mặc dù lượng dự trữ gạo trên toàn cầu đang gần ở mức cao kỷ lục nhưng sự xuất hiện của hiện tượng El Nino có thể tác động tiêu cực đến dữ trữ gạo toàn cầu. Hiện tượng El Nino thường khiến thời tiết trở nên khô hạn hơn tại khu vực châu Á - nơi sản xuất và tiêu thụ 90% lượng gạo được giao dịch trên toàn cầu.
Theo ước tính mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), dự trữ gạo của thế giới trong niên vụ này sẽ giảm 5%, xuống còn 173,5 triệu tấn. Một số chuyên gia khuyến nghị các quốc gia phụ thuộc lớn vào nhập khẩu gạo cần có chiến lược dự trữ phù hợp nhằm đối phó với các cú sốc trên thị trường.
Lo ngại trước đác động của hiện tượng El Nino, giới chức Thái Lan vừa qua đã kêu gọi nông dân nước này cân nhắc việc chỉ canh tác duy nhất một vụ lúa gạo trong năm nay, thay vì hai hoặc ba vụ như thông thường. Theo Trung tâm Nghiên cứu Kasikorn (KRC, Thái Lan), sản lượng lúa gạo của nước này trong năm nay sẽ chỉ vừa đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước cũng như xuất khẩu. Trung tâm này nhấn mạnh nếu tình trạng khô hạn kéo dài hơn dự kiến thì sản lượng lúa của Thái Lan sẽ giảm xuống.
Trong khi đó, ông Chookiat Ophaswongse, Chủ tịch danh dự của Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA), đánh giá nguồn cung gạo của Thái Lan trong năm nay chắc chắn sẽ giảm nhưng không đến mức thiếu hụt quá nghiêm trọng. Thái Lan hiện là quốc gia xuất khẩu gạo lớn thứ hai thế giới.
Tại Ấn Độ - nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới, triển vọng sản lượng lúa gạo của nước này phụ thuộc mạnh vào lượng mưa do gió mùa Tây Nam đem đến. Hiện các chuyên gia thời tiết nhận định lượng mưa trong năm nay của Ấn Độ sẽ ở mức bình thường, qua đó đem lại triển vọng tích cực cho canh tác lúa gạo của nước này.
Tuy nhiên, các sự kiện quá khứ cho thấy hiện tượng El Nino thường gây ra tình trạng khô hạn nghiêm trọng tại Ấn Độ, tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất nông nghiệp và đẩy giá lương thực tăng cao. Kể từ tháng 9/2022 đến nay, Ấn Độ đang áp dụng mức thuế xuất khẩu cao, lên tới 20%, đối với nhiều loại gạo nhằm ưu tiên bảo đảm nguồn cung cho thị trường nội địa.
Trên thị trường gạo quốc tế, các nước nhập khẩu gạo cũng bắt đầu có tâm lý đề phòng, tăng cường thu mua gạo để bảo đảm an ninh lương thực. Theo thống kê sơ bộ, xuất khẩu gạo của Việt Nam trong 5 tháng đầu năm nay đã tăng tới 31% về lượng. Tương tự, xuất khẩu gạo của Thái Lan từ đầu năm đến nay đã tăng hơn 18%.
Hãng nghiên cứu thị trường Fitch Solutions (Hoa Kỳ) dự báo thị trường gạo thế giới dự kiến sẽ thiếu hụt nguồn cung lên tới 8,7 triệu tấn trong niên vụ 2022/2023 - mức thiếu hụt cao nhất trong vòng 20 năm trở lại đây.
Fitch Solutions nhấn mạnh tình trạng nắng nóng cực đoan sẽ tác động tiêu cực đến hoạt động canh tác nông nghiệp tại nhiều quốc gia, vừa khiến nguồn cung giảm xuống vừa khiến nhu cầu nhập khẩu lương thực tăng lên. Do đó, hãng nghiên cứu này nhận định giá gạo trên thị trường quốc tế sẽ neo ở mức cao như hiện nay cho đến năm 2024.
