Điểm danh 10 dịch bệnh kinh hoàng nhất trong lịch sử nhân loại

Covid-19, kẻ thù vô hình, quái ác đang đe dọa sinh mạng con người lẫn hệ thống kinh tế toàn cầu. Covid-19 đã khiến hơn 74.000 người tử vong. Từ đại dịch covid-19, cùng điểm danh 10 đại dịch kinh hoàng nhất trong lịch sử loài người.

1.Bệnh dịch hạch Justinian (541 - 750 sau Công nguyên)

Đại dịch hạch đầu tiên mà loài người gánh chịu xảy ra vào triều đại vua Justinian I (483 - 565 sau Công nguyên) cai trị Đế quốc Byzantine (còn gọi là Đông La Mã) bởi vi khuẩn dịch hạch (Yersinia pestis). Do điều kiện vệ sinh kém, dân trí thấp nên trận dịch này đã giết chết khoảng 50 triệu người khắp vùng Trung Á, Trung Đông, Bắc Phi, chiếm một nửa dân số thế giới khi ấy.

Dịch hạch
Vi khuẩn dịch hạch lây lan từ chuột 

2. Cái chết đen (1347 - 1351)

Đại dịch "cái chết đen" vẫn bắt nguồn từ khuẩn dịch hạch Yersinia pestis ký sinh trên loài chuột. Bệnh dịch lan đến châu Âu vào tháng 10-1347, khi 12 tàu từ Biển Đen cập cảng Messina của Sicilia (Ý). Trong vòng từ năm 1347 đến 1351, dịch bệnh lan rộng khắp châu Âu, giết chết khoảng 25 triệu người.

Nhà sinh vật học người Pháp Alexandre Yersin sau này đã phát hiện ra mầm bệnh vào cuối thế kỷ 19. Các tiến bộ khoa học sau này cũng tìm ra cách lây lan và chữa trị dịch bệnh nhưng đối với người dân châu Âu khi đó thì đại dịch tựa như một "sự trừng phạt của Chúa".

Cái chết đen
Bức tranh "Miniature" của họa sỹ Pierart dou Tielt miêu tả cảnh người dân ở Tournai (Bỉ) chôn cất các nạn nhân của dịch bệnh Cái chết đen

3. Bệnh đậu mùa (thế kỷ 15 - 17)

Thực dân châu Âu xâm chiếm châu Mỹ vào thế kỷ 17 và mang theo cả bệnh đậu mùa (do virus variola gây ra) tới lục địa này. Bệnh đậu mùa đã cướp đi sinh mạng của khoảng 20 triệu người, gần 90% dân số ở châu Mỹ khi đó.

Bệnh dịch cũng khiến nhiều vị vua trị vì châu Âu tử vong, bao gồm Hoàng đế Habsburg Joseph I, Nữ hoàng Mary II của Anh, Czar Peter II của Nga và Vua Louis XV của Pháp.

Năm 1796, bác sĩ người Anh Edward Jenner khám phá ra rằng con người có thể miễn nhiễm với đậu mùa sau khi chúng ta tiêm vào cơ thể một loại virus tương tự variola nhưng ít gây hại hơn. Các thí nghiệm của Jenner như lấy mủ từ bệnh nhân mắc bệnh nhẹ và đưa chúng vào da hoặc mũi của những người khỏe mạnh.

Đậu mùa
Bệnh đậu mùa đã bị xóa sổ từ năm 1980

Đây cũng chính là sự kiện dẫn đến sự ra đời của những liều vaccine (vắcxin) đầu tiên trên thế giới. Sau đó, nhiều quốc gia thực hành tiêm chủng để phòng đậu mùa. Năm 1980, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đậu mùa đã bị xóa sổ trên toàn thế giới. Cho đến nay đậu mùa vẫn là căn bệnh duy nhất mà con người xóa sổ được trên phạm vi toàn cầu.

4. Dịch tả

Đại dịch tả đầu tiên bắt đầu ở Jessore, Ấn Độ (1817-1823) và giết chết hàng triệu người dân Ấn Độ khi ấy. Sau đó, dịch tả bùng phát thêm nhiều đợt mới lan nhanh khắp các châu lục trong thời gian ngắn.

Mãi tới năm 1854, khi đại dịch đã lan rộng ở châu Âu, bác sĩ người Anh khi đó là John Snow tìm ra nguồn lây và đã ngăn chặn sự bùng phát vào bằng cách ngăn người dân sử dụng nguồn nước máy ô nhiễm. Dịch tả tại Anh nhanh chóng kết thúc trong vài ngày sau đó.

Tổ chức Y tế Thế giới gọi dịch tả là "đại dịch bị lãng quên" vì nó kết thúc rồi lại bùng phát. Kể từ trận dịch đầu tiên năm 1897, đến nay thế giới đã trải qua 7 trận dịch mới. Đợt bùng phát thứ 7, bắt đầu vào năm 1961 và kéo dài cho đến ngày nay. Dịch tả lây nhiễm 1,3-4 triệu người mỗi năm, tỉ lệ tử vong hàng năm từ 21.000-143.000 người.

Dịch tả
Vi khuẩn gây nên bệnh tả

5. Cúm Tây Ban Nha (1918 - 1919)

Ca bệnh cúm Tây Ban Nha (còn được gọi là đại dịch cúm năm 1918) đầu tiên được ghi nhận trên một đầu bếp ở Kansas tên là Albert Gitchel. Trong vòng 3 tuần, 1.100 binh sĩ đã phải nhập viện và hàng nghìn người khác bị ảnh hưởng.

