Chính sách tài khoá và thúc đẩy đầu tư tư nhân là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng

Đây là sự kiện được tổ chức theo thông lệ, do Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, phối hợp cùng Ban Kinh tế Trung ương, Ủy Ban Kinh tế của Quốc hội tổ chức. Chủ đề của Hội thảo cũng như của Ấn phẩm thường niên năm nay là để đánh giá kinh tế Việt Nam năm 2023 và triển vọng năm 2024, đồng thời công bố Ấn phẩm Đánh giá Kinh tế Việt Nam thường niên 2023 của Trường.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện lãnh đạo các Ban Kinh tế Trung ương, đại diện Văn phòng Chính phủ, các Ủy ban của Quốc hội và đại diện các tổ chức quốc tế, viện, trường, các hiệp hội xúc tiến thương mại, các tập đoàn, doanh nghiệp.

Hội thảo nhằm tổng kết toàn diện kinh tế Việt Nam 2023; đánh giá thực trạng tổng cầu và các thành tố từ phía tổng cầu; những kết quả đạt được, những hạn chế tồn tại và nguyên nhân; đánh giá đóng góp của các thành tố tổng cầu đến tăng trưởng kinh tế. Từ đó, đề xuất phương hướng, khuyến nghị chính sách trong điều hành kinh tế năm 2024, hướng tới tăng trưởng kinh tế bền vững trong bối cảnh mới. 

Sụt giảm mạnh từ phía tổng cầu khiến nền kinh tế Việt Nam khó khăn

GS.TS Phạm Hồng Chương, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân phát biểu tại khai mạc Hội thảo, năm 2023 được coi là một trong những năm khó khăn nhất của nền kinh tế Việt Nam trong nhiều năm trở lại đây. Khi phải đối mặt với nhiều rủi ro và bất ổn từ bối cảnh quốc tế như tăng trưởng toàn cầu suy yếu, lạm phát toàn cầu ở mức cao, chính sách thắt chặt tiền tệ ở nhiều nước và đặc biệt là căng thẳng địa chính trị gia tăng ở nhiều nơi trên thế giới.

GS.TS Phạm Hồng Chương đánh giá, tốc độ tăng trưởng của Việt Nam năm 2023 vẫn còn xa so với giai đoạn trước Covid-19. Trong đó, nổi bật nhất là sự suy yếu của tổng cầu và các thành tố quan trọng của tổng cầu như tiêu dùng, đầu tư, đặc biệt là chất lượng tăng trưởng chưa được cải thiện.

“Tổng cầu đóng vai trò quan trọng trong xác định mức độ hoạt động kinh tế và việc làm trong nền kinh tế. Tổng cầu giảm cho thấy nền kinh tế có nguy cơ suy thoái. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức tăng trưởng chung của nền kinh tế, gây ra các hậu quả như sản xuất sụt giảm, thất nghiệp tăng cao, giảm thu nhập và chi tiêu của người dân…

Vì vậy, phục hồi tổng cầu là một nhiệm vụ quan trọng đối với Việt Nam, đòi hỏi Chính phủ và các Bộ, Ban, Ngành có liên quan cần khẩn trương có những biện pháp thích hợp, kịp thời, đúng mức để củng cố các động lực tăng trưởng từ phía tổng cầu, từ đó phục hồi tổng cầu, phát triển kinh tế trong bối cảnh mới”, GS.TS Phạm Hồng Chương cho biết.

Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển nhấn mạnh, sụt giảm mạnh từ phía tổng cầu khiến nền kinh tế Việt Nam khó khăn, do cả ba thành phần là đầu tư, xuất khẩu và tiêu dùng đều suy yếu.

Trong tháng 1 vừa qua, Hội nghị Chính phủ với chính quyền các địa phương tổng kết công tác năm 2023 cũng như báo cáo của nhiều tổ chức quốc tế gần đây đều thống nhất đánh giá nền kinh tế Việt Nam đã có nhiều điểm sáng như tăng trưởng GDP đạt 5,05% - thuộc nhóm các nước tăng trưởng cao của khu vực và thế giới. Lạm phát được kiểm soát hợp lý ở mức 3,25%, lãi suất có xu hướng giảm và tỷ giá được điều chỉnh linh hoạt. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam năm 2023 thấp hơn nhiều so với mục tiêu đề ra là 6,5%.

Theo Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Đức Hiển, với tăng trưởng kinh tế như hiện nay, nếu không có sự bứt phá, Việt Nam khó đạt được mục tiêu trở thành nước phát triển vào năm 2045 như chiến lược phát triển kinh tế xã hội 2021-2030, tầm nhìn 2045 đã đề ra.

