Tinh giản bộ máy không làm yếu đi vai trò chủ công trong chống buôn lậu
Ngày 8/3/2016 Pháp lệnh Quản lý thị trường (QLTT) được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua. Chủ tịch nước ký Lệnh công bố ngày 22/3/2016 và Pháp lệnh có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/9/2016 nhằm mục đích tạo lập cơ sở pháp lý chung thống nhất, rõ ràng, minh bạch về hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm soát của QLTT.
Đây là dấu mốc quan trọng, đánh dấu bước chuyển mình trong hơn 60 năm hình thành và phát triển của lực lượng QLTT, từ một lực lượng tổ chức không thống nhất, hoạt động dàn chải phân tán, bị cắt khúc manh mún theo địa giới hành chính trở thành lực lượng được tổ chức thống nhất, xuyên suốt từ trung ương đến địa phương.
Ông Trần Hữu Linh - Tổng cục trưởng Tổng cục QLTT nhận định, sau 5 năm triển khai, Pháp lệnh QLTT đã tạo được bước chuyển biến tích cực trong công tác chỉ đạo, điều hành, quản lý, xây dựng lực lượng QLTT ngày càng chuyên nghiệp, chính quy, nâng cao được hiệu lực, hiệu quả công tác. Đồng thời, từng bước đáp ứng được niềm tin và kỳ vọng của của người dân và Chính phủ đối với lực lượng QLTT.
Theo đó, trong 5 năm qua, hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính của lực lượng QLTT được triển khai đồng bộ, kịp thời, thống nhất từ Trung ương đến địa phương. Có thể kể đến như những vụ việc mà Tổng cục QLTT đã thực hiện tiến công vào những "điểm nóng", đánh trúng vào đường dây, ổ nhóm sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng lậu lớn mà trước đây chưa bao giờ làm được.
Điển hình như vụ bóc gỡ đường dây bán hàng giả tại các Trung tâm thương mại Sài Gòn Square, Lucky Plaza TP Hồ Chí Minh, phố cổ Hà Nội, Móng Cái (Quảng Ninh). Xử lý các điểm nóng về sản xuất và kinh doanh hàng giả tại chợ Ninh Hiệp, Phú Xuyên, chợ Bến Thành. Kiểm tra xử lý các kho, cửa hàng bán hàng giả, hàng nhái các thương hiệu nổi tiếng thế giới tại Hưng Yên, Hải Phòng, Nha Trang, phối hợp bắt giữ 2 vụ vận chuyển buôn bán ma túy lớn tại Hà Tĩnh... lực lượng QLTT đã chuyển cơ quan điều tra và đã khởi tố hình sự nhiều vụ việc vi phạm.
Những vụ việc trên là minh chứng cho hiệu quả thực thi Pháp lệnh QLTT. Lực lượng đã khắc phục được điểm yếu lớn nhất từ trước đây đó là sự chia cắt theo địa bàn; sự chỉ đạo xuyên suốt, thống nhất từ Tổng cục đến địa phương tạo thuận lợi cho các đơn vị phối hợp hành động kịp thời, khẳng định vai trò vị thế nòng cốt của lực lượng trong đấu tranh, xử lý các vi phạm về buôn lậu, gian lận thương mại.
Trong trận chiến chống dịch Covid-19, lực lượng QLTT còn thể hiện vai trò tiên phong khi vừa kiểm tra, kiểm soát thị trường, vừa tham gia túc trực để điều phối các mặt hàng phòng, chống dịch tới tay người tiêu dùng với mức giá hợp lý.
Không chỉ quyết liệt chỉ đạo trong lực lượng, Tổng cục QLTT cũng chủ động phối hợp các lực lượng chức năng, bộ, ngành để đẩy mạnh hoạt động kiểm tra kiểm soát thị trường. Ở cấp địa phương, lực lượng QLTT quận, huyện đã xử lý nhiều vụ việc, địa bàn nổi cộm.
Thực tế đã minh chứng việc tinh giản bộ máy không làm yếu đi vai trò chủ công trong chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả trên thị trường nội địa, trái lại, còn giúp lực lượng QLTT ngày càng tinh nhuệ, chuyên nghiệp. Đến nay, cả lực lượng chỉ còn 376 đội QLTT (giảm 45%) so với trước đây là 681 đội QLTT.
Đáng chú ý, trong những năm gần đây, việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cũng được Tổng cục QLTT đặc biệt coi trọng khi phối hợp với trường Đại học Kinh tế Quốc dân mở chuyên ngành đào tạo chính quy cử nhân QLTT.
"Đây là lần đầu tiên sau 64 năm thành lập mới có trường đào tạo chuyên ngành về công tác QLTT, hướng tới xây dựng lực lượng QLTT chính quy, hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý Nhà nước trong tình hình mới", Tổng Cục trưởng Trần Hữu Linh chia sẻ.
Sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho công tác QLTT
Bước vào hội nhập, Tổng cục QLTT đã chủ động đầu tư vào hạ tầng công nghệ thông tin, coi đó là công cụ đi đầu tạo ra bước đột phá trong nâng cao hiệu quả hoạt động. Đến nay, lực lượng QLTT đã ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong công tác QLTT, đưa vào vận hành chính thức Cổng thông tin điện tử; hệ thống quản lý văn bản điện tử; hệ thống thư điện tử công vụ; cơ sở dữ liệu và quản lý công tác tài chính; hệ thống xử phạt vi phạm hành chính, hệ thống hội nghị trực tuyến với 63 điểm cầu...
“Ứng dụng công nghệ thông tin đã góp phần quan trọng, giúp công tác chỉ đạo điều hành, công tác quản lý và hoạt động kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm hành chính của lực lượng QLTT được chủ động, thông suốt, thống nhất, kịp thời và đạt hiệu quả cao, đáp ứng được yêu cầu chỉ đạo của Bộ Công Thương”, Tổng cục trưởng Trần Hữu Linh đánh giá.
Sau 5 năm triển khai thi hành, Pháp lệnh QLTT đã từng bước đi vào cuộc sống và đạt được nhiều kết quả tích cực, tuy nhiên, theo Bộ Công Thương, thực tế đã nảy sinh một số vấn đề, cũng như tồn tại khó khăn, vướng mắc nhất định như sự bất cập, chồng chéo, chưa phù hợp trong thể chế, chính sách, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật; mô hình tổ chức cấp Đội chưa phù hợp với chức năng nhiệm vụ, chưa có công chức chuyên trách…
Trước tình hình đó, Bộ Công Thương đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Pháp lệnh QLTT. Dự thảo này kế thừa những quy định đang còn phù hợp và khắc phục những vướng mắc về mặt pháp lý trong thực tiễn áp dụng của Nghị định 148/2016/NĐ-CP sửa đổi hiện hành.
Dự thảo bổ sung thêm thẩm quyền ban hành quyết định kiểm tra việc chấp hành pháp luật của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thương mại đối với chức danh cấp trưởng phòng nghiệp vụ thuộc Cục nghiệp vụ QLTT; đội trưởng đội QLTT cấp huyện trực thuộc Cục QLTT cấp tỉnh; Đội QLTT liên huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đội QLTT chuyên ngành; đội QLTT cơ động.
Quy định này nhằm gia tăng thẩm quyền và tính chủ động của lực lượng chức năng trong công tác đấu tranh phòng, chống, xử lý các hành vi vi phạm hành chính ngày càng tinh vi hiện nay.
Ngoài ra, Dự thảo còn có chỉnh lý về ngạch công chức, quản lý công chức để phù hợp với những quy định mới về cán bộ công chức hiện nay; bao gồm 4 ngạch: Kiểm soát viên cao cấp thị trường; kiểm soát viên chính thị trường; kiểm soát viên thị trường và kiểm soát viên trung cấp thị trường.
"Nếu dự thảo Nghị định này được thông qua sẽ góp phần củng cố, hoàn thiện khuôn khổ pháp lý cho công tác QLTT. Đặc biệt, nâng cao năng lực, hiệu quả công tác đấu tranh phòng chống vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thương mại; đẩy mạnh phát triển lực lượng QLTT theo hướng chính quy, chuyên nghiệp và từng bước hiện đại để phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, lấy người dân làm trung tâm và lấy thước đo sự hài lòng của người dân, doanh nghiệp để đánh giá chất lượng hoạt động của đội ngũ công chức", Tổng cục trưởng Trần Hữu Linh nhận định.
Ngày 17/6/2021, Bộ Công Thương đã có Quyết định 1594/QĐ-BCT ban hành Kế hoạch tổng kết 5 năm thi hành Pháp lệnh QLTT nhằm đánh giá kết quả 5 năm thi hành Pháp lệnh (2016-2021), những kết quả đạt được, ưu điểm, tồn tại, hạn chế, khó khăn, nguyên nhân; bài học kinh nghiệm trong triển khai thi hành Pháp lệnh, từ đó kiến nghị các nhiệm vụ cho công tác QLTT giai đoạn tiếp theo.
Kế hoạch cũng đánh giá sự thống nhất, đồng bộ của Pháp lệnh và các văn bản hướng dẫn thi hành Pháp lệnh với các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành có liên quan; sự phù hợp của Pháp lệnh đối với thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội, từ đó đề xuất các biện pháp, giải pháp làm cơ sở cho việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về QLTT nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác QLTT trong tình hình mới.
Trên cơ sở kế hoạch này, Quyết định cũng đề nghị UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tổ chức tổng kết 5 năm thi hành Pháp lệnh QLTT và xây dựng báo cáo tổng kết gửi về Bộ Công Thương (qua Tổng cục QLTT) trước ngày 30/10/2021.
