Đây là nhận định của ông Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng Viện Nghiên cứu và Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), Giám đốc Chương trình Aus4Reform đưa ra tại Hội thảo “Đánh giá tiến độ thực hiện và định hướng hợp tác trong giai đoạn tiếp theo của Chương trình Aus4Reform”. Chương trình hợp tác với Australia, về cải cách và tái cơ cấu kinh tế của Chính phủ giai đoạn 2016 – 2021.
Nhìn lại một năm đầu hoạt động của Aus4Reform, ông Nguyễn Đình Cung - Viện trưởng CIEM, Giám đốc chương trình Aus4Reform khẳng định, với trị giá 6,5 triệu đô la từ Chương trình Aus4Reform, Australia sẽ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh và đưa Việt Nam tiến gần hơn tới nền kinh tế thị trường.
Cụ thể, theo ông Cung, Chương trình Aus4Reform đã góp phần tích cực vào nỗ lực cải thiện môi trường kinh doanh nâng cao năng lực cạnh tranh theo Nghị quyết 19 và Nghị quyết 35 - NQ/CP 2017, khích lệ tinh thần khởi nghiệp. Môi trường kinh doanh của Việt Nam đã tăng được 14 bậc – thứ hạng cao nhất từ trước đến nay. Năng lực cạnh tranh của Việt Nam, thứ hạng và vị thế của Việt Nam cũng được cải thiện đáng kể.
“Những cải cách này đã giúp phong trào khởi nghiệp lan rộng trong giới trẻ, gia tăng số doanh nghiệp mới và doanh nghiệp đã ngừng hoạt động trở lại hoạt động nhiều hơn…”, ông Cung nhận định.
Ông Cung khẳng định, Australia sẽ hỗ trợ Chính phủ Việt Nam thực hiện mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh và đưa Việt Nam tiến gần hơn tới nền kinh tế thị trường
Báo cáo đánh giá kết quả một năm thực hiện Chương trình Aus4Reform cũng chỉ rõ, quý I/2018, sẽ có 738 điều kiện kinh doanh được cắt bỏ và đơn giản hoá. Bên cạnh đó, chương trình cũng đạt được một số kết quả cụ thể về cải cách quản lý chất lượng đối với hàng hoá xuất nhập khẩu. Cụ thể, số hàng hoá kiểm tra trước thông quan giảm được hơn 15 điểm %, gần đạt mục tiêu đề ra là phải giảm được ít nhất 20 điểm %. Thống kê của Tổng cục Hải quan cũng cho biết tỷ lệ hàng hoá phải kiểm tra chuyên ngành trước thông quan cũng giảm được hơn 1/3 (từ 30-35% xuống còn 19,4%).
Bên cạnh đó, Nghị định 15/2018/NĐ-CP tạo đột phá trong kiểm tra chuyên ngành về an toàn thực phẩm (ATTP). Khảo sát thực tế cho thấy, giảm khoảng 90% số lượng hồ sơ phải thực hiện thủ tục công bố, kiểm tra ATTP. Giảm tỷ lệ hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành trước thông quan. Góp phần giảm đáng kể tình trạng kẹt cảng. Doanh nghiệp tiết kiệm được đáng kể chi phí và thời gian, tương ứng khoảng 90% về chi phí và hàng triệu ngày công/năm.
Cố vấn cao cấp của Chương trình ông Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại cũng thừa nhận, Aus4reform đã hỗ trợ các hoạt động mang tính thực tiễn rất cao, như: hỗ trợ kỹ thuật cho việc xây dựng Luật Cạnh tranh (sửa đổi), các văn bản hướng dẫn thực thi phù hợp với yêu cầu của sự phát triển kinh tế Việt Nam, các cam kết quốc tế, tăng cường năng lực của cơ quan cạnh tranh trong thực thi pháp luật cạnh tranh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Đình Cung cho rằng, bên cạnh những mặt đạt được thì vẫn còn rất nhiều việc phải làm xung quanh câu chuyện thị trường. Bởi trong tương quan so sánh, môi trường kinh doanh của Việt Nam còn ở thứ hạng thấp hơn các nước trong khu vực. Các mục tiêu của các Nghị quyết 19 - NQ/CP 2017 vẫn chưa đạt nhất là về thể chế, giảm các điều kiện kinh doanh, các giấy phép con, tính minh bạch...
Trong khi đó, mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh của Chính phủ năm 2018 phấn đấu xếp hạng ở vị trí thứ 50 - 60 tăng khoảng 8 - 10 bậc so với vị trí 68/190 hiện nay. Về khởi sự kinh doanh, phải cải thiện ít nhất 40 bậc từ vị trí 123 hiện nay lên vị trí 83/190 nền kinh tế. Giấy phép xây dựng cũng phải giảm thêm 47 ngày xuống còn 119 ngày. Thời gian nộp bảo hiểm xã hội cũng phải rút ngắn xuống còn 168 giờ thay vì mất 498 giờ/năm như hiện nay.
Đặc biệt, buộc phải cắt giảm 50% danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành. Cùng đó, Nghị quyết 19 yêu cầu cắt bỏ và đơn giản hóa hơn 1.968 điều kiện kinh doanh. Các bộ sẽ phải cắt giảm 500 điều kiện kinh doanh trong các thông tư và dự thảo nghị định. “Đây sẽ là áp lực rất lớn và cần quyết tâm lớn hơn năm 2017”, ông Cung nhận định.
Ông Ray Mallon – Chuyên gia tư vấn chính sách của Chương trình Aus4Reform cho rằng, mục tiêu dài hạn Việt Nam phải đạt được đó là cải thiện năng suất lao động thông qua mô hình tăng trưởng bền vững và bao trùm và Aus4Reform sẽ hỗ trợ Việt Nam hướng tới mục tiêu này.
"Trước hết, Việt Nam cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và công bằng hơn để đạt được mục tiêu có thêm 1 triệu DN tư nhân chính thức đăng ký mới vào năm 2020 và tăng tỷ lệ các DN do phụ nữ lãnh đạo và thúc đẩy tăng trưởng việc làm trong khu vực kinh tế tư nhân", ông Ray Mallon nhận định.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần hình thành, phát triển các thị trường sản phẩm, phát triển các nhân tố sản xuất mang tính cạnh tranh công bằng và hiệu quả hơn, tạo điều kiện cho việc chuyển đổi có hiệu quả các nhân tố sản xuất (đặc biệt là đất đai) thành các sản phẩm, dịch vụ mang tính sáng tạo, có nhiều giá trị gia tăng hơn và giảm sở hữu đất nông nghiệp nhỏ lẻ. Tăng cường các thể chế cạnh tranh bao gồm xây dựng Luật Cạnh tranh (sửa đổi), tái cơ cấu cơ quan cạnh tranh và các cơ chế thực thi Luật cạnh tranh. Đẩy nhanh tái cơ cấu nông thôn, hướng tới mục tiêu nâng cao năng suất lao động ở khu vực nông thôn…