Chính sách tài khoá và thúc đẩy đầu tư tư nhân là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng

Tại Hội thảo, GS.TS Tô Trung Thành, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân đã đại diện trình bày nội dung, ông đưa ra các khuyến nghị chính sách vĩ mô nói chung và các chính sách thúc đẩy các thành tố của tổng cầu để tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh mới, dựa trên các báo cáo nghiên cứu tổng quan kinh tế Việt Nam năm 2023 và triển vọng kinh tế năm 2024.

Đó là các chính sách: dựa vào chính sách tài khóa thay vì chính sách tiền tệ để thúc đẩy tổng cầu. Về phía tài khóa, đẩy mạnh chính sách tài khóa nghịch chu kỳ. Giải ngân đầu tư công một cách có hiệu quả. Tiếp tục giảm một số loại thuế và phí. Về phía tiền tệ, tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng. Cải thiện sự lành mạnh của hệ thống tài chính tiền tệ. Duy trì các chính sách trọng cung và nuôi dưỡng những động lực tăng trưởng mới từ phát triển kinh tế số, đổi mới sáng tạo, khoa học và công nghệ…

Khuyến nghị chính sách thúc đẩy đầu tư, cần tháo gỡ vướng mắc giải ngân vốn đầu tư công. Theo đó, chất lượng và hiệu quả đầu tư công đóng vai trò then chốt. Trọng tâm là cơ sở hạ tầng, các dự án, công trình giao thông quan trọng, trọng điểm quốc gia, phát triển nhà ở xã hội và trường học. Đặt đúng khu vực tư nhân là động lực quan trọng: Tạo môi trường đầu tư thuận lợi. Hỗ trợ tiếp cận các nguồn lực như đất đai, tín dụng, công nghệ mới. Giảm thiểu tối đa thuế và các loại phí (chính thức và không chính thức). 

Khuyến nghị chính sách kích cầu tiêu dùng: Gia tăng trợ cấp ASXH cho người nghèo, người bị mất việc làm (cả khu vực chính thức và phi chính thức). Đưa nhóm yếu thế vào trung tâm, trọng tâm của các chính sách ASXH. Nâng mức thu nhập chịu thuế và giảm thuế suất TNCN. Giảm VAT hàng thiết yếu nội địa để tăng nhu cầu chi tiêu. Tiếp tục thực hiện cải cách tiền lương nhằm kích thích tiêu dùng, góp phần tăng tổng cầu.

Khuyến nghị chính sách phát triển thương mại quốc tế. Chuyển dịch cơ cấu hàng hóa và ngành sản xuất, tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu để gia tăng GTGT. Khai thác cơ hội từ các FTA để mở rộng thị trường tiêu thụ sang các nước thành viên khác. Rà soát và ban hành tiêu chuẩn khung pháp lý về sản xuất xanh.

Còn theo TS. Cấn Văn Lực – Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV & Thành viên Hội đồng tư vấn Chính sách Tài chính – Tiền tệ Quốc gia, cho rằng thúc đẩy đầu tư tư nhân là một động lực tăng trưởng quan trọng. Ông cũng đưa ra khai thác các động lực tăng trưởng mới: chuyển đổi số & ứng dụng KHCN. Năng suất lao động và năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP). Đẩy mạnh cải cách thể chế kinh tế. Tăng trưởng xanh và chủ động thích ứng biến đổi khí hậu. Nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu – phát triển công nghiệp hỗ trợ. Đẩy mạnh liên kết vùng – thúc đẩy vai trò của các đầu tàu kinh tế - xã hội. Tận dụng cơ hội từ hội nhập và ngoại giao kinh tế.
TS. Cấn Văn Lực đưa ra nhóm giải pháp củng cố, làm mới các động lực tăng trưởng hiện hữu: Thực hiện thành công các cơ chế, chính sách, nghị quyết của Quốc Hội và Chính phủ đã ban hành (nhất là Nghị quyết 103/2023/QH15; Nghị quyết 01 và 02/2024/NQ-CP...). Thúc đẩy các động lực tăng trưởng hiện hữu như đẩy mạnh giải ngân đầu tư công; kích cầu đầu tư tư nhân & tiêu dùng nội địa…Nâng cao hiệu quả phối hợp chính sách (đặc biệt giữa chính sách tài khóa, chính sách tiền tệ và các chính sách vĩ mô khác) nhằm đạt mục tiêu tăng trưởng và ổn định kinh tế vĩ mô. Chú trọng cơ cấu lại nền kinh tế nhằm thu hút và phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn; lành mạnh hóa hệ thống doanh nghiệp, nâng cao sức chống chịu của nền kinh tế. Khai thác, phát huy hiệu quả hơn các động lực tăng trưởng mới. 

Trong khuôn khổ Hội thảo, cũng đã diễn ra phiên thảo luận bàn tròn xoay quanh những vấn đề đã được trình bày với sự tham dự của các diễn giả là đại diện Ban, Bộ, Ngành Trung ương, chuyên gia kinh tế quốc tế, chuyên gia kinh tế trong nước, đại diện doanh nghiệp.