Sau đó, bệnh lây lan qua Pháp, Anh, Ý và toàn bộ Tây Ban Nha, gây ra sự ảnh hưởng nghiêm trọng với các hoạt động quân sự trong Thế chiến thứ nhất. 3/4 quân đội Pháp và hơn một nửa quân đội Anh đã ngã bệnh vào mùa xuân năm 1918. Tháng 5-1918, bệnh cúm đã tấn công Bắc Phi, sau đó là Ấn Độ, Trung Quốc và Úc.

Ước tính virus cúm lây nhiễm cho khoảng 500 triệu người, hơn 50 triệu người trên toàn thế giới đã tử vong vì dịch cúm này.

Cúm Tây Ban Nha
Dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 khiến hơn 50 triệu người chết trên toàn thế giới

6. Lao

Một phần ba dân số hiện tại của thế giới bị nhiễm Mycobacterium tuberculosis, và các ca nhiễm mới hiện với tốc độ 1 ca/giây. Khoảng 5–10% các ca nhiễm tiềm ẩn cuối cùng sẽ phản triển thành bệnh hoạt động, trong đó nếu không được điều trị sẽ giết hơn phân nửa số nạn nhân.

Hàng năm, 8 triệu người phát bệnh lao, và 2 triệu người chết do bệnh này trên toàn cầu. Trong thế kỷ 19, lao đã giết khoảng 1/4 người trưởng thành ở châu Âu; vào năm 1918 một trong 6 ca tử vong ở Pháp là do bệnh lao. Vào cuối thế kỷ 19, 70 đến 90% trong số cư dân đô thị ở châu ÂuBắc Mỹ bị nhiễm M. tuberculosis, và khoảng 40% ca tử vong trong tầng lớp lao động ở các thành phố là do virus lao. Trong thế kỷ 20, bệnh lao đã giết chết khoảng 100 triệu người. Lao vẫn là một trong những vấn đề sức khỏe quan trọng nhất trong thế giới đang phát triển.

Lao
Bệnh lao đã giết chết 100 triệu người trong thế kỷ 20

7. Ebola

Dịch Ebola bùng nổ là do virus Ebola Zaire gây ra. Dịch bệnh Ebola khởi phát tại Guine và lây lan rộng sang quốc gia khác như Liberia, Sierra Leone, Nigeria cùng nhiều quốc gia khác. Tính đến tháng 10/2014, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đưa ra thông báo có tổng cộng 10.141 trường hợp bị nghi ngờ nhiễm virus Ebola trong đó có 4.922 trường hợp tử vong. Đến thời điểm hiện tại dịch bệnh Ebola đã dần được kiểm soát.

Ebola
Dịch Ebola đang dần được kiểm soát

8. HIV và AIDS

HIV lây sang Hoa Kỳ và nhiều nơi khác của thế giới bắt đầu vào khoảng năm 1969. HIV, loại virus gây bệnh AIDS, hiện là một đại dịch, với tốc độ lây nhiễm khoảng 25% ở nam và đông châu Phi. Năm 2006, tỉ lệ nhiễm HIV trong số phụ nữ mang thai ở Nam Phi là 29,1%. Việc giáo dục hiệu quả về an toàn tình dục và cảnh báo lây truyền qua đường máu đã giúp làm giảm tốc độ lây nhiễm ở nhiều nước thuộc châu Phi với sự hỗ trợ của các chương trình quốc gia. Tốc độ lây nhiễm đang tăng trở lại ở châu Á và châu Mỹ. AIDS có thể giết chết 31 triệu dân ở Ấn Độ và 18 triệu theo các nghiên cứu của U.N. Số người chết do AIDS ở châu Phi có thể lên đến 90–100 triệu vào năm 2025.

HIV
Được mệnh danh là căn bệnh thế kỷ, HIV - AIDS đã giết chết hàng chục triệu người

9. SARS (2002 -2003)

SARS hay Hội chứng hô hấp cấp tính nặng là một chứng bệnh hô hấp ở con người gây ra bởi virus. Giữa tháng 11 năm 2002 và tháng 7 năm 2003, bùng phát dịch SARS ở Hồng Kông gần như trở thành một đại dịch, với 8422 trường hợp và 916 trường hợp tử vong trên toàn thế giới theo Tổ chức Y tế Thế giới. Trong vòng vài tuần, SARS lây lan từ Hồng Kông sang lây nhiễm các cá nhân khác tại 37 quốc gia vào đầu năm 2003.

SARS
Hội chứng hô hấp cấp tính SARS năm 2003 đã lây lan đến 37 nước trên thế giới

10. Covid-19

COVID-19 là một đại dịch bệnh truyền nhiễm với tác nhân là virus SARS-CoV-2, hiện đang ảnh hưởng và gây thiệt hại trên phạm vi toàn cầu. Dịch bệnh này bắt đầu xuất hiện từ tháng 12 năm 2019, với tâm dịch đầu tiên được ghi nhận là thành phố Vũ Hán thuộc tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Ngày 30/01/2020, Tổ chức y tế thế giới đã tuyên bố tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu. Tính đến 6h sáng ngày 7/4, đã có 1.347.803 ca nhiễm COVID-19 được xác nhận trên toàn cầu với trên hơn 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, 74.807 người đã tử vong. Covid-19 vẫn tiếp tục lây lan và chưa có dấu hiệu dừng lại.

covid-19
Covdi-19 khiến hàng chục ngàn người tử vong và chưa có dấu hiệu dừng lại

 

Nguyên Vy t/h